Tổng Bí thư Tô Lâm vừa có bài viết "Phát triển kinh tế tư nhân - Đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng" . Chia sẻ với phóng viên báo Dân trí, các chuyên gia kinh tế nhận định với những định hướng này, kinh tế tư nhân có cơ hội phát triển mạnh mẽ nếu các rào cản được gỡ bỏ.
Cải cách đột phá về thể chế, chính sách là điều kiện tiên quyết
Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM), khẳng định rằng kinh tế tư nhân đang ngày càng có vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. "Việt Nam đã xuất hiện những doanh nghiệp tư nhân có tầm vóc, đủ sức vươn ra thị trường khu vực và thế giới", ông nói.
Nhiều ngành công nghiệp trọng điểm như sản xuất thép, ô tô, công nghệ cao… đang chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của khối doanh nghiệp tư nhân.
Tuy nhiên, đội ngũ doanh nhân và doanh nghiệp vẫn còn nhiều hạn chế. Phần lớn doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ, sức cạnh tranh thấp, hiệu quả hoạt động còn hạn chế. Nhiều doanh nhân chưa có kỹ năng quản trị cao, tư duy kinh doanh vẫn thiếu tầm nhìn chiến lược dài hạn.
Bên cạnh đó, thể chế và pháp luật vẫn là "điểm nghẽn của điểm nghẽn", trở thành rào cản lớn đối với sự phát triển của doanh nghiệp. Nếu không sớm tháo gỡ, những vướng mắc này có thể kìm hãm đà tiến của khu vực kinh tế tư nhân - một trong những động lực quan trọng của nền kinh tế Việt Nam trong giai đoạn tới.
Trong bài viết của mình, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng nhấn mạnh để khu vực kinh tế tư nhân có thể thực hiện được sứ mệnh và hiện thực hóa được tầm nhìn đầy khát vọng, yếu tố quan trọng nhất chính là cần tiếp tục có những cải cách đột phá về thể chế, chính sách và môi trường kinh doanh để kinh tế tư nhân có thể phát huy tối đa tiềm năng, trở thành động lực dẫn dắt nền kinh tế vươn ra thị trường quốc tế.
Tổng bí thư Tô Lâm (Ảnh: Phạm Thắng).
Điều này đòi hỏi một sự thay đổi căn bản trong hoạch định chính sách, khắc phục những hạn chế và phát huy tính ưu việt của cơ chế thị trường để hỗ trợ khu vực kinh tế tư nhân nâng cao năng suất lao động và đổi mới sáng tạo.
Giải pháp trọng tâm đầu tiên được nêu trong bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm là tiếp tục đẩy nhanh việc hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường đầy đủ, theo định hướng xã hội chủ nghĩa, hiện đại, năng động và hội nhập.
Đây là điều kiện tiên quyết để khu vực kinh tế tư nhân có thể phát triển nhanh và bền vững. Để đạt được điều này, Nhà nước cần tập trung vào ổn định kinh tế vĩ mô, hoàn thiện thể chế, đảm bảo nền kinh tế vận hành theo nguyên tắc thị trường, giảm thiểu sự can thiệp và xóa bỏ các rào cản hành chính, cơ chế xin - cho, thực sự quản lý kinh tế theo nguyên tắc thị trường và sử dụng các công cụ thị trường để điều tiết nền kinh tế.
Tiến sĩ Mạc Quốc Anh - Phó chủ tịch, Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp vừa và nhỏ TP Hà Nội - cho rằng trong thời gian qua, Việt Nam đã đạt được nhiều bước tiến đáng kể trong việc hoàn thiện khung pháp lý, cải cách thủ tục hành chính, cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho khu vực tư nhân tham gia vào nền kinh tế.
Đầu tiên là môi trường kinh doanh liên tục được cải thiện. Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, chỉ số môi trường kinh doanh (Ease of Doing Business) của Việt Nam đã liên tục được cải thiện trước khi đại dịch Covid-19 xảy ra, từ vị trí 82/190 nền kinh tế năm 2016 lên 70/190 vào năm 2020.
Chính phủ cũng đã nỗ lực cắt giảm điều kiện kinh doanh. Từ năm 2016 đến nay, Chính phủ đã cắt giảm hoặc đơn giản hóa gần 50% điều kiện kinh doanh và hơn 60% thủ tục kiểm tra chuyên ngành.
Luật Doanh nghiệp 2020 và Luật Đầu tư 2020 đã giúp minh bạch hóa môi trường đầu tư, giảm bớt các rào cản hành chính, tăng cường quyền tự do kinh doanh cho doanh nghiệp tư nhân.
