Gia đình, bạn bè - ‘lá chắn’ trước ‘hố đen’ trầm cảm

Những năm gần đây, trầm cảm ở người trẻ không còn là chuyện hiếm. Không chỉ tác động đến sức khỏe tâm thần, trầm cảm còn làm gián đoạn việc học, công việc và ảnh hưởng đến cuộc sống của người trẻ, thậm chí để lại hậu quả nghiêm trọng nếu không được hỗ trợ kịp thời. Tuy nhiên, nếu nhận được sự quan tâm, chia sẻ, giúp đỡ từ những người thân thì người trẻ có thể tránh xa “hố đen” trầm cảm.

Ảnh minh hoạ (AI)

Trầm cảm không còn là chuyện hiếm

Đầu tháng 7/2024, khi bạn bè tất bật chuẩn bị cho việc thi cuối kỳ và bước vào kỳ nghỉ hè thì L.N.Đ.K. (17 tuổi, ngụ ấp Thanh Tân, xã Thanh Phú Long, huyện Châu Thành, tỉnh Long An) lại quyết định kết thúc tuổi thanh xuân của mình vì những áp lực vô hình từ học tập và thi cử. Câu chuyện xảy ra khiến ai nấy đều bàng hoàng bởi trước đó, Đ.K. gần như không có biểu hiện gì khác biệt.

Tuy nhiên, có lẽ chàng trai trẻ đã phải “chịu đựng” rất nhiều trước khi đưa ra quyết định dại dột ấy. Trường hợp của Đ.K. là câu chuyện đau lòng nhưng đó cũng là lời cảnh tỉnh rằng trầm cảm trong người trẻ đang thực sự tồn tại và nếu không được quan tâm, chia sẻ, người trầm cảm có thể chọn “buông tay”.

Trong xã hội hiện đại, tỷ lệ trầm cảm ở người trẻ đang ngày càng tăng vì những áp lực trong học tập, công việc, các mối quan hệ xã hội. Đặc biệt, sự bùng nổ của công nghệ, mạng xã hội cùng với sự hạn chế trong khả năng giải quyết những vấn đề trong cuộc sống cũng là một trong những nguyên nhân dẫn tới trầm cảm ở người trẻ.

Anh L.M.T. (38 tuổi, ngụ huyện Đức Hòa) từng có thời gian dài sống trong trạng thái mệt mỏi, chán nản, mất ngủ và mất phương hướng trong cuộc sống. Anh từ bỏ công việc văn phòng để trở về quê song song với tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn của bác sĩ. “Tôi thường xuyên mất ngủ, mệt mỏi và cũng rất ngại tiếp xúc với người khác. Tôi quyết định về sống cùng gia đình. Sự yêu thương của gia đình là động lực to lớn cho tôi. Hiện tại, tôi cảm thấy khá tốt. Tôi làm freelance và dành thời gian cho bản thân, gia đình” - anh M.T. cho biết.

Theo anh M.T., các triệu chứng về trầm cảm của anh diễn ra một cách âm thầm, bắt đầu từ những đêm mất ngủ kéo dài. Và đó cũng là biểu hiện chung, dễ nhìn thấy của các bệnh nhân khi tới điều trị tại Bệnh viện Tâm thần Long An. Họ có thể là một giáo viên trẻ vừa tốt nghiệp, một học sinh bị áp lực về thành tích học tập hay một phụ nữ sau sinh,...

Sau những cơn mất ngủ kéo dài, bệnh nhân thường chán nản, lo âu, không muốn gặp gỡ người khác, thậm chí có suy nghĩ tiêu cực. Những biểu hiện đó thường đến hết sức âm thầm nhưng nhờ có sự quan tâm của gia đình, bè bạn nên họ kịp nhận ra những dấu hiệu bất thường để nhờ đến sự hỗ trợ của y, bác sĩ.

Sức mạnh của sự quan tâm

Theo Thạc sĩ Tâm lý Đặng Hoàng An, giai đoạn dậy thì và tuổi đầu thanh niên có nhiều biến động về hormone gây ảnh hưởng đến tâm trạng và khả năng điều chỉnh cảm xúc ở người trẻ. Ngoài ra, người trẻ còn đối mặt với áp lực học tập, áp lực đồng trang lứa, sự kỳ vọng từ gia đình, bầu không khí gia đình căng thẳng,... Đặc biệt, thiếu sự kết nối với xã hội, tiếp xúc với thông tin tiêu cực, thiếu ngủ cùng lối sống không lành mạnh tạo cho người trẻ cảm giác bất an về tương lai. Trong nhiều trường hợp, người trẻ bị trầm cảm do trải qua những sự kiện đau buồn như mất người thân, bị lạm dụng hoặc chấn thương tâm lý trong quá khứ có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm.

