Điện thờ voi chiến "khóc chủ tướng" trước khi trút hơi thở cuối cùng

Di tích điện Voi Ré (hay còn được gọi là Miếu Long Châu) tọa lạc trên một khu đất rộng 2.000m2, ở phía Đông - Nam đồi Thọ Cương, hiện thuộc địa giới hành chính của phường Thủy Xuân, thành phố Huế.

Điện Voi Ré nằm cách di tích Hổ Quyền (hình tròn) 400m, phía trước có hồ nước rộng làm minh đường và tăng thêm giá trị mỹ học cho công trình.

Theo truyền thuyết, nơi đây là mộ chôn một con voi chiến dưới thời Trịnh - Nguyễn phân tranh. Con voi này đau buồn trước sự hy sinh của vị chủ tướng Đàng Trong, nó chạy từ trận tiền về đây, rống lên một tiếng vang trời thể hiện sự phẫn uất, đau thương cùng cực rồi phủ xuống trút hơi thở cuối cùng.

Cảm động trước sự trung thành của một con vật có nghĩa, dân địa phương đã làm lễ an táng, xây mộ cho nó. Dân gian thường gọi là mộ Voi Ré.

Sau khi lên ngôi, vua Gia Long đã cho xây dựng Miếu Long Châu để thờ các vị thần bảo vệ và miếu thờ bốn con voi dũng cảm nhất trong chiến trận của triều Nguyễn.

Tuy không có nét kiến trúc tinh tế, điện Voi Ré vẫn được đánh giá là một công trình độc đáo thuộc quần thể di tích cố đô Huế, mang ý nghĩa đặc biệt về tính nhân văn.

Điện được xây dựng theo kiến trúc chữ “môn”, bên ngoài có vòng la thành, phía trước là cổng tam quan với 17 bậc cấp đi lên. Vào thẳng lối chính, trước mặt là bức bình phong Long Mã. Nằm chính giữa là Miếu Long Châu, 2 bên có hai nhà thờ phụ, thường được gọi là Đông Phối Điện và Tây Phối Điện.

Trải qua quá trình tồn tại kéo dài, nhiều hạng mục công trình tại điện Voi Ré đã xuống cấp mạnh, mái ngói các nhà thờ phụ nay được thay thế tấm lợp bằng tôn.

Các cấu trúc bên trong 2 nhà thờ phụ cũng đã xuống cấp nghiêm trọng, đơn vị quản lý phải dùng các thanh gỗ để chống đỡ.

Một công trình bên trong điện Voi Ré chỉ còn lại dấu tích cũ, cỏ dại mọc um tùm.

Cổng thành dẫn vào khu vực sân trước miếu Long Châu bị hư hỏng nhiều phần, bờ tường bong tróc, đổ sập.

Một cổng thành tại điện Voi Ré đã bị bỏ hoang lâu năm.

Các tượng voi được chế tác tinh xảo bằng đá Thanh bên trong miếu thờ cũng bị hư hại theo thời gian.

Ngói trang trí mặt trước và sau của cổng tam quan bị rơi rụng khá nhiều.

Miếu Long Châu và một số đoạn tường thành tại điện Voi Ré đã được trùng tu, tôn tạo trong giai đoạn 2017-2019.

Theo lãnh đạo Trung tâm Bảo tồn Di tích cố đô Huế, hiện nay khu vực điện Voi Ré và Hổ Quyền có một tổ bảo vệ thường xuyên túc trực. Tuy nhiên, nơi đây vẫn khá hoang vu vì chưa được đưa vào khai thác tham quan du lịch chính thức.

Trong thời gian tới, đơn vị quản lý sẽ nghiên cứu tái hiện các trận đấu sinh tử giữa hỗ và voi bằng công nghệ số tại Hổ Quyền, qua đó khai thác tuyến tham quan 2 di tích độc đáo này.