Dự thảo luật Giáo dục ĐH sửa đổi chưa có chương hoặc điều khoản riêng cho AI

- Ảnh 1. — Sinh viên Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM tham dự hội thảo

Thông tin gợi mở về cách sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong môi trường ĐH là một trong nhiều nội dung được được chia sẻ trong hội thảo quốc gia "Vấn đề pháp luật về công nghệ số, kinh tế số (khung pháp lý về công nghiệp công nghệ số)" diễn ra tại Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM hôm nay (5.6).

Trong hội thảo, tiến sĩ Đặng Hoàng Vũ và tiến sĩ Trương Thị Mai (giảng viên Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM) chia sẻ nghiên cứu về "AI trong giảng dạy và học tập: ranh giới pháp lý và đạo đức trong ĐH số". Trong bài tham luận, các chuyên gia dẫn số liệu báo cáo của UNESCO năm 2023 cho thấy, hơn 60% trường ĐH được khảo sát trên toàn cầu đã triển khai ít nhất một ứng dụng AI trong quản lý đào tạo hoặc giảng dạy. Tại Việt Nam, nhiều khảo sát cho thấy phần lớn giảng viên, giáo viên từng sử dụng AI trong ít nhất một khâu giảng dạy, chủ yếu ở hoạt động tìm kiếm tài liệu, chấm thi trắc nghiệm và tạo slide giảng dạy. Tuy nhiên, chính tốc độ phát triển chóng mặt và tính đa dụng của AI trong giáo dục ĐH đang tạo ra một loạt vấn đề pháp lý và đạo đức mà hệ thống pháp luật hiện hành chưa có khả năng theo kịp.

Chỉ ra những khoảng trống pháp lý về AI ở Việt Nam, 2 chuyên gia cho rằng không chỉ ở sự thiếu vắng quy định đặc thù mà còn nằm ở sự thiếu liên kết giữa các đạo luật chuyên ngành, sự chậm trễ trong điều chỉnh chính sách và sự thiếu cơ chế phối hợp thể chế giữa nhà nước, cơ sở giáo dục và doanh nghiệp công nghệ - ba chủ thể đóng vai trò cốt lõi trong hệ sinh thái AI trong giáo dục ĐH.

Cụ thể hơn, tham luận nêu hệ thống pháp luật hiện hành về giáo dục ĐH chưa có bất kỳ quy định trực tiếp nào điều chỉnh việc sử dụng AI trong hoạt động học thuật, giảng dạy, kiểm tra đánh giá, cũng như quản trị học tập. Luật Giáo dục ĐH hiện hành chủ yếu tiếp cận các nội dung đổi mới giáo dục từ góc nhìn quản trị thể chế, tự chủ ĐH và hội nhập quốc tế, trong khi khái niệm về "công nghệ số", "trí tuệ nhân tạo" hay "chuyển đổi số học thuật" chưa được đề cập. Dự thảo luật Giáo dục ĐH sửa đổi hiện đang trong giai đoạn lấy ý kiến mới chỉ bước đầu cập nhật định hướng chung về chuyển đổi số, tự chủ công nghệ và hạ tầng số nhưng vẫn chưa có chương hoặc điều khoản nào thiết kế riêng cho AI, cũng chưa tiếp cận theo hướng phân tích rủi ro hoặc kiểm định chất lượng AI trong giảng dạy.

Bên cạnh đó, dự thảo luật Công nghiệp công nghệ số dù đã mở ra một hướng đi quan trọng trong việc xây dựng định chế pháp lý cho các sản phẩm và dịch vụ công nghệ số, bao gồm cả AI, vẫn chưa dành nội dung chuyên biệt cho ngành giáo dục mà đặc biệt giáo dục ĐH. Các khái niệm như "AI tạo nội dung", "AI trong đào tạo", "chấm điểm bằng AI" hoàn toàn chưa xuất hiện trong dự thảo này. Mối quan hệ giữa người phát triển công nghệ (doanh nghiệp AI) với cơ sở giáo dục (người sử dụng công nghệ) cũng chưa được làm rõ, dẫn đến tình trạng trách nhiệm pháp lý khi có sự cố xảy ra như chấm sai điểm, vi phạm dữ liệu… bị bỏ ngỏ.

Về mặt thực tiễn, 2 tiến sĩ cho rằng: "Các cơ sở giáo dục ĐH tại Việt Nam đang ứng dụng AI trong giảng dạy, quản trị và học tập một cách khá mạnh mẽ nhưng rời rạc, thiếu định hướng chung và không có chuẩn mực đạo đức hoặc pháp lý thống nhất. Khoảng trống về kiểm định công cụ và giám sát hệ thống AI dùng trong giáo dục là một điểm yếu nghiêm trọng. Hiện chưa có quy định nào yêu cầu các công cụ AI dùng trong giảng dạy và học tập phải qua kiểm định chất lượng sư phạm, đạo đức hay kỹ thuật".

Trên cơ sở đó, các chuyên gia Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM cho rằng: "AI càng thông minh, con người càng cần khẳng định vị trí đạo đức nhân văn của mình như một chủ thể biết lựa chọn, biết giới hạn và biết từ chối sự thay thế khi cần thiết. Nếu không kiểm soát, AI có thể dẫn đến tha hóa học thuật: Nơi mà tri thức bị sản xuất như hàng hóa, người học bị biến thành dữ liệu hành vi và giảng viên trở thành ''kỹ sư điều phối máy học' thay vì là người dẫn dắt khai sáng tinh thần".

Nguồn: https://thanhnien.vn/du-thao-luat-giao-duc-dh-sua-doi-chua-co-chuong-hoac-dieu-khoan-rieng-cho-ai-185250605162951268.htm