Trước “hố đen cảm xúc” của trầm cảm, không phải ai cũng có thể tự "vượt qua" bằng ý chí, nghị lực. Trong trường hợp đó, người trẻ cần được thấu hiểu và không bị phán xét - một môi trường an toàn về mặt cảm xúc. Sự chuyện trò, sẻ chia, cảm thông và tin cậy là hết sức cần thiết. Chính những quan tâm ấy sẽ giúp người trầm cảm vơi bớt tuyệt vọng, dần tìm được cân bằng trong cảm xúc.

Anh M.T. từng chia sẻ, anh rất biết ơn gia đình đã không phản đối hay phán xét về quyết định rời bỏ công việc ổn định để về quê của anh. Dù trong mắt những người xung quanh, anh không có việc làm ổn định nhưng gia đình luôn đồng hành, ủng hộ. Đó là động lực to lớn để anh vượt qua giai đoạn khó khăn và yên tâm với hành trình hiện tại của mình.

Thay vì trách móc hay thúc ép, sự lắng nghe và đồng hành của gia đình sẽ giúp người trầm cảm, đặc biệt là các bạn trẻ, có chỗ dựa tinh thần, tránh được những điều đáng tiếc. Nếu sự buồn bã, chán nản của người trầm cảm bị người thân, bạn bè đánh giá là “lười biếng” hoặc “quá nhạy cảm” sẽ khiến họ có cảm giác cô độc, khó mở lòng chia sẻ và dễ dẫn tới những hành động gây tổn hại bản thân.

Nói về tầm quan trọng của sự quan tâm từ phía người thân, gia đình và bè bạn đối với người trầm cảm, Thạc sĩ Đặng Hoàng An khẳng định: “Gia đình, người thân và bạn bè là kênh kết nối rất quan trọng giúp người trẻ có thể “xả” stress. Khi có sự tương tác tích cực với gia đình và bạn bè sẽ giúp người trẻ cảm thấy an toàn, hạnh phúc. Các mối quan hệ chất lượng giúp người trẻ có những trải nghiệm phong phú (học hỏi, chia sẻ, sáng tạo), giúp đời sống tinh thần lạc quan hơn và “vườn tâm” thêm sinh động, kiên cường trước áp lực”.

Biết cách lắng nghe tích cực và không xem thường nỗi buồn của người khác chính là phương thức hiệu quả để “cứu” người thân, bạn bè không rơi vào trầm cảm. Một tin nhắn hỏi thăm, một cuộc trò chuyện nhẹ nhàng cũng có thể giúp người đang trầm cảm cảm thấy mình không cô đơn.

Để bảo vệ được người thân, gia đình mình trước trầm cảm, các gia đình cần xây dựng kỹ năng giao tiếp tích cực, tạo điều kiện để các thành viên trong gia đình, đặc biệt là người trẻ được thể hiện cảm xúc mà không sợ bị đánh giá. Bởi lẽ, một lời quan tâm đúng lúc từ người thân, một cái nắm tay từ bạn bè đôi khi chính là điều giúp những người đang tuyệt vọng “níu” lại niềm tin, thoát khỏi “hố đen cảm xúc”./.

Gia đình, người thân và bạn bè là kênh kết nối rất quan trọng giúp người trẻ có thể “xả” stress. Khi có sự tương tác tích cực với gia đình và bạn bè sẽ giúp người trẻ cảm thấy an toàn, hạnh phúc. Các mối quan hệ chất lượng giúp người trẻ có những trải nghiệm phong phú (học hỏi, chia sẻ, sáng tạo), giúp đời sống tinh thần lạc quan hơn và “vườn tâm” thêm sinh động, kiên cường trước áp lực”.

Thạc sĩ Đặng Hoàng An khẳng định

Quế Lâm

Nguồn: https://baolongan.vn/gia-dinh-ban-be-la-chan-truoc-ho-den-tram-cam-a196849.html