Hội làng sống động

Cộng đồng Cơ Tu thôn Ta Lang (xã Bha Lêê, Tây Giang) mở hội nhập làng đón chân du khách vào cuối năm 2024. Ảnh: ĐĂNG NGUYÊN

Vui hội Pơrngooch Cơ Tu

Chiêng trống nổi lên. Những chàng trai, cô gái Cơ Tu xúng xính trong sắc phục truyền thống, tạo nên một vòng tròn quanh trụ X’nur (cây nêu) dập dìu theo vũ điệu tâng tung da dá. Đi hàng đầu là già làng, những người có uy tín trong cộng đồng - tay cầm dù, đầu đội mũ lông chim, nhập cuộc vui bằng điệu ta’rooh bày tỏ niềm hân hoan trong ngày hội chung của dân làng. Sau màn tái hiện “chào những người bạn mới”, một không gian nói lý - hát lý được bày biện, các già làng đặt ra hương ước chung để cộng đồng cùng thực hiện.

Ông Alăng Crônh, một người có uy tín tại Mà Cooih (Đông Giang) nói, đó là nghi thức đầu tiên được thực hiện trong lễ hội Pơrngooch (kết nghĩa anh em) do hai xã Mà Cooih và Kà Dăng tổ chức.

Thông qua lễ hội này, ngoài kết nối và tạo điều kiện gặp gỡ giữa cộng đồng 2 xã, còn là dịp để thúc đẩy công tác bảo tồn văn hóa, hướng đến đưa nghi lễ độc đáo trong hội Pơrngooch trở thành sản phẩm du lịch.

Không gian văn hóa làng, ngoài phát huy tinh thần gắn kết cộng đồng, còn mở ra cơ hội hình thành nên sản phẩm du lịch độc đáo, phục du khách trải nghiệm. Ảnh: ĐĂNG NGUYÊN

“Lễ hội Pơngooch nhằm giải quyết những mâu thuẫn phát sinh trong cuộc sống giữa cộng đồng Cơ Tu với nhau. Từ đó, xây dựng mối đoàn kết, tạo môi trường sống hòa thuận, góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống lâu đời của người dân địa phương.

Năm nay, lễ hội càng có ý nghĩa hơn khi tới đây, chính quyền 2 xã được sắp xếp thành đơn vị hành chính chung. Từ đây về sau, cả người dân ở xã Mà Cooih và Kà Dăng đều là anh em một nhà, cùng nhau xây dựng quê hương” - ông Alăng Crônh chia sẻ.

Quyền Chủ tịch UBND huyện Đông Giang Đỗ Hữu Tùng cho biết, lễ hội Pơrngooch lần này được xem như hành trình khởi nguồn cho mục tiêu đưa lễ nghi truyền thống của đồng bào Cơ Tu thành sản phẩm du lịch độc đáo của địa phương.

Sự tiếp nối này được kỳ vọng như điểm nhấn ý nghĩa, tạo sự lan tỏa và nhân rộng thêm tại các địa phương trên địa bàn huyện, nhất là trong thời điểm chuẩn bị triển khai chủ trương sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã.

“Trước đây, chúng tôi cũng từng tổ chức thí điểm, tái hiện nghi thức kết nghĩa giữa các làng người Cơ Tu với nhau. Với sự giúp sức của nhiều già làng, những người am hiểu văn hóa truyền thống, cuộc trình diễn trống chiêng kết hợp múa tâng tung da dá theo quy mô lớn đã góp phần đưa lễ hội Pơrngooch thành trở không gian văn hóa tiêu biểu phục vụ du khách tham quan và trải nghiệm.

Theo định hướng chung của địa phương, sau khi sáp nhập đơn vị hành chính mới cấp xã sẽ tiếp tục duy trì tổ chức nhiều lễ hội độc đáo nhằm tạo ra sản phẩm du lịch đặc sắc, góp phần quảng bá văn hóa Cơ Tu đến gần hơn với du khách trong nước và quốc tế” - ông Tùng nói.

Đồng bào Tày ở khu dân cư Đồng Râm (thị trấn Thạnh Mỹ, Nam Giang) tái hiện không gian lễ hội Lồng Tồng vào đầu năm 2025. Ảnh: ĐĂNG NGUYÊN

“Bữa tiệc du lịch”

Để sản phẩm du lịch miền núi sớm vực dậy, thực sự trở thành “bữa tiệc” cho du khách chọn lựa, thời gian qua, nhiều địa phương bắt đầu tính toán đến việc khai mở, tái hiện lễ nghi truyền thống các tộc người chung sống dưới chân Trường Sơn Đông.

Ông Trần Ngọc Hùng - Trưởng phòng Văn hóa - khoa học và thông tin huyện Nam Giang cho hay, mới đây địa phương tái hiện nghi thức xuống đồng, thông qua lễ hội Lồng Tồng của cộng đồng người Tày sinh sống tại thôn Đồng Râm (thị trấn Thạnh Mỹ). Những năm 1990, một bộ phận nhỏ người Tày - Nùng từ các tỉnh phía Bắc di cư sinh sống, góp thêm nền tảng văn hóa đặc sắc, phong phú cho vùng đất Nam Giang kỳ thú.

Nghi lễ Lồng Tồng mang tính chất một lễ hội cộng đồng quan trọng bậc nhất của người Tày và thường gắn liền với nông nghiệp trồng trọt, được tổ chức hằng năm nhằm gửi gắm mong ước ấm no, đánh dấu thời điểm bắt đầu một mùa vụ mới.

Khi các mâm lễ được xếp đặt dâng lên thần linh, người chủ lễ (thường là thầy tào hoặc thày mo), đứng trước mâm lễ khấn tạ ơn trời đất, thần linh đã phù hộ cho dân làng.

Khấn xong, chủ lễ vẩy nước ra xung quanh, ngụ ý trời ban mưa, dân làng hứng lấy những giọt nước tượng trưng cho điều may mắn. Sau đó, chủ lễ lấy hạt giống từ các mâm lễ vãi ra xung quanh, dân làng lấy hạt giống ấy trộn với hạt giống trên mâm lễ của nhà mình để gieo cấy…

“Lễ hội Lồng Tồng của người Tày gắn liền với tín ngưỡng về nông nghiệp, một hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian mang ý nghĩa cố kết cộng đồng. Với phong cảnh thiên nhiên xinh đẹp dưới chân núi đá vôi, chúng tôi kỳ vọng và đặt niềm tin lễ hội Lồng Tồng sẽ trở thành sản phẩm du lịch độc đáo, góp thêm màu sắc trên hành trình khám phá du lịch cộng đồng Đồng Râm thời gian tới” - ông Hùng kỳ vọng.

Nguồn: https://baoquangnam.vn/hoi-lang-song-dong-3157198.html