Giữ chân học trò người Chứt sau kỳ nghỉ dài

Đến tận bản, gõ từng nhà

Khi học sinh ở nhiều vùng thuận lợi đã tất bật chuẩn bị trở lại trường, thì ở Rào Tre, chuyện đến lớp của trẻ em dân tộc Chứt còn lắm gian nan. Dù đời sống bà con đã dần ổn định hơn nhờ sự quan tâm của chính quyền, bộ đội biên phòng và các tổ chức xã hội, nhưng nhận thức về học tập vẫn hạn chế. Mỗi kỳ nghỉ hè qua đi lại có những em bỏ học, không trở lại trường.

Vì thế, năm nào cũng vậy, cứ đến mùa tựu trường, thầy cô tại xã Phúc Trạch (Hà Tĩnh) lại bắt đầu hành trình quen thuộc - lặng lẽ đến từng nhà, kiên trì vận động từng em quay về với lớp học.

Là một trong những giáo viên trẻ, cô Đinh Thị Hải Anh (SN 1998) - giáo viên Trường Tiểu học Hương Liên, đã nhiều lần tự tay chuẩn bị những phần quà nhỏ như gói kẹo, bảng chữ cái gắn hình ảnh minh họa sinh động để mang theo trong những chuyến “dân vận” đến từng hộ gia đình người Chứt tại bản Rào Tre.

Năm học 2025 - 2026, cô được giao nhiệm vụ chủ nhiệm lớp 1 - nơi có hai học sinh dân tộc Chứt mới vào lớp là em Hồ Đình Phúc và Hồ Quốc Hảo. Nhận thức rõ những khó khăn về khả năng tiếp thu của học sinh dân tộc thiểu số, cô đã chủ động tiếp cận, làm quen với các em ngay từ lúc còn học mẫu giáo 5 tuổi.

Sau kỳ nghỉ hè dài, nhiều em đã quên gần hết mặt chữ, kỹ năng học tập bị gián đoạn. Cô Hải Anh phải bắt đầu lại từ việc giới thiệu lại bảng chữ cái, giúp học sinh làm quen với khái niệm cơ bản, vật dụng học tập, và khơi gợi hứng thú học hành.

Không riêng gì cô Hải Anh, nhiều giáo viên tại Trường Tiểu học Hương Liên đã quen việc đến tận bản, vào từng nhà để tìm hiểu hoàn cảnh và vận động phụ huynh đưa con đến trường. Trong số đó, thầy Trần Song Hào có gần 20 năm gắn bó với học sinh người Chứt năm nay tiếp tục đảm nhận chủ nhiệm lớp 3.

Sách vở, áo mới đến với học sinh người Chứt trước thềm năm học mới.

Thầy Hào chia sẻ, trở ngại lớn nhất vào mỗi đầu năm học là việc duy trì sĩ số học sinh và củng cố lại kiến thức sau kỳ nghỉ dài. Dù đã có điện thoại thông minh và được đưa vào các nhóm Zalo, Facebook, nhưng phụ huynh người Chứt vẫn ít khi tương tác với giáo viên do điều kiện sống bấp bênh, thường xuyên đi rừng, không ổn định nơi cư trú. Có những trường hợp giáo viên không thể liên lạc qua điện thoại mà phải nhờ đến sự hỗ trợ của bộ đội biên phòng hoặc cán bộ thôn để tìm kiếm, cập nhật thông tin.

Khi biết được thời điểm phụ huynh ở nhà, các thầy cô liền tranh thủ đến thăm, trò chuyện để hiểu tâm tư, nguyện vọng, đồng thời kiểm tra sách vở, đồ dùng học tập cho học sinh. Để đảm bảo sĩ số đầy đủ ngay từ ngày đầu tiên của năm học mới, giáo viên phải đi lại nhiều lần, thậm chí đợi đến tối muộn mới gặp được phụ huynh. Nhưng trên tất cả, thầy cô vẫn kiên trì bởi họ hiểu rằng, mỗi học sinh đến được lớp là một hy vọng mở ra tương lai mới cho cả bản làng.

Với những hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, giáo viên không chỉ vận động bằng lời nói, mà còn hỗ trợ thiết thực như mua sách vở, quần áo, chuẩn bị dụng cụ học tập cho học sinh từ tiền cá nhân. Từ sự tận tụy ấy, nhiều học sinh dân tộc thiểu số không chỉ trở lại lớp, mà còn tiến bộ vượt bậc trong học tập.

Hồ Đình Phúc và Hồ Quốc Hảo - học sinh lớp 1 Trường Tiểu học Hương Liên háo hức chờ cô giáo đến tặng quà.

Sách vở, áo mới đến với trò

Năm học 2025 - 2026, Trường Tiểu học Hương Liên dự kiến đón khoảng 217 học sinh, trong đó có 22 học sinh là người dân tộc thiểu số - chủ yếu người Chứt và một số ít người Mường. Nhằm đảm bảo mọi học sinh được đến trường đầy đủ, từ đầu tháng 8, giáo viên đã trở lại công tác và được phân công cụ thể phối hợp với chính quyền các thôn bản để tiến hành rà soát sĩ số, xác minh hoàn cảnh từng học sinh, chuẩn bị mọi điều kiện cần thiết cho năm học mới.

