Từ chuyến đi tìm mộ liệt sĩ là người thân

Gia đình ông Nguyễn Tiến Lợi có 2 người anh liệt sĩ. Đó là người anh trai vợ Nguyễn Văn Sửu và anh rể Nguyễn Văn Luyện đều hy sinh ở chiến trường miền Nam, nhưng chưa biết phần mộ an táng ở đâu. Năm 2014, về nghỉ hưu tại phường Thịnh Lang, TP Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình, ông Lợi mới có điều kiện đi tìm mộ.

Lúc đầu, cuộc tìm kiếm như "mò kim đáy bể” khiến ông rất trăn trở. Đến khi truy cập vào trang web "Người đưa đò” của Nguyễn Sỹ Hồ, ông Lợi lần ra manh mối. Khi có đầy đủ thông tin cần thiết, ông mang ba lô lên đường, sau nhiều ngày rong ruổi tìm kiếm, cuối cùng ông cũng tìm được nơi hy sinh của 2 người anh ở xã Thới Sơn, huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang và ở xã Nam Thái, huyện An Biên, tỉnh Kiên Giang. Tiếc là cả hai vẫn chưa rõ đã được quy tập vào nghĩa trang liệt sĩ hay chưa?

 Sau 10 năm "tìm kim đáy bể”, ông Nguyễn Tiến Lợi đã cập nhật danh sách 940 liệt sĩ quê ở tỉnh Hòa Bình, hiện đang nằm rải rác tại các nghĩa trang liệt sĩ trên toàn quốc.

Trên hành trình đi tìm người thân, ông bắt gặp hàng nghìn ngôi mộ chưa biết tên, nhiều ngôi mộ chỉ ghi vỏn vẹn chữ quê quán: Hà Sơn Bình. "Tôi cứ day dứt mãi. Bao người như thế, nằm ở đây mấy chục năm rồi mà chưa được ai gọi đúng tên. Mình đã đến đây rồi, sao không tìm cho họ luôn?”, ông Lợi bộc bạch.

Trở về nhà, ông quyết định làm đơn xin vào Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ tỉnh Hòa Bình. Hằng ngày, ông nghiên cứu các loại tài liệu liên quan đến Quân đội, chiến tranh và liệt sĩ. Ngày đêm làm bạn với chiếc máy tính để tra cứu, tìm kiếm trên các kênh thông tin, lập danh sách liệt sĩ quê Hòa Bình chưa xác định được danh tính, rồi phân ra từng sư đoàn, quân đoàn, quân binh chủng. Ông học cách đọc hồ sơ liệt sĩ, tự hệ thống dữ liệu, đối chiếu thông tin trên giấy báo tử và bia mộ, học cách làm đơn, tư vấn thủ tục. Những điều ông làm, không ai bắt buộc cả, nhưng ông tin: Người đã ngã xuống vì Tổ quốc thì không nên bị lãng quên, dù chỉ trong một dòng tên.

Đại tá, nhà văn Nguyễn Tiến Lợi đi cất bốc hài cốt liệt sĩ quê Hòa Bình tại các nghĩa trang liệt sĩ trên cả nước về an táng tại nghĩa trang liệt sĩ của tỉnh Hòa Bình.

Qua rà soát, ông đã cung cấp cho lực lượng tìm kiếm hài cốt liệt sĩ thuộc Mặt trận Tây Nguyên (B3) danh sách 478 liệt sĩ hy sinh tại các chiến trường dọc biên giới với nước bạn từ năm 1967 đến 1975, phục vụ cho việc khảo sát, tìm kiếm tại các địa điểm đóng quân; cung cấp cho Ban liên lạc Trung đoàn 20, Quân khu 9 danh sách 581 liệt sĩ hy sinh từ năm 1969 đến 1984 trên địa bàn các tỉnh Tây Ninh, An Giang, Kiên Giang và nước bạn Campuchia, trong đó có 183 trường hợp phục vụ cho việc giám định ADN tại Nghĩa trang liệt sĩ tỉnh Kiên Giang; bước đầu làm rõ danh tính 27 liệt sĩ (có 3 liệt sĩ quê ở tỉnh Hòa Bình).

