Quốc hội ngày càng dân chủ và cởi mở
Nhiệm kỳ Khóa X ghi dấu việc Quốc hội tiến hành hình thức giám sát đi sâu khảo sát theo chuyên đề; kết hợp giữa việc giám sát tại kỳ họp với các hoạt động giám sát trong thời gian giữa 2 kỳ họp Quốc hội; giữa việc nghe báo cáo với cử đoàn đi địa phương, cơ sở làm việc với các bộ, ngành, tổng công ty..., góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả và hiệu lực giám sát.
Cùng với quá trình “mở cửa” của đất nước, hoạt động của Quốc hội ngày càng cởi mở và dân chủ hơn. Các phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp Quốc hội có chuyển biến rõ nét, tăng cường tính tranh luận, đối thoại trực tiếp, phản biện mạnh mẽ giữa đại biểu Quốc hội và các thành viên Chính phủ, có tác động tích cực, lan tỏa, tạo chuyển biến trong hoạt động của các cơ quan nhà nước trên những lĩnh vực được giám sát.
Đặc biệt, trong nhiệm kỳ khóa XI, lần đầu tiên Quốc hội đã ban hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội (năm 2003), tạo cơ sở pháp lý quan trọng, cụ thể hóa chức năng giám sát tối cao của Quốc hội cũng như nhiệm vụ giám sát việc thi hành Hiến pháp, pháp luật của các cơ quan của Quốc hội, đại biểu Quốc hội và Đoàn đại biểu Quốc hội.
Từ nhiệm kỳ khóa XII, hoạt động giám sát của Quốc hội tiếp tục có nhiều khởi sắc, ngày càng dân chủ và cởi mở hơn. Theo nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Hiện, những điểm mới, nổi trội trong hoạt động giám sát của Quốc hội khóa XII được đánh giá cao bởi phương pháp và kỹ năng giám sát ngày càng hoàn thiện.
Lần đầu tiên, Quốc hội triển khai chất vấn và trả lời chất vấn trên hội trường theo từng nhóm vấn đề cụ thể, có tranh luận giữa người chất vấn và người được chất vấn, có sự tham gia giải trình của các thành viên Chính phủ khác có liên quan cùng với cá nhân chịu trách nhiệm trả lời chất vấn chính đối với nhóm vấn đề, giúp làm rõ ngay tại nghị trường những vấn đề đại biểu quan tâm.
Một trong những điểm mới của hoạt động giám sát tại khóa XII là Quốc hội đã xem xét báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri cả nước, góp phần củng cố lòng tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý, điều hành của nhà nước; đồng thời, khích lệ nhân dân tham gia tích cực vào các hoạt động quản lý nhà nước.
Quốc hội khóa XII cũng ghi dấu ấn với việc lần đầu tiên ban hành Nghị quyết về chất vấn và trả lời chất vấn. Kể từ đó đến nay, việc ban hành Nghị quyết sau mỗi kỳ chất vấn được tiến hành thường xuyên, tạo cơ sở pháp lý cho giám sát việc thực hiện các cam kết, “lời hứa” của các bộ trưởng, trưởng ngành sau mỗi kỳ chất vấn và trả lời chất vấn tại Quốc hội.
Giám sát góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước
Cùng với hoạt động lập pháp và quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước, hoạt động giám sát của Quốc hội trong nhiệm kỳ khóa XIII được đánh giá tiếp tục có nhiều đổi mới thông qua việc tăng cường giám sát chuyên đề, tập trung vào những vấn đề quan trọng, cấp thiết của đời sống xã hội, như: tái cơ cấu nền kinh tế, an toàn thực phẩm, quản lý đất đai, môi trường, chống tham nhũng, lãng phí... Việc “tái” giám sát được Quốc hội tiến hành thường xuyên thông qua xem xét, đánh giá kết quả thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về chất vấn và trả lời chất vấn.
