'Đòn bẩy' cho sự phát triển công nghiệp hỗ trợ

Công nghiệp hỗ trợ được xem là nền tảng quan trọng để thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam, giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu nguyên liệu và linh kiện. Tuy nhiên, việc thu hút đầu tư vào lĩnh vực này vẫn đối mặt với nhiều thách thức về vốn, công nghệ và kết nối chuỗi cung ứng. Nghị định 205/2022/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 111/2015/NĐ-CP ra đời nhằm tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi để ngành công nghiệp hỗ trợ phát triển.

Chia sẻ tại tọa đàm "Thu hút đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ: Đòn bẩy từ chính sách" do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 13/10, ông Phạm Văn Quân, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương cho biết, trong 9 tháng năm 2025, Việt Nam đã đạt kim ngạch xuất nhập khẩu kỷ lục với 681 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 349 tỷ USD, nhập khẩu 332 tỷ USD, tạo mức xuất siêu 17 tỷ USD.

Tuy nhiên, theo ông Phạm Văn Quân, một thực tế đáng lo ngại là 94% hàng hóa nhập khẩu của Việt Nam là nguyên liệu, phụ tùng và linh kiện, những mặt hàng mà Việt Nam hoàn toàn có thể tự sản xuất nếu phát triển mạnh mẽ công nghiệp nền tảng và công nghiệp hỗ trợ.

Theo ông Quân, dư địa để phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ là rất lớn, nhưng nguồn vốn đầu tư, đặc biệt từ các doanh nghiệp FDI, vẫn còn hạn chế. Theo thống kê từ Bộ Công Thương, từ năm 2020 đến nay, tổng mức đầu tư của các doanh nghiệp FDI vào công nghiệp hỗ trợ chỉ đạt khoảng trên 20 tỷ USD, trong khi đầu tư từ các doanh nghiệp trong nước còn thấp hơn, dao động từ 5 - 6 tỷ USD.

Ông Quân chỉ ra rằng khó khăn lớn nhất của các doanh nghiệp Việt Nam nằm ở hai yếu tố cốt lõi: Vốn và công nghệ. Đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ đòi hỏi nguồn vốn lớn và công nghệ hiện đại, đây lại chính là điểm yếu của các doanh nghiệp trong nước.

Để hỗ trợ doanh nghiệp, cách đây gần một thập kỷ, Chính phủ đã ban hành Nghị định 111/2015/NĐ-CP nhằm khuyến khích và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ, nền tảng xương sống của ngành công nghiệp quốc gia. Tuy nhiên, trong quá trình thực thi, nghị định này bộc lộ nhiều hạn chế, đòi hỏi phải cập nhật và điều chỉnh. Nghị định 205/2022/NĐ-CP ra đời như một bước tiến quan trọng, với nhiều chính sách đột phá nhằm giải quyết các vấn đề về vốn, nghiên cứu phát triển (R&D) và kết nối thị trường đầu ra.

Ông Quân cho biết nghị định này yêu cầu các doanh nghiệp FDI muốn nhận ưu đãi phải có hợp đồng liên kết với doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nước, qua đó thúc đẩy sự tham gia của doanh nghiệp Việt vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Ngoài ra, các trung tâm hỗ trợ phát triển công nghiệp cũng được thành lập để doanh nghiệp có thể sản xuất thử nghiệm sản phẩm mà không phải chịu chi phí lớn.

Tuy nhiên, theo ông Quân việc triển khai chính sách vẫn gặp không ít khó khăn. Ông Quân thừa nhận rằng chính sách thường có độ trễ và nhiều doanh nghiệp chưa thực sự quan tâm hoặc chưa tiếp cận được các ưu đãi do thiếu bộ phận tư vấn pháp lý chuyên nghiệp. “Chúng tôi đã phối hợp với các địa phương tổ chức nhiều buổi tuyên truyền, hướng dẫn, nhưng doanh nghiệp vẫn chưa hiểu hết những lợi ích mà họ có thể nhận được,” ông Quân nói. Để khắc phục, Bộ Công Thương đã thành lập Trung tâm Hỗ trợ Phát triển Công nghiệp tại Hà Nội, sẵn sàng hỗ trợ doanh nghiệp trong việc triển khai các chương trình ưu đãi.

Ở góc độ địa phương, ông Hoàng Anh Tuấn, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Bắc Ninh cho biết, tỉnh này đã đạt được nhiều kết quả nổi bật trong phát triển công nghiệp hỗ trợ nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo địa phương. Giá trị sản xuất công nghiệp của Bắc Ninh tăng trưởng ổn định, đứng trong top đầu cả nước, với sự đóng góp lớn từ các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ.

Tỉnh Bắc Ninh đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ, ký kết hợp tác với Bộ Công Thương và Samsung để cải tiến sản xuất cho doanh nghiệp; đồng thời, triển khai cơ chế “Luồng xanh 24 giờ” và “Luồng xanh 60%”, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án lớn.

Ông Hoàng Anh Tuấn cho rằng, Nghị định 205 mang tính chiến lược với các hỗ trợ cụ thể, từ khâu nguyên vật liệu, sản xuất đến đầu ra. Bắc Ninh cam kết triển khai hiệu quả nghị định này thông qua hỗ trợ pháp lý, kết nối chuỗi cung ứng và xây dựng các khu công nghiệp chuyên ngành. Ông cũng đề xuất Bộ Công Thương hỗ trợ định hướng kết nối công nghệ và R&D, đồng thời kêu gọi các địa phương đăng ký cụ thể các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ để Bộ xây dựng kế hoạch toàn diện.

Từ góc độ doanh nghiệp, ông Hồ Ngọc Toàn, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thiết bị và Giải pháp Cơ khí Automech chia sẻ, kinh nghiệm thành công của doanh nghiệp trong việc tham gia chuỗi cung ứng. Thành lập từ năm 2020, Automech xác định công nghiệp hỗ trợ và cơ khí chế tạo là nền tảng cho các ngành công nghiệp khác.

Theo ông Toàn, tất cả các ngành công nghiệp muốn phát triển đều cần dựa trên cơ khí chế tạo, từ nông nghiệp đến sản xuất linh kiện điện tử. Công ty Cổ phần Thiết bị và Giải pháp Cơ khí Automech đã có những bước đi bài bản, từ tiếp cận công nghệ tiên tiến từ châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, đến đầu tư nguồn nhân lực và xây dựng chuỗi cung ứng nội địa. Automech cũng nhận được sự hỗ trợ lớn từ Hiệp hội Doanh nghiệp Công nghiệp Hỗ trợ Việt Nam (VASI) và chính quyền địa phương trong việc kết nối đối tác và hoàn thiện thủ tục đầu tư.

Ông Toàn cũng chỉ ra ba lợi thế của doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, bao gồm khả năng chuyển đổi sản xuất linh hoạt, đội ngũ kỹ sư trẻ tiếp cận công nghệ nhanh và hệ sinh thái thuận lợi với cơ hội thị trường lớn. Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn đối mặt với năm điểm yếu: Quy mô nhỏ, hạn chế về vốn, chưa đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, công nghệ lạc hậu và thiếu ngành công nghiệp thiết kế. Để khắc phục, ông Toàn khuyến nghị doanh nghiệp cần chủ động đổi mới, đầu tư vào R&D và số hóa để đáp ứng nhu cầu thị trường.

Nguồn: https://baotintuc.vn/kinh-te/don-bay-cho-su-phat-trien-cong-nghiep-ho-tro-20251013194020024.htm