Tiến sĩ Lê Đăng Doanh và tiến sĩ Mạc Quốc Anh (Ảnh: IT).
Tuy nhiên, ông Quốc Anh đánh giá bên cạnh những cải cách tích cực, vẫn còn một số rào cản khiến khu vực kinh tế tư nhân chưa phát triển mạnh mẽ như kỳ vọng. Hiện nay, mặc dù đã có nhiều nỗ lực cải cách, nhưng vẫn tồn tại tình trạng luật chồng luật, quy định chồng chéo gây khó khăn cho doanh nghiệp tư nhân.
Bên cạnh đó, chúng ta đang thiếu chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa. Theo báo cáo của VCCI, hơn 90% doanh nghiệp Việt Nam là doanh nghiệp nhỏ và vừa nhưng các chính sách hỗ trợ về tài chính, tín dụng vẫn chưa thực sự hiệu quả.
Một mặt hạn chế khác là thiếu minh bạch trong tiếp cận nguồn lực. Các doanh nghiệp tư nhân vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận đất đai, tín dụng do những quy trình phức tạp và rào cản hành chính.
Ông Quốc Anh kiến nghị Chính phủ tiếp tục cải cách thể chế theo hướng đồng bộ, minh bạch và đơn giản hóa quy trình đầu tư, kinh doanh. Trong đó, cần xây dựng cơ chế khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia các ngành chiến lược như năng lượng, công nghệ cao, sản xuất công nghiệp hỗ trợ. Ông cũng đề xuất tạo cơ chế hỗ trợ tài chính và tín dụng dành riêng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, đảm bảo họ có thể tiếp cận vốn với lãi suất ưu đãi.
Giải phóng tối đa các nguồn lực phát triển cho kinh tế tư nhân
Giải phóng tối đa các nguồn lực phát triển cho kinh tế tư nhân cũng là một giải pháp quan trọng được Tổng Bí thư Tô Lâm đề cập tới trong bài viết.
Theo đó, chúng ta cần giải phóng tối đa các nguồn lực phát triển cho kinh tế tư nhân, tạo cơ hội cho kinh tế tư nhân tiếp cận hiệu quả các nguồn lực quan trọng như vốn, đất đai, nhân lực, công nghệ.
Thúc đẩy kinh tế tư nhân hội nhập sâu rộng hơn nữa vào kinh tế toàn cầu, nâng cao vị thế kinh tế Việt Nam trên trường quốc tế, bảo vệ doanh nghiệp trước các rủi ro kinh tế.
Cần có những chính sách hỗ trợ hiệu quả hơn để kinh tế tư nhân tiếp cận nguồn lực một cách thuận lợi, công bằng, bình đẳng, minh bạch và hiệu quả, có thể khai thác và sử dụng tối ưu các nguồn lực này. Phát triển các kênh huy động vốn cho doanh nghiệp tư nhân, bao gồm thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, quỹ đầu tư mạo hiểm, quỹ bảo lãnh tín dụng và các hình thức tài chính hiện đại như fintech, huy động vốn cộng đồng; xây dựng chính sách đất đai ổn định, minh bạch, tạo điều kiện để doanh nghiệp tư nhân tiếp cận quỹ đất thuận lợi, với giá hợp lý.
Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm đã gặp mặt đoàn đại biểu doanh nhân tiêu biểu của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Hội Doanh nhân Tư nhân Việt Nam nhân kỷ niệm 20 năm Ngày Doanh nhân Việt Nam, hồi tháng 11/2024 (Ảnh: Nhân dân).
Nhà nước cần định hướng, hỗ trợ hiệu quả doanh nghiệp tư nhân Việt Nam tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, thu hút mạnh mẽ dòng vốn đầu tư và công nghệ tiên tiến, hình thành đội ngũ doanh nhân có tư duy toàn cầu.
Đặc biệt, cần có chính sách khuyến khích và định hướng doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào công nghiệp chế biến, chế tạo, công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp hóa nông nghiệp, công nghệ cao, thay vì tập trung quá nhiều vào bất động sản và các lĩnh vực có tính đầu cơ ngắn hạn. Xây dựng cơ chế, chính sách bảo vệ doanh nghiệp tư nhân trước những cú sốc kinh tế, nhất là trong bối cảnh bất ổn toàn cầu, suy thoái kinh tế và biến động thị trường.
Theo ông Mạc Quốc Anh, các doanh nghiệp tư nhân đang gặp nhiều hạn chế về nguồn lực như hạn chế trong tiếp cận vốn. Ví dụ như lãi suất cho vay vẫn cao ở mức 8-10%, nhiều doanh nghiệp nhỏ không đủ điều kiện vay vốn.