Theo đó, kỳ họp sau, các bộ trưởng, trưởng ngành, thành viên Chính phủ phải báo cáo Quốc hội kết quả thực hiện những “lời hứa”, giải pháp đã đưa ra tại các phiên chất vấn và trả lời chất vấn trước. Như nhận định của nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Trần Đình Nhã, hoạt động giám sát của Quốc hội trong nhiệm kỳ khóa XIII không dừng lại ở “nêu vấn đề”, mà đã đi vào kiến nghị giải pháp và theo dõi kết quả khắc phục.
Đơn cử, việc Quốc hội xem xét Báo cáo của Chính phủ về thực hiện các nghị quyết về chất vấn và trả lời chất vấn tại các kỳ họp trước; tình hình triển khai thi hành các luật, nghị quyết đã được Quốc hội thông qua, hay kết quả rà soát quy hoạch, đầu tư xây dựng các dự án thủy điện và vận hành khai thác các công trình thủy điện cho thấy, Quốc hội theo đuổi đến cùng những vấn đề đưa ra tại nghị trường, nhằm xử lý rốt ráo, nâng cao trách nhiệm của các cơ quan chức năng, góp phần đáp ứng mong mỏi của cử tri.
Đáng chú ý, trong nhiệm kỳ khóa XIII, tại Kỳ họp thứ Năm, lần đầu tiên Quốc hội, đã thay mặt cử tri và người dân cả nước, thực hiện quyền giám sát tối cao thông qua việc đánh giá tín nhiệm đối với các chức danh lãnh đạo chủ chốt trong bộ máy nhà nước. Đây là bước đổi mới quan trọng trong công tác giám sát cán bộ lãnh đạo, thể hiện tinh thần công khai, minh bạch và trách nhiệm trước nhân dân trong hoạt động của Quốc hội.
Tiếp đó, tại Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội Khóa XIII đã tiến hành lấy phiếu tín nhiệm lần thứ 2 đối với các chức danh do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn. Theo đánh giá của các đại biểu Quốc hội, đến lần “sát hạch” thứ 2 này, nhiều chức danh lãnh đạo do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn đã thể hiện nỗ lực rất lớn trong thực hiện các chức năng, nhiệm vụ được giao.
ĐBQH các khóa IX, XII, XIII Danh Út (Kiên Giang) cho biết, “từ giữa năm 2023, sau khi Quốc hội tiến hành lấy phiếu tín nhiệm lần đầu tiên, không ít chức danh được lấy phiếu tín nhiệm đã thực sự lo lắng cho chính mình và khá nhiều người thuộc diện được lấy phiếu tín nhiệm, nhất là những người có phiếu tín nhiệm thấp tại lần lấy phiếu tín nhiệm đầu tiên tại Quốc hội. Song cũng chính những chức danh này đã vươn lên rất nhiều, thực hiện tốt nhiệm vụ được giao trong lần lấy phiếu tín nhiệm thứ hai sau đó”.
Đánh giá tác động tích cực của hoạt động Quốc hội lấy phiếu tín nhiệm đối với các chức danh lãnh đạo trong việc góp phần nâng cao hoạt động quản lý nhà nước, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Nam Định khóa XIII Nguyễn Anh Sơn khẳng định, việc lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm không những là một hoạt động giám sát của Quốc hội, HĐND mà còn là kênh quan trọng giúp cho Đảng trong việc xem xét, quyết định các vấn đề liên quan đến công tác nhân sự. Việc lấy phiếu tín nhiệm đã thực sự tạo động lực mới thúc đẩy sự phát triển chung của đất nước, nâng cao hơn nữa ý thức trách nhiệm và năng lực của các vị trí, chức danh do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn.