Người thảo hàng nghìn lá đơn miễn phí

Ông Nguyễn Tiến Lợi cho biết: Hiện ông đã có số điện thoại của 138/151 cán bộ làm công tác thương binh xã hội các xã, phường, thị trấn trong tỉnh. Họ chính là những cộng sự đắc lực của ông trong việc tìm kiếm thông tin, kết nối thân nhân các liệt sĩ trong việc làm đơn đề nghị cấp có thẩm quyền giải quyết chính sách cho liệt sĩ, nhưng họ ít tiếp xúc với từng loại đơn từ đúng theo mẫu quy định. Với các thân nhân liệt sĩ thì lại càng hiếm khi làm đơn, thành ra ông đều phải thảo các lá đơn hộ, không phải làm đi làm lại mất thời gian.

Những trường hợp mộ liệt sĩ có đầy đủ thông tin khớp với giấy báo tử, để di chuyển được hài cốt về quê phải làm ít nhất 2 đơn: Đơn xin cấp giấy báo tin mộ liệt sĩ và đơn xin di chuyển hài cốt liệt sĩ. Những trường hợp phức tạp, thông tin thiếu và sai lệch, gia đình liệt sĩ phải làm từ 3 đến 6 lá đơn. Những năm qua, ông Lợi đã giúp gần 600 gia đình liệt sĩ làm các thủ tục xác định danh tính và di chuyển hài cốt liệt sĩ về quê, tính trung bình một trường hợp cần làm khoảng 3 đến 4 đơn, ông Lợi đã thảo hơn 2.000 lá đơn giúp các gia đình thân nhân liệt sĩ.

Đưa hài cốt liệt sĩ về an táng tại quê nhà. 

Trong suốt 10 năm qua, thông qua mạng xã hội, ông Lợi đã tiếp nhận hơn 800 yêu cầu tìm kiếm từ thân nhân liệt sĩ. Ông đã trực tiếp đến 13 xã có nhiều người hy sinh để tư vấn cho 376 gia đình liệt sĩ. Ông đọc hàng nghìn hồ sơ, đối chiếu từng tờ giấy báo tử, tra cứu từng dòng dữ liệu và phát hiện 246 ngôi mộ sai sót thông tin. Không dừng ở đó, ông Lợi còn hỗ trợ thủ tục giám định ADN cho 9 trường hợp và đến nay, 3 trong số đó đã trùng khớp. Ông nói: “Chỉ cần một gia đình nhận được người thân là tôi thấy việc mình làm đúng".

Ông Nguyễn Văn Sơn (phường Phương Lâm, TP Hòa Bình) là một trong hàng trăm gia đình đã được ông Lợi hỗ trợ tìm được mộ liệt sĩ chia sẻ: “Ông Lợi không chỉ giúp đỡ tìm kiếm thông tin mà còn rất nhiệt tình tư vấn về các thủ tục, đơn thư, giúp liên hệ với cơ sở, để giải quyết thủ tục cho thân nhân liệt sĩ sớm đưa được hài cốt về quê hương”.

Trăn trở "trả lại tên” cho những phần mộ

Từ danh sách liệt sĩ trên Cổng thông tin của Cục Chính sách và các sư đoàn quân chủ lực mà ông có được qua các kênh khác nhau, ông đã liên hệ với các địa phương, các cựu chiến binh để xác minh, chỉnh sửa làm rõ nơi hy sinh của hơn 1.000 liệt sĩ quê tỉnh Hòa Bình. Nhiều năm rong ruổi qua hàng trăm nghĩa trang liệt sĩ từ Bắc chí Nam, mỗi nơi đến, ông đều lần theo tên, tuổi, quê quán, ngày hy sinh… để đối chiếu với giấy báo tử, hồ sơ gia đình và dữ liệu trên hệ thống.

Đã có rất nhiều lần ông Lợi cùng những người đồng hành lóe lên tia hy vọng, rồi lại bần thần thất vọng vì thông tin liệt sĩ do thân nhân cung cấp không khớp với thông tin trên mộ. Ông Lợi khảng định:"Sai một chữ là coi như không thể nhận. Mình lại phải tìm thêm giấy báo tử, giấy xác nhận hy sinh, thông tin từ nghĩa trang, mọi thứ phải khớp tuyệt đối thì mới được công nhận”.

Sau 10 năm "tìm kim đáy bể”, ông đã cập nhật danh sách 940 liệt sĩ quê Hòa Bình, hiện đang nằm rải rác tại các nghĩa trang liệt sĩ trên toàn quốc, phát hiện ra rất nhiều bia mộ sai sót hoặc thiếu thông tin. Ông đã hướng dẫn giúp đỡ cho hơn 600 gia đình liệt sĩ làm thủ tục tìm kiếm liệt sĩ, hoặc xác định danh tính liệt sĩ. Trong đó, tư vấn các thủ tục xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu và sai lệch thông tin theo đề nghị của 212 gia đình liệt sĩ; tra cứu phát hiện nhiều bia mộ sai sót thông tin, đã báo cho gia đình và giúp đỡ các thủ tục trả lại đúng tên và quê quán cho 187 liệt sĩ.

