Hồi sinh kỳ diệu nhờ ghép phổi, ghép tim

Hồi sinh kỳ diệu nhờ ghép phổi, ghép tim - Ảnh 1.

Chị Q. (giữa) là người đầu tiên được ghép đồng thời tim - phổi tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức - Ảnh: BVCC

Cuộc gặp gỡ đặc biệt này không chỉ là cuộc gặp gỡ của những số phận may mắn, mà còn là minh chứng cho những bước tiến của y học Việt Nam trên bản đồ ghép tạng thế giới.

Hành trình kỳ diệu của hai lá phổi "hồi sinh"

Trong số những người bệnh được ghép phổi từ 5 năm trước, anh Nguyễn Văn Kh. (38 tuổi, Hà Nội) không khỏi xúc động khi gặp lại những y bác sĩ đã "sinh ra anh một lần nữa". Trước khi ghép, anh chỉ còn 40kg, phải sống nhờ máy thở, cơ thể gần như cạn kiệt sức sống vì căn bệnh giãn toàn bộ phế quản - phế nang giai đoạn cuối.

Ca ghép hai phổi kéo dài 15 giờ đồng hồ đã mang đến cho anh cơ hội làm lại cuộc đời. 5 năm sau, anh Kh. giờ đây đã có thể tự đi lại, chăm sóc bản thân, làm những công việc nhẹ nhàng để phụ giúp gia đình.
"Ngày được hít thở bằng chính hơi thở của mình mà không cần máy thở, tôi đã bật khóc. Đó là khoảnh khắc tôi biết mình được sinh ra lần thứ hai", anh nghẹn ngào nhớ lại.

Cùng chung niềm hạnh phúc ấy, chị P.T.H., người từng mắc thông liên nhĩ phát hiện muộn, hai lá phổi tổn thương nặng, cơ thể luôn tím tái vì thiếu oxy, đã vượt qua ca ghép phổi kéo dài 12 giờ.

Trong cùng một ca phẫu thuật, các bác sĩ vừa ghép hai phổi vừa vá lỗ thông liên nhĩ - thành công này chính là tiền đề cho ca ghép tim - phổi đầu tiên tại Việt Nam sau đó.

Chị H. nói không nghĩ rằng mình có thể khỏe mạnh sau 5 năm. Trong 5 năm ấy, chưa giây phút nào chị không cảm thấy biết ơn người đã hiến phổi và các y bác sĩ. "Tôi đã được sống, được hạnh phúc bên gia đình mình thêm từng ấy năm", chị H. chia sẻ.

Để duy trì sự sống, cả hai bệnh nhân phải tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị - từ uống thuốc chống thải ghép, tái khám định kỳ, đến tập phục hồi chức năng. Sau khi trở lại cuộc sống hằng ngày, họ còn trở thành thành viên tích cực của Câu lạc bộ Bệnh nhân ghép tạng - nơi chia sẻ kinh nghiệm, tiếp thêm nghị lực cho những người đang chờ đợi phép màu.

Ca ghép đồng thời tim - phổi đầu tiên

Chị Trần Như Q. (38 tuổi) đã từng được bác sĩ cảnh báo rằng sự sống của chị chỉ tính từng ngày. Chị mắc hội chứng Eisenmenger, suy tim phải không hồi phục và hở van ba lá nặng. Mỗi nhịp thở đều là cuộc chiến, tất cả các phương pháp điều trị khác đã trở nên vô nghĩa.

Trong khoảnh khắc tuyệt vọng, hy vọng cuối cùng lóe lên ghép đồng thời cả tim và hai phổi - một kỹ thuật mà ngay cả trên thế giới cũng vô cùng hiếm hoi, chỉ khoảng 100 ca mỗi năm.

Ca mổ bắt đầu với sự tham gia của hàng chục bác sĩ và nhân viên y tế từ các chuyên khoa khác nhau: tim mạch, lồng ngực, gây mê hồi sức, hô hấp, dinh dưỡng, phục hồi chức năng… Trong suốt 7 giờ căng thẳng, toàn bộ trái tim và hai lá phổi của chị Q. được thay thế bằng khối tim - phổi khỏe mạnh từ người hiến tạng.

Sau phẫu thuật, chị Q. phải đối diện thử thách mới là kiểm soát nhiễm trùng do phải dùng thuốc ức chế miễn dịch liều cao. Các bác sĩ đã liên tục theo dõi, cân bằng thuốc và hồi sức tích cực, kết hợp siêu lọc máu để điều trị suy thận.

Khoảnh khắc chị Q. tự hít một hơi thật sâu bằng lá phổi mới, cả ê kíp đã vỡ òa. "Được hồi sinh là điều kỳ diệu nhất trong cuộc đời tôi. Tôi biết ơn người hiến tạng đã trao cơ hội sống này. Cảm ơn các bác sĩ đã không bỏ cuộc. Mỗi hơi thở hôm nay là món quà vô giá" - chị Q. xúc động chia sẻ trong ngày xuất viện, sau 46 ngày chiến đấu kiên cường.

