Đảm bảo an toàn các công trình thủy điện: Không thể lơ là

Tin tức mới nhất, chính thống, chính xác

- Sự cố vỡ đập thủy điện Bắc Khê 1 (xã Tân Tiến) trong đợt mưa bão vừa qua mặc dù không gây ra nhiều thiệt hại, nhưng qua sự cố này cho thấy vấn đề đảm bảo an toàn các công trình thủy điện trên địa bàn tỉnh không thể lơ là.

Với nhiều sông dòng chảy có độ dốc cao, Lạng Sơn là tỉnh có nhiều tiềm năng khai thác, phát triển các công trình thủy điện. Hiện trên địa bàn tỉnh có 7 nhà máy thủy điện đã được xây dựng hoàn thành và đưa vào vận hành thương mại. Các công trình thủy điện này có tổng dung tích hồ chứa trên 5.700m3, với tổng công suất phát điện gần 55MW.

Cẩn trọng

Trong 7 nhà máy thủy điện đang hoạt động trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn thì có đến 6 nhà máy đã có thời gian sử dụng trên 5 năm, có nhà máy đã đưa vào sử dụng hàng chục năm.

Nhà máy thủy điện Bản Quyền (trên địa bàn xã Văn Quan) đã đưa vào vận hành từ tháng 10/2013. Đây là dự án thủy điện kết hợp thủy lợi trên cơ sở đập dâng bê tông trọng lực được xây dựng từ năm 1960, khi thực hiện dự án chỉ cải tạo lại phần phát điện đã có từ trước. Hay như Nhà máy thủy điện Cấm Sơn (trên địa bàn xã Tân Thành) đã đưa vào sử dụng từ tháng 3/2006. Đây là dự án thủy điện kết hợp thủy lợi trên cơ sở đập đất đồng chất. Công trình được xây dựng từ những năm 1970 thuộc hệ thống thủy lợi Cầu Sơn cùng thời điểm xây dựng hồ Cấm Sơn.

Nhà máy thủy điện Thác Xăng (trên địa bàn xã Tràng Định) thực hiện xả nước xuống khu vực hạ du

Những công trình thủy điện trải qua nhiều năm đưa vào vận hành đã chịu sự tác động của thiên nhiên. Những công trình này nếu không thường xuyên được kiểm định kết cấu, bảo trì định kỳ và hiện đại hóa theo tiêu chuẩn mới sẽ có nguy cơ thấm, hư hỏng thân đập, cống xả và các cấu kiện liên quan. Khi mưa kéo dài và lưu lượng đột biến, các yếu điểm này có thể dẫn tới hiện tượng thấm nước, nứt đập, thậm chí vỡ đập khi mưa lớn kéo dài. 

Chủ động các biện pháp đảm bảo an toàn

Theo báo cáo của Công ty Cổ phần Thủy điện Khánh Khê, Nhà máy thủy điện Khánh Khê đưa vào vận hành từ cuối năm 2020. Dung tích hồ chứa nước trên sông Kỳ Cùng là hơn 5,5 triệu m3. Trong suốt những năm qua, quy trình vận hành hồ chứa nước luôn được thực hiện theo quy trình đã được cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực phê duyệt.

Ông Đinh Văn Lâm, Giám đốc Nhà máy thủy điện Khánh Khê chia sẻ, để giảm thiểu tối đa những rủi ro mùa mưa lũ, hằng năm, trước mùa mưa, nhà máy luôn kiểm tra, rà soát lại hiện trạng đập thủy điện và hồ chứa. Trước tháng 5 hằng năm, nhà máy thực hiện kiểm tra tổng thể hiện trạng đập xem đập có hiện tượng thấm nước tại mặt bê tông hạ lưu hay có hiện tượng sạt trượt ta luy vai đập hay không; kiểm tra hiện trạng hồ chứa xem có sạt lở bờ hồ chứa hay có hiện tượng bồi lắng lòng hồ hay không. Việc kiểm tra thường xuyên trước mùa mưa lũ nhằm phát hiện, xử lý kịp thời những tình huống gây mất an toàn hồ chứa, đập thủy điện, qua đó đảm bảo an toàn công trình thủy điện khi mưa lũ xảy ra.

Công nhân Nhà máy Thủy điện Bản Nhùng theo dõi các thông số vận hành trên hệ thống

Tương tự như vậy, Nhà máy thủy điện Bản Nhùng (Kỳ Cùng 6) cũng luôn thực hiện kiểm tra hiện trạng hồ chứa, đập thủy điện trước và sau mùa mưa hằng năm nhằm kịp thời phát hiện những hư hỏng ở đập thủy điện và hồ chứa.