Đổi mới - yêu cầu tất yếu
Trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV, việc tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội được xác định là mệnh lệnh tất yếu đặt ra đối với cơ quan đại biểu đại diện cao nhất của nhân dân. Và, hoạt động giám sát của Quốc hội cũng có nhiều đổi mới theo hướng ngày càng thiết thực, bám sát thực tiễn cuộc sống. Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong lựa chọn nhóm vấn đề là dấu ấn quan trọng trong hoạt động chất vấn của Quốc hội trong nhiệm kỳ khóa XIV, nhằm lựa chọn “trúng” và “đúng” vấn đề được cử tri và đại biểu Quốc hội quan tâm nhiều nhất. Việc trình chiếu hình ảnh kết hợp với báo cáo của các Đoàn giám sát chuyên đề cũng là cách làm mới, nhằm cung cấp thêm nhiều thông tin, dẫn chứng sinh động, tạo hiệu ứng tích cực và sức hấp dẫn đối với hình thức giám sát trực tiếp của Quốc hội.
Cách thức tiến hành giám sát trong nhiệm kỳ khóa XIV được cải tiến theo hướng ngày càng bài bản, chuyên nghiệp, góp phần nâng cao hiệu quả giám sát. Thay vì ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội như trước đây, Quốc hội trực tiếp ban hành Nghị quyết thành lập các đoàn giám sát, phân công Lãnh đạo Quốc hội làm Trưởng đoàn, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội làm Phó Trưởng đoàn; thành viên Đoàn giám sát được tăng cường về số lượng, là những đại biểu có kinh nghiệm, kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực giám sát.
Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn cũng có nhiều đổi mới, trong đó, cách thức chất vấn và trả lời chất vấn được đổi mới theo hướng “hỏi nhanh - đáp gọn”, nhằm tăng số lượng đại biểu có cơ hội chất vấn, tranh luận, nâng cao chất lượng cả câu hỏi và câu trả lời.
Cùng với đó, hoạt động giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội tiếp tục được đẩy mạnh, có nhiều chuyển biến rõ rệt, hiệu quả được nâng cao. Hoạt động chất vấn tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội và hoạt động giải trình tại Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội được tăng cường, tạo cơ hội đối thoại trực tiếp giữa đại biểu Quốc hội với cơ quan quản lý nhà nước, góp phần làm rõ những vấn đề dư luận xã hội quan tâm.
Đánh giá về hoạt động giám sát của Quốc hội trong giai đoạn này, ĐBQH Khóa XIV Lê Công Nhường (Bình Định) khẳng định, thông qua giám sát, Quốc hội đã kịp thời phát hiện, có ý kiến, kiến nghị nhằm điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện chính sách, pháp luật; chấn chỉnh kịp thời các sai sót, khuyết điểm, thúc đẩy các cơ quan hữu quan thực hiện tốt hơn nhiệm vụ, quyền hạn.
Như đánh giá của Chủ tịch Quốc hội khóa XIV Nguyễn Thị Kim Ngân, cùng với hoạt động lập pháp và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, hoạt động giám sát tối cao của Quốc hội đã khẳng định vai trò, chức năng của Quốc hội trong việc thực hiện thắng lợi mục tiêu đã đề ra của nhiệm kỳ khóa XIV, tạo động lực, khí thế mới để đất nước tiếp tục phát triển bền vững trong nhiệm kỳ tiếp theo.
Nguồn: https://daibieunhandan.vn/giam-sat-cua-quoc-hoi-80-nam-dong-hanh-va-kien-tao-phat-trien-bai-2-khong-ngung-doi-moi-ve-noi-dung-va-phuong-thuc-giam-sat-10390987.html
![[ Ảnh ] Ban chỉ đạo Hội chợ Mùa Thu 2025 kiểm tra tiến độ triển khai tổ chức](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/1200x675/vietnam/resource/IMAGE/2025/10/20/1760918203241_nam-5371-jpg.webp)
![[Photo Series] Crowds flock to Tri An dam base to ‘hunt for nature’s bounty’ after southern Vietnam’s largest hydropower plant closes floodgate](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/402x226/vietnam/resource/IMAGE/2025/10/20/1760923304725_5_20251019135535_20251019212212.jpeg)
Bình luận (0)