Làm việc nghĩa từ cái tâm

Ông Lợi kể: “Nghỉ hưu rồi nên tôi dành toàn bộ thời gian cho việc tìm mộ liệt sĩ. Bởi đã bắt tay vào việc thì không thể buông bỏ vì ngày càng có nhiều thân nhân liệt sĩ nhờ giúp đỡ. Đó là thực tế, nhưng không phải ai cũng hiểu, thậm chí có người còn trách móc, dèm pha cho rằng tôi đi “đào bới quá khứ” cốt là để nổi tiếng, thậm chí là để trục lợi". Nói đến đây, giọng ông Lợi chợt căng lên: “Tôi không sợ điều tiếng thị phi, bởi việc tôi làm hoàn toàn bắt nguồn từ cái tâm trong sáng. Tôi chỉ sợ rằng, những thông tin về phần mộ liệt sĩ mà tôi up lên Facebook sẽ bị kẻ xấu lợi dụng, mượn danh tôi hoặc người của Hội hỗ trợ gia đình liệt sĩ tỉnh Hòa Bình mà vòi vĩnh kiếm tiền từ gia đình liệt sĩ...”.

Ông Nguyễn Tiến Lợi không thuộc biên chế cơ quan chính sách, cũng chẳng nhận bất kỳ khoản thù lao nào cho công việc mà mình đang làm, ông đi lại bằng tiền túi, tự in hồ sơ, tự tra cứu, tự nghiên cứu các quy định.

“Có người hỏi sao không lấy phí? Nhưng nếu lấy tiền thì điều mình làm còn ý nghĩa gì nữa?”, ông Lợi chia sẻ. Hành trình của ông đã trải qua 5 chuyến đi vào các quân khu, quân đoàn, sư đoàn, các nghĩa trang liệt sĩ ở các tỉnh phía Nam tìm kiếm phần mộ các liệt sĩ của tỉnh Hòa Bình, ông đã giúp được gần 400 gia đình tìm được mộ liệt sĩ. Sau đó, ông đã tư vấn hồ sơ chính xác và bằng tiền lương hưu, ông đã có 12 chuyến đưa thân nhân gia đình liệt sĩ đi nhận và di chuyển 153 bộ hài cốt liệt sĩ về tỉnh Hòa Bình an toàn, chu đáo. Từ những việc làm mang nhiều ý nghĩa và đầy trách nhiệm của ông, những năm qua, ông Lợi đã được UBND tỉnh Hòa Bình, Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam tặng nhiều bằng khen.

Hướng tới kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27-7), ông Lợi đã hoàn thành xong hai “công trình” lớn, đó là đề tài “Chuẩn hóa thông tin liệt sĩ tỉnh Hòa Bình” với dữ liệu đầy đủ của 5.775 liệt sĩ tỉnh Hòa Bình, đưa lên trang web "Người tìm kim”. Ông cũng vừa cho ra mắt bạn đọc tập truyện ký có tựa đề “Tìm kim” gồm 8 truyện ngắn, 12 bút ký, do Nhà xuất bản Hội Nhà văn Việt Nam phát hành, kể về những kỷ niệm sâu sắc trong quá trình hơn 10 năm đi tìm mộ liệt sĩ.    

Còn nhiều chuyện muốn nghe về hành trình đi tìm mộ liệt sĩ của Đại tá, nhà văn Nguyễn Tiến Lợi, nhưng tôi phải chủ động xin phép vì chuông điện thoại của ông lại reo: Chú ơi! Cháu là thân nhân của liệt sĩ…!. Chia tay, tôi nhớ như in câu ông nói: “Với tôi, cuộc tìm kiếm này chưa biết bao giờ kết thúc vì còn nhiều lắm những phần mộ liệt sĩ cần trả lại đúng tên và nhiều gia đình liệt sĩ cần biết cha, ông họ nằm ở nơi nào để cất bốc đưa về đất mẹ, tiện bề hương khói”.

Bài, ảnh: DƯƠNG THỊ HỒNG THỦY

Nguồn: https://www.qdnd.vn/phong-su-dieu-tra/cuoc-thi-nhung-tam-guong-binh-di-ma-cao-quy-lan-thu-16/dai-ta-nha-van-nguyen-tien-loi-hanh-trinh-di-tim-mo-liet-si-831571