Ông Trần Đức Hải, Giám đốc Nhà máy thủy điện Bản Nhùng cho biết, trong các đợt mưa bão, nhà máy luôn kiểm tra, bảo dưỡng thiết bị nâng hạ cửa xả trước, trong và sau các đợt mưa lũ. Việc kiểm tra thường xuyên giúp đảm bảo an toàn tuyệt đối cho hệ thống hồ chứa, đập thủy điện khi bất chợt có lượng nước mưa lớn dồn về hồ chứa.

Báo cáo của Sở Công Thương trong các đợt kiểm tra các nhà máy thủy điện đang hoạt động trên địa bàn tỉnh cho thấy bên cạnh thường xuyên kiểm tra, đánh giá hiện trạng đập và hồ chứa, hiện các doanh nghiệp là chủ đầu tư các nhà máy thủy điện đều đã đầu tư, lắp đặt các hệ thống giám sát hồ chứa tự động như: lắp đặt trạm đo mưa trên lưu vực lòng hồ; thiết bị giám sát mực nước thượng lưu hồ chứa; thiết bị giám sát lưu lượng xả qua tràn xả lũ; thiết bị giám sát lưu lượng xả duy trì dòng chảy tối thiểu; thiết bị giám sát lưu lượng xả qua nhà máy; thiết bị giám sát mực nước hạ lưu;… Các thiết bị này giúp các nhà máy thủy điện luôn quan trắc, tính toán được lưu lượng nước về hồ, trên cơ sở đó sẽ thực hiện xả lũ (đối với những công trình thủy điện có thiết kế cửa xả) để điều tiết hồ chứa cho phù hợp, đảm bảo vận hành hồ chứa, đập thủy điện an toàn trong thời điểm có mưa lớn kéo dài. Còn các công trình thủy điện không thiết kế cửa xả (thực hiện quy trình khi nước cao sẽ tự chảy qua tràn) thì thông qua các dữ liệu phân tích từ các thiết bị quan trắc, đơn vị vận hành nhà máy thủy điện sẽ chủ động các phương án xử lý nhằm đảm bảo an toàn đập thủy điện.

Nhân viên vận hành của Nhà máy thủy điện Thác Xăng vận hành hệ thống nâng, hạ cửa xả

Các công trình thủy điện trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn ngoài mục tiêu phát điện còn có nhiệm vụ cắt và chống lũ cho vùng hạ du trong mùa mưa bão. Chính vì vậy công tác vận hành, đảm bảo an toàn hồ chứa, đập thủy điện trong thời điểm mưa lũ của các nhà máy thủy điện đặc biệt quan trọng.

Ông Đinh Kỳ Giang, Phó Giám đốc Sở Công Thương cho biết, hằng năm, thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, Sở Công Thương thường xuyên phối hợp với các cơ quan liên quan thực hiện kiểm tra việc xây dựng các phương án phòng chống lũ, lụt vùng hạ du đập thủy điện của các nhà máy thủy điện. Ngoài kiểm tra thường xuyên, Sở Công Thương còn thực hiện kiểm tra đột xuất việc chấp hành các quy định của pháp luật trong quá trình vận hành của các nhà máy thủy điện để kịp thời phát hiện những vi phạm có thể ảnh hưởng đến công tác đảm bảo an toàn của các công trình thủy điện.

Thực tế cho thấy, từ khi có nhà máy thủy điện đầu tiên đi vào hoạt động (2006) đến hết tháng 9/2025, tất cả các nhà máy thủy điện trên địa bàn tỉnh khi đưa vào vận hành đều chưa xảy ra sự cố mất an toàn gây ảnh hưởng tới vùng hạ du của các đập thủy điện.

Sự cố vỡ vai đập thủy điện Bắc Khê 1 là sự cố đáng tiếc. Nhằm không để các sự cố như vậy xảy ra, vừa qua, Sở Công Thương đã phối hợp với các cơ quan liên quan kiểm tra công tác đảm an toàn của các nhà máy thủy điện còn lại. Sở Công Thương đã yêu cầu các nhà máy thủy điện phải tăng cường kiểm tra lại tổng thể hệ thống hồ chứa, đập thủy điện để đảm bảo an toàn trong quá trình khai thác.

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, từ nay đến hết tháng 11/2025, dự tính sẽ có 2 - 3 cơn bão xuất hiện. Để bảo đảm tất cả công trình thủy điện vận hành an toàn, bền vững, cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực, cũng như các nhà máy thủy điện trên địa bàn tỉnh đã và đang cẩn trọng rà soát lại các phương án ứng phó thiên tai, chủ động lường trước tình huống có thể gây ra mất an toàn đối với các công trình thủy điện.

Nguồn: https://baolangson.vn/dam-bao-an-toan-cac-cong-trinh-thuy-dien-khong-the-lo-la-5062003.html