Thứ 2 là hạn chế về đất đai khi thủ tục giao đất cho doanh nghiệp tư nhân còn nhiều bất cập. Thứ 3 là thiếu hụt nhân lực chất lượng cao. Doanh nghiệp tư nhân gặp khó trong tuyển dụng nhân sự có kỹ năng công nghệ.
Đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp vừa và nhỏ TP Hà Nội đề xuất cần cải cách mạnh mẽ thị trường vốn, mở rộng kênh huy động vốn từ trái phiếu doanh nghiệp, quỹ đầu tư. Minh bạch hóa quy trình giao đất, tạo cơ chế cho doanh nghiệp tư nhân tiếp cận đất đai dễ dàng hơn. Đẩy mạnh đào tạo nhân lực công nghệ cao, liên kết giữa doanh nghiệp và đại học để đáp ứng nhu cầu nhân lực.
Ông cũng kiến nghị cần sửa đổi Luật Đất đai để tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp tư nhân trong việc tiếp cận đất đai. Nhà nước cần thành lập Quỹ hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân để cung cấp tài chính dài hạn.
Đồng quan điểm với ông Mạc Quốc Anh, tiến sĩ Đinh Thế Hiển - chuyên gia kinh tế - cho biết doanh nghiệp khát vốn nhưng chưa tìm được cách tiếp cận đúng. Vay vốn ngân hàng lãi suất thấp cũng không bằng vốn bán được hàng.
Theo ông, mối quan hệ giữa ngân hàng và doanh nghiệp cũng nên sòng phẳng bởi đây là mối liên hệ cộng sinh. Do đó, chuyên gia kỳ vọng Nhà nước sẽ có những chính sách hỗ trợ doanh nghiệp qua những chính sách thuế, khai thông tiêu dùng, thông thoáng kinh tế vùng miền. Để doanh nghiệp dần nắn dòng vốn dịch chuyển từ sản xuất kinh doanh, không phụ thuộc vào nguồn vốn ngân hàng.
Ngoài ra, ông Hiển đề xuất có cơ chế ưu tiên các công ty cổ phần đại chúng, niêm yết và thông tin minh bạch trong việc mở rộng cơ hội tham gia các dự án quan trọng quốc gia, cùng tham gia với Nhà nước trong một số ngành công nghiệp chiến lược và một số lĩnh vực đặc biệt, nâng cao năng lực nghiên cứu và đổi mới công nghệ; tham gia các dự án trọng điểm như xây dựng đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị, hạ tầng năng lượng, hạ tầng số, công nghiệp quốc phòng, an ninh...
Đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực phát triển
Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh thúc đẩy làn sóng khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ mới. Đây là yếu tố then chốt giúp kinh tế tư nhân bứt phá và vươn tầm quốc tế. Cần có những chính sách hỗ trợ mạnh mẽ và hiệu quả để thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân ứng dụng công nghệ, đổi mới sản phẩm, nâng cao giá trị gia tăng.
Theo chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) năm 2023, Việt Nam xếp thứ 46/132 quốc gia. Tuy nhiên, tiến sĩ Mạc Quốc Anh nhận định tỷ lệ doanh nghiệp thực sự ứng dụng công nghệ cao vẫn còn thấp. Quá trình chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, nhưng chủ yếu ở doanh nghiệp lớn, trong khi doanh nghiệp nhỏ vẫn gặp nhiều khó khăn.
Trong bối cảnh hiện nay, ông cho rằng doanh nghiệp tư nhân cần tận dụng chính sách hỗ trợ đổi mới sáng tạo, đặc biệt là các quỹ hỗ trợ nghiên cứu và phát triển; Đầu tư vào chuyển đổi số, áp dụng AI, dữ liệu lớn để nâng cao hiệu suất. Các doanh nghiệp cần tăng cường hợp tác với các tập đoàn công nghệ để tiếp cận tri thức và nguồn lực.
Tiến sĩ Đinh Thế Hiển đề xuất cần tạo điều kiện cho các quỹ đầu tư quốc tế rót vốn vào Việt Nam, bởi họ có khả năng đánh giá tốt nhất năng lực phát triển start up ở mọi quốc gia, nếu phát triển duy ý chí thì có thể rơi vào tình trạng tiền mất, tật mang.
Tiến sĩ Đinh Thế Hiển và PGS.TS Nguyễn Hữu Huân (Ảnh: IT).
Đề cập đến vấn đề đổi mới sáng tạo, PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, giảng viên Đại học Kinh tế TPHCM (UEH), cho rằng Việt Nam cần phải có những chính sách thúc đẩy việc thu hút nhà đầu tư trong nước, đặc biệt là ngành công nghiệp ô tô, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo… Các doanh nghiệp công nghệ đang được đối xử như doanh nghiệp thông thường, cơ chế đặc biệt chưa có như hỗ trợ về vốn hay xây dựng hệ sinh thái xung quanh.
