ĐBQH Hoàng Minh Hiếu (Nghệ An):Cần tạo điều kiện cho cơ quan báo chí phát triển bền vững

Sáng nay, 23/10, tham gia góp ý tại Tổ thảo luận số 7 (Đoàn ĐBQH các tỉnh Nghệ An, Lâm Đồng) về dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), ĐBQH Hoàng Minh Hiếu cho rằng, cần hoàn thiện cơ chế kinh tế báo chí theo hướng thực chất, tạo điều kiện cho cơ quan báo chí phát triển bền vững, bảo vệ tối đa quyền lợi của người làm báo và giá trị của sản phẩm báo chí.

Phân định rõ phạm vi điều chỉnh, tránh “báo hóa” tạp chí

Bày tỏ sự đồng tình với nhiều ý kiến đã nêu, trong đó có quan điểm cần cân nhắc kỹ việc điều chỉnh đối với tạp chí khoa học, song đại biểu Hoàng Minh Hiếu (Nghệ An) cho rằng, hoạt động của tạp chí khoa học hiện đã được quy định trong Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Trong khi đó, theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật thì một đạo luật không nên quy định lại những nội dung đã được điều chỉnh rõ trong luật khác, nhằm bảo đảm tính thống nhất và tránh chồng chéo trong hệ thống pháp luật.

ĐBQH Hoàng Minh Hiếu (Nghệ An) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Theo đại biểu, cơ chế quản lý đối với tạp chí khoa học có nhiều đặc thù khác biệt so với báo chí nói chung. Hiện nay, theo quy định của dự thảo thì đa số người làm việc tại các tạp chí khoa học không được cấp thẻ nhà báo; cơ chế tài chính của họ cũng riêng biệt, ví dụ như việc thu phí phản biện, xuất bản các công trình nghiên cứu theo quy trình đánh giá phản biện (peer review) – một hình thức đặc thù trong lĩnh vực khoa học. Việc áp dụng các quy định của Luật Báo chí cho loại hình này có thể chưa thật phù hợp.

Từ kinh nghiệm quốc tế, đa số các quốc gia không xếp tạp chí khoa học vào phạm vi điều chỉnh của pháp luật báo chí chung mà có cơ chế quản lý riêng. Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cần cân nhắc kỹ việc có nên đưa tạp chí khoa học vào phạm vi điều chỉnh của Luật Báo chí hay không, để bảo đảm tính nhất quán, phù hợp với thực tiễn và thông lệ quốc tế.

Về phân biệt giữa báo và tạp chí để chống tình trạng “báo hoá tạp chí”, đại biểu đánh giá, đây là vấn đề quan trọng và Chính phủ đã bước đầu nhận diện khá rõ. Dự thảo Luật đã đưa ra nhiều giải pháp nhằm siết chặt quản lý hoạt động của tạp chí, như giới hạn việc thành lập cơ quan đại diện, quy định lại khái niệm “tạp chí”. Tuy nhiên, vẫn cần tiếp tục làm rõ hơn hai tiêu chí cơ bản để phân biệt giữa hai loại hình này.

Về tính định kỳ, ở nhiều quốc gia, tạp chí chỉ được xuất bản theo chu kỳ tối thiểu (ví dụ từ 7 ngày trở lên) để tránh tình trạng tạp chí hoạt động như báo, đăng tải tin tức thời sự hàng ngày. Quy định này rất đáng tham khảo nhằm bảo đảm ranh giới giữa hai loại hình.

Về nội dung, dự thảo hiện nêu tạp chí đăng tải thông tin theo tôn chỉ, mục đích, phản ánh hoạt động của cơ quan chủ quản, song quy định này chưa đủ để phân biệt rõ giữa hai loại hình bởi vì báo cũng phải tuân thủ tôn chỉ, mục đích, trong khi nhiều cơ quan, tổ chức hiện nay đăng tải thông tin hoạt động của mình trên cổng thông tin điện tử. Nếu không quy định chặt chẽ, sẽ không phân biệt được giữa các hình thức báo, tạp chí, cổng thông tin điện tử, gây khó khăn trong công tác quản lý.

