Kết nối 'ba nhà' nâng tầm nhân lực công nghệ

Trường đại học giữ vai trò trung tâm

Bộ GD&ĐT đã công bố 13 mạng lưới trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0, gồm 7 mạng lưới ở khu vực phía Bắc và 6 mạng lưới thuộc khu vực miền Trung và miền Nam. Mỗi mạng lưới do một cơ sở giáo dục đại học chủ trì, quy tụ nhiều trường đại học, học viện tham gia với vai trò thành viên. Cùng đó, nhiều trường đại học được lựa chọn để đầu tư đào tạo nhân lực phục vụ các lĩnh vực mũi nhọn như điện hạt nhân, công nghệ bán dẫn, trí tuệ nhân tạo…

Trong các “hệ sinh thái” công nghệ, cơ sở giáo dục đại học được xác định giữ vai trò trung tâm - vừa là nơi đào tạo nhân lực chất lượng cao, vừa là lực lượng tiên phong thúc đẩy đổi mới sáng tạo và ứng dụng khoa học - công nghệ.

Đặc biệt, các trường đẩy mạnh kết nối với Nhà nước và doanh nghiệp, hình thành mối liên kết chặt chẽ giữa chính sách - đào tạo - nhu cầu thị trường. Mô hình hợp tác “ba nhà” được xem là giải pháp chiến lược rút ngắn khoảng cách giữa lý thuyết và thực tiễn, tạo điều kiện để sinh viên tiếp cận công nghệ mới, tham gia các dự án thực tế và sẵn sàng đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế số.

Tại Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TPHCM), mạng lưới trí tuệ nhân tạo và công nghệ bán dẫn khu vực miền Nam được định hướng xây dựng khung trí tuệ nhân tạo (AI) vùng, với sự tham gia của nhiều trường đại học. Các lớp học liên trường và nhóm nghiên cứu liên ngành được hình thành, tạo cơ hội để giảng viên và sinh viên từ nhiều cơ sở cùng tham gia dự án chung.

PGS.TS Trần Ngọc Thịnh - Phó Trưởng khoa Khoa học và Kỹ thuật máy tính của nhà trường chia sẻ: “Chúng tôi mong muốn tạo môi trường hợp tác chặt chẽ giữa các trường đại học, doanh nghiệp và tổ chức công nghệ. Mỗi trường có thế mạnh riêng, nhưng khi kết nối sẽ tạo ra sức mạnh tổng hợp, thúc đẩy đào tạo, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ hiệu quả hơn”.

Cũng ở khối ngành kỹ thuật, Trường Đại học Bách khoa (Đại học Đà Nẵng) đang phát triển mạng lưới AI và công nghệ bán dẫn tập trung vào xây dựng phòng thí nghiệm trọng điểm, hình thành nhóm nghiên cứu mạnh và hợp tác với các tập đoàn công nghệ lớn để nhanh chóng bắt nhịp xu hướng toàn cầu. Sự kết hợp giữa nguồn lực nghiên cứu của nhà trường, hành lang chính sách từ Nhà nước và thị trường của doanh nghiệp giúp sản phẩm nghiên cứu sớm vượt ra khỏi phòng thí nghiệm, được ứng dụng rộng rãi.

Trong lĩnh vực công nghệ sinh học nông nghiệp, PGS.TS Nguyễn Hữu Văn - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Nông Lâm (Đại học Huế) nhấn mạnh vai trò “ba nhà” khi nhà trường phối hợp chính quyền địa phương và doanh nghiệp nông nghiệp để xây dựng chuỗi khép kín từ nghiên cứu, sản xuất, tiêu thụ. Mô hình này giúp rút ngắn thời gian chuyển giao công nghệ, nâng cao giá trị sản phẩm và sức cạnh tranh của nông sản Việt trên thị trường quốc tế.

Theo các chuyên gia, mô hình “ba nhà” không chỉ là lý thuyết mà đang được hiện thực hóa qua các mạng lưới trung tâm xuất sắc hoặc các nhóm trường đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho các ngành công nghệ, kỹ thuật mũi nhọn. Mỗi bên đều có vai trò riêng nhưng cùng hướng tới mục tiêu chung: Tạo ra nguồn nhân lực công nghệ chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Sinh viên tham gia Bach Khoa Innovation, một cuộc thi về công nghệ và khởi nghiệp, tháng 8/2025. Ảnh: BKI

Bước đột phá về chất lượng nguồn nhân lực

Tại hội nghị công bố 6 mạng lưới trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 khu vực miền Trung và miền Nam, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc khẳng định, các trường đại học đang giữ vai trò trung tâm trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đồng thời là lực lượng tiên phong thúc đẩy đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ.