Cũng theo ông, để phát triển kinh tế tư nhân thì cũng cần các quy định để các doanh nghiệp nước ngoài chuyển giao công nghệ cho Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp FDI như Trung Quốc, Hàn Quốc.
Theo đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính mới đây cũng đưa ra đề nghị về việc các tập đoàn chuyển giao công nghệ bằng cách đầu tư trung tâm R&D, tạo điều kiện để người Việt tham gia quản lý, doanh nghiệp Việt tham gia chuỗi cung ứng.
Cơ hội lớn từ chính sách
Kinh tế tư nhân hiện đóng góp tới gần 45% GDP cả nước, hơn 40% vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội, tạo việc làm cho 85% số lao động cả nước; chiếm tới 35% tổng kim ngạch nhập khẩu và 25% tổng kim ngạch xuất khẩu.
Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng, Phó trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án phát triển kinh tế tư nhân, cho biết đến nay, doanh nghiệp nước ta đã phát triển lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng. Một số doanh nghiệp phát triển đạt tầm khu vực và thế giới, chủ động tham gia và khẳng định được vị trí, vai trò của mình trong các chuỗi cung ứng toàn cầu, góp phần nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.
PGS.TS Nguyễn Hữu Huân nhận định chỉ đạo đúng đắn và kịp thời của Tổng Bí thư Tô Lâm sẽ thúc đẩy, phát triển kinh tế tư nhân trong giai đoạn tới.
Vai trò của kinh tế tư nhân là không thể phủ nhận. Trên thế giới, không có cường quốc nào mà không có kinh tế tư nhân phát triển. Đơn cử, khi nói về Hàn Quốc có Samsung, LG, CJ, Nhật Bản có Honda, Toyota, Sony… Mỗi quốc gia đều có những tập đoàn kinh tế tư nhân lớn để tạo nên cường quốc.
Chính vì vậy, nhiệm vụ trọng tâm phát triển kinh tế tư nhân là hoàn toàn đúng đắn để Việt Nam có thể tạo ra các tập đoàn kinh tế vững mạnh, đóng vai trò là đầu tàu dẫn dắt nền kinh tế phát triển, song hành cùng kinh tế Nhà nước.
Để thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển, ông Huân cho rằng, Việt Nam cần gia tăng tỷ lệ nội địa hóa ở trong hàng xuất khẩu của Việt Nam. Xuất khẩu hiện là mũi nhọn chủ lực của kinh tế Việt Nam, nhưng có thể thấy 72% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam thuộc khu vực FDI, do đó sẽ phụ thuộc nhiều vào khối ngoại, trong nước chỉ chiếm khoảng 28%.
Tiến sĩ Đinh Thế Hiển bày tỏ sự phấn khích và tin tưởng vào thông điệp của Tổng Bí thư Tô Lâm về việc phát triển kinh tế tư nhân, coi kinh tế tư nhân là đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng. Theo ông Hiển, nhiều doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đã vươn lên mạnh mẽ trong thời gian qua, làm chủ thị trường nội địa và khẳng định thương hiệu trên thị trường quốc tế.
Sự quan tâm, chỉ đạo, định hướng kịp thời của Tổng Bí thư Tô Lâm với kinh tế tư nhân là nền tảng để khối này phát triển mạnh mẽ hơn nữa, góp phần xây dựng một Việt Nam năng động và hội nhập quốc tế.
Tiến sĩ Mạc Quốc Anh đánh giá doanh nghiệp tư nhân sẽ có cơ hội lớn để phát triển từ những thay đổi mạnh mẽ của chính sách. Đầu tiên là chính sách thúc đẩy đầu tư công. Chính phủ dự kiến đầu tư công khoảng 700.000 tỷ đồng giai đoạn 2021-2025, trong đó có nhiều dự án hạ tầng lớn như sân bay Long Thành, cao tốc Bắc - Nam.
Việc cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước giúp tạo cơ hội cho doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các lĩnh vực trước đây vốn do doanh nghiệp Nhà nước chi phối.
Bên cạnh đó việc ưu tiên phát triển các tập đoàn kinh tế tư nhân tầm cỡ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp như VinFast, Vingroup, FPT, Masan... vươn tầm khu vực là một minh chứng rõ nét.
Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/doanh-nghiep-tu-nhan-dung-truoc-nguong-cua-lon-de-giup-viet-nam-thinh-vuong-20250318111307418.htm
Bình luận (0)