Đàn cá trê "vượt cạn", leo thác nước cao 4 mét

(Dân trí) - Những con cá da trơn chỉ dài chưa đến 4 cm nhưng vẫn kiên trì leo lên vách đá dựng đứng.

Cận cảnh đàn cá trê "vượt cạn", leo thác nước cao 4 mét (Video: Science Alert).

Một phát hiện hiếm có trong thế giới tự nhiên vừa được ghi nhận tại Brazil, khi hàng ngàn con cá trê ong (Tên khoa học: Rhyacoglanis paranensis) đồng loạt vượt qua một thác nước cao tới 4 mét trên sông Aquidauana.

Hình ảnh những con cá da trơn chỉ dài chưa đến 4 cm nhưng vẫn kiên trì leo lên vách đá dựng đứng đã khiến các nhà khoa học so sánh chúng với “những vận động viên leo núi Olympic”.

Sự kiện bất thường này ban đầu được cảnh sát địa phương phát hiện trong đêm tối. Sau đó, các nhà nghiên cứu thuộc Đại học Liên bang Mato Grosso do Sul đã lập tức có mặt để theo dõi hiện tượng trong vòng 20 giờ liên tiếp.

Quan sát trực tiếp cho thấy đàn cá sọc đen cam tụ tập với mật độ dày đặc, thậm chí nhiều con chồng chất lên nhau thành từng cụm lớn để cùng leo qua bậc đá thác nước.

Nhà sinh vật học Manoela Marinho đã mô tả chi tiết cách leo thác kỳ lạ này. Ban đầu, những con cá nhỏ xòe rộng vây như một chiếc mỏ neo để bám chắc vào bề mặt trơn trượt, đồng thời ngọ nguậy mạnh phần thân nhằm đẩy mình lên trên.

Các nhà khoa học nghi ngờ vây của loài cá này có cơ chế hút bám hỗ trợ. Nhờ vậy, chúng có thể kiên trì tiến từng chút một trên thác nước dựng đứng. Đáng chú ý, chúng còn leo được cả lên chiếc xô chứa nước đặt gần thác, cho thấy bản năng bơi ngược dòng của chúng là vô cùng mạnh mẽ.

Cơ chế sinh học đặc biệt giúp cá trê ong đủ khả năng vượt qua thác nước dựng đứng (Ảnh: Getty).

Phân tích mẫu cá cho thấy phần lớn cá thể tham gia leo thác đều là cá trưởng thành với dạ dày trống rỗng. Điều đó gợi ý đây chính là hành vi di cư sinh sản, tương tự như hiện tượng di cư nổi tiếng ở cá hồi, vốn bỏ qua việc ăn trong suốt hành trình ngược dòng gian khổ.

Nghiên cứu cho rằng, việc nhịn ăn giúp cơ thể cá tập trung tối đa năng lượng cho việc vượt thác, và duy trì sức bền trong môi trường khắc nghiệt. Không chỉ vậy, điều này cũng giúp giảm trọng lượng cơ thể cá đến mức tối đa.

Marinho và cộng sự nhấn mạnh rằng các loài cá di cư nhỏ như cá trê ong thường ít được chú ý, bởi hành vi của chúng diễn ra trong khoảng thời gian ngắn và ở những điều kiện môi trường đặc thù khó quan sát.

Tuy nhiên, chính những ghi nhận hiếm hoi này lại có giá trị lớn trong việc hiểu rõ hơn về vai trò sinh thái cũng như nhu cầu bảo tồn đa dạng sinh học ở các hệ sinh thái sông ngòi nhiệt đới.

Theo các nhà khoa học, phát hiện này cũng làm dấy lên lo ngại về những mối đe dọa mà loài cá nhỏ phải đối mặt. Tiêu biểu là sự phân mảng môi trường sống do hoạt động xây dựng đập thủy điện, cũng như thay đổi dòng chảy sông ngòi. Đây đều là yếu tố có thể cản trở hành trình di cư, làm suy giảm quần thể.

Nếu loài cá này biến mất, hệ sinh thái nước ngọt sẽ mất đi một mắt xích quan trọng trong chuỗi thức ăn và cân bằng tự nhiên.

Nguồn: https://dantri.com.vn/khoa-hoc/dan-ca-tre-vuot-can-leo-thac-nuoc-cao-4-met-20250826100249660.htm