Hoàn thiện cơ chế kinh tế để báo chí phát triển lành mạnh

Đề cập đến vấn đề kinh tế báo chí, đại biểu Hoàng Minh Hiếu nhấn mạnh đây là nội dung then chốt, gắn trực tiếp với sự phát triển bền vững của hệ thống báo chí.

Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An Võ Thị Minh Sinh điều hành phiên thảo luận tổ. Ảnh: Phạm Thắng

Hiện nay, cơ chế trả nhuận bút chủ yếu dựa trên lượt xem hoặc lượt truy cập. Cách tính này có thể khiến phóng viên ưu tiên tin bài ngắn, chạy theo xu hướng, trong khi những tuyến bài chuyên sâu, chất lượng cao lại ít được quan tâm. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng nội dung báo chí... Bên cạnh đó, khó khăn về kinh tế cũng có thể dẫn đến những biểu hiện tiêu cực trong hoạt động nghề nghiệp, do đó dự thảo luật cần có giải pháp thực chất để hỗ trợ báo chí phát triển lành mạnh.

Theo đại biểu, Nhà nước hiện hỗ trợ khoảng 0,5% ngân sách cho báo chí – mức trung bình so với quốc tế nhưng cách hỗ trợ còn dàn trải. Cần nghiên cứu cơ chế phân bổ ngân sách có trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên cho các cơ quan báo chí thực hiện nhiệm vụ chính trị, phục vụ vùng sâu, vùng xa hoặc có sản phẩm chất lượng cao, mang giá trị xã hội lớn.

Bên cạnh đó, chính sách thuế cũng cần được xem xét bổ sung. Theo đại biểu, một số quốc gia áp dụng hình thức ưu đãi thuế cho cơ quan báo chí hoạt động theo mô hình thuê bao, đặc biệt là thuê bao số đối với báo điện tử (subscription), nhằm khuyến khích phát triển nội dung chất lượng, giảm phụ thuộc vào quảng cáo. Đây là hướng cần nghiên cứu để phù hợp với xu thế chuyển đổi số trong lĩnh vực truyền thông.

Liên quan đến vấn đề bản quyền, dự thảo luật đã đề cập việc chia sẻ nội dung báo chí trên các nền tảng mạng xã hội, nhưng mới dừng ở mức nguyên tắc. Đại biểu đề nghị quy định cụ thể hơn về nghĩa vụ chia sẻ doanh thu của các nền tảng khi sử dụng nội dung báo chí. Dẫn kinh nghiệm của Canada, đại biểu cho biết: pháp luật nước này yêu cầu các nền tảng có trên 2 triệu người dùng và sử dụng nội dung báo chí mang tính thương mại đều phải có cơ chế chia sẻ doanh thu cho cơ quan báo chí. Đây là kinh nghiệm đáng tham khảo trong quá trình hoàn thiện dự án Luật.

Bày tỏ đồng tình với quy định cho phép các cơ quan báo chí được liên kết để tăng nguồn thu, đại biểu cho rằng cần đi kèm với cơ chế giám sát chặt chẽ nhằm tránh tình trạng liên kết biến tướng, dẫn đến “tư nhân hóa” hoạt động báo chí. Cùng với đó, cần lưu ý giảm bớt chi phí tuân thủ pháp luật cho các cơ quan báo chí. Một số quy định mới trong dự thảo, như yêu cầu báo chí phải kết nối, chịu trách nhiệm đối với thông tin do mình đưa lên mạng xã hội, có thể làm tăng thủ tục hành chính và chi phí thực hiện, trong khi pháp luật về đưa tin mạng xã hội đã có quy định chung cho mọi chủ thể. Vì vậy, chỉ nên quy định những nội dung thực sự cần thiết, tránh trùng lặp và gây khó khăn trong triển khai.

Theo đại biểu Hoàng Minh Hiếu, dự án Luật Báo chí (sửa đổi) là bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý cho báo chí phát triển chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại. Tuy nhiên, cần tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện các nội dung liên quan đến phạm vi điều chỉnh, phân loại loại hình, cơ chế kinh tế và chính sách hỗ trợ, để bảo đảm tính khả thi, phù hợp với thực tiễn phát triển nhanh chóng của báo chí Việt Nam hiện nay.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/dbqh-hoang-minh-hieu-nghe-an-can-tao-dieu-kien-cho-co-quan-bao-chi-phat-trien-ben-vung-10392571.html