Ông Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, chia sẻ thành công của ca ghép đồng thời tim - phổi khẳng định Việt Nam đã làm chủ một trong những kỹ thuật khó nhất của y học hiện đại. "Đây là cánh cửa mới cho những bệnh nhân mắc bệnh tim và phổi giai đoạn cuối, vốn trước đây chỉ có thể chờ đợi số phận", ông nói.

Hồi sinh kỳ diệu nhờ ghép phổi, ghép tim - Ảnh 2.

Đồ họa: T.ĐẠT

Những cột mốc của hành trình ghép tạng

Không chỉ lập kỳ tích với ca ghép tim - phổi, Bệnh viện Việt Đức đã chạm mốc thực hiện thành công ca ghép tim thứ 100.

TS Hùng chia sẻ ghép tim từng được xem là kỹ thuật chỉ có ở những quốc gia có nền y học tiên tiến nay đã trở thành thường quy tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức. Từ ca ghép đầu tiên, các bác sĩ đã trải qua hành trình 13 năm đến nay đã chạm mốc con số 100 ca ghép tim thành công.

Nếu như trước đây cả nước phải mất hơn một thập niên mới có 100 trường hợp hiến tạng từ người chết não, thì chỉ trong hai năm 2024 - 2025, riêng tại Việt Đức đã có thêm 50 ca.

Bệnh viện cũng thực hiện thành công ghép tim cho bệnh nhân lớn tuổi nhất (70 tuổi) với nhiều bệnh nền phức tạp như đái tháo đường, cao huyết áp, suy thận - vốn được đánh giá có tỉ lệ sống thấp theo khuyến cáo quốc tế. Còn bệnh nhân nhỏ tuổi nhất được ghép tim là 7 tuổi.

Đằng sau những con số ấy là sự thay đổi mạnh mẽ trong nhận thức cộng đồng. Nhiều gia đình, giữa nỗi đau mất mát, đã dũng cảm đồng ý hiến tạng người thân, trao đi sự sống cho những bệnh nhân khác.

Nhờ nguồn tạng gia tăng, bệnh viện đã có những bước đột phá. "Nếu trước đây chỉ ghép từ những trái tim hoàn toàn khỏe mạnh, nay các bác sĩ đã ghép từ tim suy cấp, sau đó hỗ trợ hồi phục bằng ECMO - kỹ thuật tim phổi nhân tạo. Điều này mở rộng đáng kể cơ hội cứu sống bệnh nhân suy tim giai đoạn cuối", ông Hùng nói.

Vượt qua con số 100 ca ghép tim, Việt Đức không chỉ cứu sống hàng trăm bệnh nhân mà còn trở thành trung tâm đào tạo và chuyển giao kỹ thuật cho các bệnh viện lớn như Chợ Rẫy và Đại học Y Dược TP.HCM, đưa kỹ thuật ghép tim đến gần hơn với người dân cả nước.

Viết tiếp câu chuyện cuộc đời...

GS Nguyễn Tiến Quyết - nguyên Giám đốc Bệnh viện Việt Đức, người gắn bó với ghép tạng từ những ngày đầu (1992) - xúc động nhớ lại: "Điều thôi thúc chúng tôi chính là người bệnh. Tôi từng gặp một bé trai 12 tuổi bị teo mật bẩm sinh, khi nhập viện, cháu nói: "Bác cứu cháu với, không thì cháu không sống được". Chính khao khát sống của bệnh nhân đã khiến chúng tôi không bao giờ dừng lại".

Hiện nay, số người hiến tạng từ người chết não tại Việt Nam đã tăng nhưng mới chiếm khoảng 10%. GS Quyết bày tỏ mong muốn sẽ có thêm nhiều người đăng ký hiến tạng để trao đi cơ hội sống, giúp viết tiếp câu chuyện kỳ diệu cho những bệnh nhân khác.

Những bệnh nhân từng ở ranh giới giữa sống và chết giờ đây cười rạng rỡ, hít thở trọn vẹn và bước tiếp hành trình mới.

Mỗi trái tim đang đập, mỗi hơi thở của những người bệnh hôm nay là minh chứng cho sức mạnh của y học hiện đại và lòng nhân ái của cộng đồng. Những người hiến tạng đã ra đi, nhưng một phần cơ thể họ tiếp tục sống, tiếp tục yêu thương và viết tiếp câu chuyện cuộc đời trong những hình hài mới.

DƯƠNG LIỄU

Nguồn: https://tuoitre.vn/hoi-sinh-ky-dieu-nho-ghep-phoi-ghep-tim-2025092322422012.htm