Giáo viên ngoại ngữ có 'ế' khi tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ 2?

Hôm nay, 20/9, Trường Đại học Ngoại ngữ (Đại học Quốc gia Hà Nội) tổ chức hội thảo chia sẻ kinh nghiệm dạy – học và sử dụng tiếng Anh như ngôn ngữ thứ 2 trong các trường phổ thông tại Việt Nam.

Từ tháng 9/2024, Trường Đại học Ngoại ngữ chủ động xây dựng và triển khai kế hoạch đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học (ESL) tại hai đơn vị phổ thông trực thuộc là Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ và Trường THCS Ngoại ngữ.

Quá trình xây dựng một trường học sử dụng tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai không chỉ dừng lại ở công tác dạy và học trên lớp, mà cần hình thành một hệ sinh thái nơi tiếng Anh hiện diện trong mọi hoạt động hàng ngày. Điều này bao gồm việc thiết kế các không gian giao tiếp, bảng biểu, góc học tập, cũng như tổ chức các hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ, hội thảo... để tạo nên một môi trường sống động, khích lệ mọi thành viên tham gia sử dụng tiếng Anh một cách tự nhiên và hiệu quả.

Là một giáo viên dạy Ngữ văn, Trường THCS Ngoại ngữ, cô Nguyễn Thị Mai Anh cho hay bước đầu triển khai có những khó khăn nhất định đối với những giáo viên không chuyên ở những môn ngoài ngoại ngữ.

Để đạt được mục tiêu tạo môi trường cho học sinh làm quen với tiếng Anh; khơi gợi kích thích tò mò; khơi gợi tình yêu với môn học, tiếng Anh được "nhúng" vào các môn qua 3 cấp độ. Cấp độ cơ bản, áp dụng với các môn học khoa học xã hội như Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân, sử dụng từ ngữ tiếng Anh song song với tiếng Việt. Cấp độ trung bình, áp dụng với các môn tự nhiên, giáo viên cung cấp từ khóa môn học, tài liệu học do giáo viên chuẩn bị được thiết kế song ngữ. Cấp độ cao nhất áp dụng với môn Toán - tiếng Anh và STEM, giáo viên sử dụng tiếng Anh hoặc sử dụng giáo trình gốc để giảng dạy trên lớp.

Trong môn học của mình, cô Mai Anh lồng ghép môn tiếng Anh vào các video, trò chơi. Song song với đó, năm qua, Trường THCS Ngoại ngữ thiết kế hệ thống phiếu học tập bằng tiếng Anh, ví dụ Toán-TA 100% phiếu học tập bằng tiếng Anh, các môn tự nhiên phiếu học tập song ngữ, môn xã hội có xuất hiện một số thuật ngữ bằng tiếng Anh. Lồng tiếng Anh vào tất cả hoạt động trải nghiệm của trường. Câu hỏi trong đề kiểm tra có xen kẽ các câu bằng tiếng Anh. Tiếng Anh cũng được đưa vào các dự án học tập.

Bên cạnh việc xây dựng chương trình dạy, học và kiểm tra đánh giá các môn học có sử dụng tiếng Anh thì mỗi Nhà trường cần dành nhiều quan tâm đến việc kiến tạo một môi trường học tập giàu tính ngoại ngữ, nơi tiếng Anh không chỉ là môn học mà trở thành một phần trong đời sống học đường hàng ngày. Điều này được thể hiện rõ nét thông qua việc chuẩn hóa và song ngữ hóa hệ thống bảng hiệu, biểu ngữ, biển lớp, nội quy, thông báo hành chính và các văn bản truyền thông trong trường học.

"Việc tiếp xúc thường xuyên với tiếng Anh qua những hình ảnh trực quan trong không gian trường đã góp phần hình thành thói quen nhận diện và sử dụng tiếng Anh một cách tự nhiên cho học sinh. Học sinh không chỉ học ngữ pháp hay từ vựng, mà còn được “sống” trong môi trường có tiếng Anh hiện diện khắp nơi. Điều này giúp các em phát triển tư duy bằng tiếng Anh và hình thành sự tự tin trong giao tiếp, đặc biệt là khi tham gia các hoạt động có yếu tố quốc tế", cô Mai Anh nói.

Tiếng Anh trong mọi không gian của Trường THCS Ngoại ngữ, Trường THPT chuyên Ngoại ngữ

Cô Phạm Thị Mai Hương, giáo viên tiếng Anh, Trường THPT chuyên Ngoại ngữ cho biết, việc triển khai mô hình ESL bước đầu gặp khó khăn. Nhưng sau một năm triển khai đã có những kết quả đáng kể.

Cô Mai Hương đặt câu hỏi, khi mô hình ESL có hiệu quả tối ưu, trong tương lai, giáo viên tiếng Anh sẽ đi về đâu?

Cô Hương cho hay, giáo viên ngoại ngữ cũng đã sẵn sàng tâm thế cho sự đổi mới. Giáo viên tiếng Anh trong nhà trường sẽ là những người tiên phong và then chốt cùng đồng hành hỗ trợ đồng nghiệp, học sinh. Giáo viên tiếng Anh khi đó là người kiến tạo môi trường, là người tạo điều kiện cho học sinh sử dụng tiếng Anh trong môi trường giáo dục. Khi đó, vai trò của giáo viên tiếng Anh không còn ở dạy ngữ pháp, từ vựng, mà gắn học sinh, nhúng học sinh vào nhiều hoạt động, đòi hỏi các em phải sử dụng tiếng Anh như người bản ngữ.

Cô Mai Hương cho rằng, mô hình ESL hướng tới 3 cột giá trị: năng lực ngôn ngữ, khả năng thích ứng, trí tuệ cảm xúc cho học sinh.

Hội thảo cũng được nghe tham luận “Chiến lược phát triển chương trình, đội ngũ giáo viên vững vàng cùng công nghệ thông tin vào dạy học trong lộ trình đưa tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai tại Trường THPT Phenika” do ThS. Nguyễn Thị Hương và ThS. Trần Thị Quỳnh Lê đến từ Trường THPT Phenika trình bày trình bày.

Phát biểu tại hội thảo, Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội Đào Thanh Trường cho biết, Trường Đại học Ngoại ngữ đã ban hành và triển khai Nghị quyết thí điểm xây dựng mô hình trường học ESL tại hai trường phổ thông trực thuộc, đồng thời đã phối hợp với UBND huyện Ba Vì (cũ), Hà Nội thí điểm triển khai ESL tại 3 trường tiểu học trong năm 2024.

Nhân dịp này, lễ ra mắt CLB các trường định hướng ESL tại Việt Nam với sự tham gia của hơn 20 trường THCS, THPT ở Hà Nội và các địa phương.