Theo ông Trần Khánh Tùng - Hiệu trưởng nhà trường, công tác duy trì sĩ số đầu năm là nhiệm vụ trọng tâm, gắn với đánh giá chất lượng giáo dục cả năm. Dù cơ sở vật chất của trường đã đầu tư xây dựng khang trang, chính sách hỗ trợ học sinh dân tộc thiểu số triển khai đầy đủ, nhưng khó khăn về kinh tế, điều kiện sống và trình độ nhận thức của phụ huynh vẫn là rào cản lớn.

Đa số học sinh người Chứt là con em các hộ nghèo, gia đình đông con, điều kiện học tập tại nhà không đảm bảo. Đó là lý do nhà trường phải không ngừng huy động nguồn lực xã hội để hỗ trợ học sinh đến trường.

Cùng với trường tiểu học, Trường Mầm non xã Hương Liên cũng có 18 học sinh người Chứt từ 2 - 5 tuổi đang theo học tại điểm trường bản Rào Tre. Tại đây, chính quyền địa phương đã đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang bị thiết bị dạy học, đồ chơi, và tổ chức ăn bán trú. Hai giáo viên được phân công cắm bản để chăm lo cho các em hàng ngày.

Cô Đinh Thị Thanh Hòa - Hiệu trưởng nhà trường cho biết, để hỗ trợ tốt hơn cho học sinh người Chứt, nhà trường đã chủ động phối hợp cùng các đơn vị vận động xã hội hóa kinh phí nhằm đảm bảo bữa ăn bán trú sáng, trưa cho 100% học sinh dân tộc trong những tháng đầu năm học. Dù nguồn lực chưa lớn, nhưng đó là nỗ lực đáng trân trọng trong bối cảnh khó khăn.

Đặc biệt, trong hành trình đồng hành cùng học sinh người Chứt, không thể thiếu vai trò của lực lượng bộ đội biên phòng. Tổ công tác Rào Tre, trực thuộc Đồn Biên phòng Bản Giàng, luôn phối hợp chặt chẽ với nhà trường để cập nhật tình hình học sinh, sửa xe đạp cho các em có phương tiện đến lớp, và vận động phụ huynh đưa con em đi học đúng lịch.

Trung tá Nguyễn Văn Thiên - Tổ trưởng, Đồn Biên phòng Bản Giàng cho biết, hiện bản Rào Tre có 56 học sinh, trong đó mầm non 18 em, tiểu học 19 em, số còn lại theo học tại Trường THCS&THPT Dân tộc nội trú Hà Tĩnh.

“Bằng sự kết nối chặt chẽ giữa bộ đội, nhà trường và địa phương, việc huy động học sinh đến lớp diễn ra thuận lợi hơn, nhất là trong những gia đình thiếu sự quan tâm. Chúng tôi đã sửa sang, tân trang lại xe đạp để 19 học sinh tiểu học có phương tiện đến trường trong năm học mới”, Trung tá Thiên thông tin.

Trước thềm năm học mới, Trường Tiểu học Hương Liên đã tích cực kêu gọi các tổ chức, cá nhân hỗ trợ học sinh dân tộc thiểu số. Kết quả, nhà trường đã vận động được 22 bộ đồng phục (quần áo mùa Hè và áo ấm mùa Đông) cho học sinh người Chứt, cùng với 19 bộ sách giáo khoa do Sở GD&ĐT Hà Tĩnh tài trợ. Tuy nhiên, vẫn còn những trăn trở khi đồng phục truyền thống phục vụ các hoạt động văn hóa, giao lưu lễ hội đã xuống cấp mà chưa có nguồn hỗ trợ thay thế.

Mặt khác, chế độ hỗ trợ 936.000 đồng/tháng cho mỗi học sinh dân tộc thiểu số vẫn được chuyển về cho gia đình, trong khi phần lớn chi phí học tập và sinh hoạt thực tế lại do nhà trường và giáo viên tự gánh vác.

Dù khó khăn là vậy, nhưng nhờ sự kiên trì và tình cảm chân thành của đội ngũ giáo viên, chưa có học sinh nào bỏ học trong 5 năm gần đây - đó là thành quả đầy tự hào của những ngôi trường vùng núi đầy yêu thương và trách nhiệm.

Ba năm trở lại đây, mô hình bán trú tại hai cấp học đã giúp nâng cao chất lượng giáo dục học sinh người Chứt. Mỗi ngày các em được ăn hai bữa, học tập trong điều kiện an toàn và ổn định. Tuy nhiên, để duy trì hoạt động này, các nhà trường cần hơn 100 triệu đồng mỗi năm, chủ yếu từ các nhà hảo tâm.

“Có thời điểm, bữa ăn trưa không được tài trợ, nhà trường phải tự cắt giảm các khoản chi thường xuyên để duy trì mô hình vừa giữ được sĩ số, vừa đảm bảo chất lượng dạy học. Năm học mới đang đến gần, nhà trường phối hợp cùng các ngành chức năng địa phương, kêu gọi các nguồn hỗ trợ để duy trì các suất ăn cho học sinh dân tộc”, ông Trần Khánh Tùng - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hương Liên trăn trở.

Nguồn: https://giaoducthoidai.vn/giu-chan-hoc-tro-nguoi-chut-sau-ky-nghi-dai-post745811.html