Gìn giữ và phát huy giá trị bảo vật quốc gia ở Lào Cai

Từ lâu, Lào Cai được biết đến không chỉ bởi cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, mà còn vì kho tàng di sản đặc sắc của cộng đồng các dân tộc. Đến nay, tỉnh đã có 3 hiện vật được công nhận là bảo vật quốc gia gồm: trống đồng Pha Long, trống đồng Gia Phú và thạp đồng Hợp Minh. Đây là niềm tự hào to lớn, đồng thời đặt ra trách nhiệm trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị.

Trống đồng Pha Long được phát hiện năm 1958 tại xã Pha Long có niên đại văn hóa Đông Sơn, khoảng 2.500 - 2.000 năm trước Công nguyên.

Mặt trống có đường kính 74 cm, chính giữa khắc hình ngôi sao nổi 16 cánh, xen kẽ các cánh là những hình chữ V, bao quanh là 16 vành hoa văn.

Phần tang trống cao khoảng 16 cm được trang trí phong phú, gồm các băng hoa văn hình học, hình cán vũ khí cắm lông chim, chóp mũ người trang sức lông chim… phản ánh sinh hoạt tinh thần của cư dân Đông Sơn.

Dù chỉ còn nguyên phần mặt và một đoạn tang, nhưng vẫn gợi lên thời đại trống đồng rực rỡ. Với những giá trị khảo cổ, văn hóa đặc biệt, năm 2018, Trống đồng Pha Long được công nhận là Bảo vật quốc gia (đợt 7) và hiện lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Lào Cai cơ sở 2.

Bảo vật thứ 2 là Trống đồng Gia Phú, phát hiện năm 2019 tại xã Gia Phú, do gia đình bà Hoàng Thị Vắng đã tự nguyện hiến nộp.

Trống có niên đại thế kỷ III - II trước Công nguyên, cao 38 cm, đường kính mặt 63 cm, hoa văn phong phú với hình mặt trời 12 cánh, chim lạc, người cách điệu…

Năm 2021, trống đồng Gia Phú được công nhận là Bảo vật quốc gia (đợt 10) và cũng đang được lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Lào Cai cơ sở 2.

Ngoài 2 chiếc trống, Lào Cai còn là nơi phát hiện một bảo vật quý giá khác là Thạp đồng Hợp Minh, có niên đại 2.000 - 2.500 năm, hiện bảo quản tại Bảo tàng tỉnh Lào Cai cơ sở 1.

Đây là một trong những chiếc thạp đồng đẹp nhất từng phát hiện của văn hóa Đông Sơn. Nắp thạp khắc mặt trời 19 tia, thân thạp khắc 4 băng hình sinh động: cảnh lễ hội mùa lúa, thuyền chiến khải hoàn, đàn chim, đàn hươu…

Đặc biệt, trong thạp từng chứa hài cốt người và nhiều đồ tùy táng, minh chứng rõ nét cho chức năng “thạp mộ”.

Với giá trị đặc biệt về lịch sử và mỹ thuật, Thạp đồng Hợp Minh không chỉ khẳng định tài năng chế tác của cư dân Đông Sơn mà còn gửi gắm thông điệp về mối quan hệ hài hòa giữa con người - thiên nhiên, phản ánh tư duy xã hội và tín ngưỡng cư dân nông nghiệp lúa nước Đông Sơn.

Không để di sản “ngủ yên trong tủ kính”, ngành văn hóa - thể thao và du lịch Lào Cai đã triển khai nhiều giải pháp.

Ông Nguyễn Văn Thắng - Giám đốc Bảo tàng tỉnh Lào Cai, chia sẻ: Các Bảo vật quốc gia không chỉ là hiện vật khảo cổ, mà còn là niềm tự hào của Nhân dân các dân tộc Lào Cai.

Chúng tôi xác định phải vừa gìn giữ nguyên vẹn, vừa tìm cách đưa di sản vào đời sống. Mỗi hiện vật được trưng bày, giới thiệu sẽ là một "đại sứ văn hóa", góp phần quảng bá hình ảnh Lào Cai và bồi đắp niềm tự hào lịch sử cho thế hệ hôm nay.

Để thực hiện điều đó, các bảo vật không chỉ được bảo quản và trưng bày khoa học, mà còn được số hóa tư liệu, tổ chức các cuộc triển lãm, hội thảo chuyên đề. Bảo tàng tỉnh còn tổ chức các hoạt động trải nghiệm thực tế cho học sinh như dập hoa văn, vẽ lại chi tiết trên mặt trống đồng, giúp các em trực tiếp cảm nhận và tìm hiểu về lịch sử.

Em Nguyễn Bảo Ngọc, học sinh Trường THPT Chuyên Lào Cai, chia sẻ: Lần đầu tiên em được nhìn thấy hoa văn cổ của Trống đồng Pha Long. Những chi tiết rất tinh xảo, giúp em hình dung được một thời đại Đông Sơn rất rực rỡ. Trước kia, em chỉ đọc thông tin trong sách, nhưng nay được trải nghiệm thực tế thấy lịch sử rất gần gũi và em rất tự hào khi quê hương mình có những bảo vật quý như vậy.

Bên cạnh đó, việc tái hiện các bảo vật cũng được chú trọng. Tỉnh đã chế tác bản sao Trống đồng Pha Long; Trống đồng Gia Phú để phục vụ trưng bày tại bảo tàng cũng như một số địa phương trong tỉnh. Cung cấp bản rập mặt trống để sử dụng trong các ấn phẩm, hoạt động trưng bày, quảng bá văn hóa... Đây là cách làm sáng tạo để di sản văn hóa không chỉ nằm trong bảo tàng mà còn đi vào cuộc sống của người dân và du khách.

Theo kế hoạch, đến năm 2026, Bảo tàng tỉnh Lào Cai sẽ xây dựng hệ thống trưng bày tương tác đối với 3 bảo vật quốc gia, cho phép du khách trải nghiệm, tìm hiểu sâu hơn về hoa văn, ý nghĩa của từng bảo vật qua ứng dụng công nghệ số. Cùng với đó, tăng cường quảng bá, giới thiệu giá trị các Bảo vật quốc gia và nâng cao chất lượng công tác thuyết minh gắn với phát triển du lịch địa phương.

3 Bảo vật quốc gia: Trống đồng Pha Long, Trống đồng Gia Phú, Thạp đồng Hợp Minh là minh chứng sống động cho nền văn hóa Đông Sơn rực rỡ và là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại.

Việc gìn giữ và phát huy những bảo vật quốc gia này chính là cách để Lào Cai tiếp nối truyền thống, lan tỏa niềm tự hào dân tộc và để di sản sống mãi cùng dòng chảy thời gian.

Trình bày: Hoàng Thu

Nguồn: https://baolaocai.vn/gin-giu-va-phat-huy-gia-tri-bao-vat-quoc-gia-o-lao-cai-post882826.html