Thứ trưởng đánh giá cao những bước tiến của các cơ sở giáo dục đại học trong nghiên cứu khoa học, đồng thời nhấn mạnh tiềm năng phát triển vẫn còn rất lớn nếu có sự kết nối hiệu quả giữa đào tạo, nghiên cứu và thực tiễn.

Theo Thứ trưởng, các mạng lưới trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 chính là mô hình chiến lược đổi mới giáo dục đại học giai đoạn hiện nay. Thay vì phát triển đơn lẻ, cần chuyển sang hợp tác và chia sẻ theo mô hình mạng lưới, từ đó tạo bước đột phá về chất lượng nguồn nhân lực công nghệ cao.

Thông qua các chương trình đào tạo xuất sắc và dự án nghiên cứu chung giữa trường và doanh nghiệp, sinh viên và nghiên cứu viên sẽ được tiếp cận kiến thức cập nhật, rèn luyện kỹ năng liên ngành và giải quyết các bài toán công nghệ thực tiễn.

“Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, chỉ khi nhà trường, doanh nghiệp và Nhà nước hợp tác chặt chẽ mới có thể hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở, nơi mỗi ý tưởng, sáng kiến được nuôi dưỡng và ứng dụng. Các trung tâm xuất sắc 4.0 sẽ là hạt nhân của hệ sinh thái đó, hội tụ ‘ba nhà’ cùng chung mục tiêu đưa khoa học - công nghệ phục vụ phát triển đất nước”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc cho biết, trong mô hình mạng lưới, hợp tác “ba nhà” là nền tảng cốt lõi, quyết định tính bền vững và khả năng lan tỏa. Nhà nước giữ vai trò kiến tạo thể chế, định hướng chiến lược, đầu tư và hoàn thiện chính sách để mạng lưới vận hành hiệu quả.

Nhà trường, với vị thế hạt nhân, tổ chức đào tạo xuất sắc, quy tụ giảng viên, nhà nghiên cứu, sinh viên tài năng; đồng thời phát triển phòng thí nghiệm hiện đại, đưa bài toán từ thực tiễn doanh nghiệp vào giảng dạy để rút ngắn khoảng cách giữa lý thuyết và ứng dụng.

Doanh nghiệp - đặc biệt khu vực tư nhân như Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị đã khẳng định là động lực quan trọng “kéo” nghiên cứu của trường về phía thị trường, gia tăng nguồn lực, tạo điều kiện để sinh viên và giảng viên tiếp cận công nghệ mới.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc đề nghị các cơ sở giáo dục đại học rà soát chiến lược, bổ sung định hướng và triển khai đề án rộng rãi tới giảng viên, sinh viên; đồng thời chủ động đề xuất nhiệm vụ, dự án gắn với các chương trình khoa học - công nghệ quốc gia.

Thứ trưởng cũng lưu ý, để đạt hiệu quả, cần tăng cường hợp tác quốc tế nhằm cập nhật thành tựu mới nhất, đồng thời phát huy các mô hình hợp tác hiệu quả giữa trường đại học trong nước và đối tác toàn cầu.

Một trong những quan điểm của dự thảo Đề án phát triển các trường đại học trở thành chủ thể nghiên cứu mạnh, kết hợp chặt chẽ giữa nghiên cứu, ứng dụng và đào tạo đến năm 2035 đang được Bộ GD&ĐT xây dựng cũng nhấn mạnh vai trò của mối quan hệ “ba nhà”.

Phương thức hợp tác “Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp” được xác định là động lực phát triển chủ yếu, góp phần hình thành và lan tỏa hệ sinh thái nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo, ứng dụng chuyển giao tri thức và đào tạo hiệu quả, bền vững.

Nguồn: https://giaoducthoidai.vn/ket-noi-ba-nha-nang-tam-nhan-luc-cong-nghe-post744174.html