Khi quyền lực được kiểm soát bằng cơ chế thiết kế

Tại buổi tiếp xúc cử tri Hà Nội mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh một chủ trương có ý nghĩa sâu sắc: bố trí bí thư cấp ủy không là người địa phương, đồng thời tiến tới mở rộng ra các chức danh chủ chốt khác như Chủ tịch UBND, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra, Chánh Thanh tra và các vị trí lãnh đạo quan trọng khác.

Chủ trương này không chỉ là bước đi cụ thể trong đổi mới công tác cán bộ, mà còn là minh chứng sinh động cho việc kiểm soát quyền lực theo cơ chế thiết kế, nơi quyền lực không được “tự do lạm dụng” mà phải vận hành trong một khung cơ chế đã được thiết kế trước, nhằm ngăn nguy cơ lạm quyền, thân hữu, hoặc lợi ích nhóm.

Qua đó, giúp quyền lực trở lại đúng bản chất là công cụ phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân.

Ảnh minh họa

Trong hệ thống chính trị, quyền lực luôn gắn với trách nhiệm. Nếu không được kiểm soát, quyền lực dễ bị lệch lạc, biến tướng thành lợi ích cá nhân hoặc cục bộ. Do đó, kiểm soát quyền lực không chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan thanh tra, kiểm tra, mà là thiết chế cốt lõi bảo vệ nền tảng liêm chính của Đảng và Nhà nước.

Việc bố trí người đứng đầu không phải người địa phương chính là “chốt chặn” quan trọng, ngăn ngừa tình trạng thân hữu, nể nang, “cả nể vì cùng quê, cùng mối quan hệ”, vốn là những rào cản của sự công tâm và minh bạch trong lãnh đạo, quản lý.

Thực tế ở không ít địa phương thời gian qua cho thấy, khi người đứng đầu có mối liên hệ sâu trong địa bàn, việc thực hiện công tác cán bộ, quy hoạch, sử dụng đất đai hay phân bổ nguồn lực đôi khi bị chi phối bởi các mối quan hệ xã hội, dòng họ, thân quen. Hệ quả là dễ hình thành các nhóm lợi ích khép kín, làm suy yếu kỷ cương, méo mó quyền lực.

Chính vì vậy, thiết chế kiểm soát quyền lực thông qua cách bố trí cán bộ, tách biệt giữa “nơi công tác” và “nơi gắn bó cá nhân” sẽ giúp củng cố tính khách quan, công bằng trong quản lý, điều hành. Đây không chỉ là vấn đề nhân sự, mà là vấn đề thiết chế và văn hóa quyền lực, nền tảng của một hệ thống chính trị minh bạch, hiệu quả.

Chủ trương này thể hiện rõ quan điểm xây dựng Đảng xuyên suốt: không chỉ siết chặt kỷ luật, kỷ cương, mà còn kiến tạo một hệ thống tự kiểm soát thông qua cơ chế và quy trình.

Một thiết chế mạnh phải dựa trên cấu trúc quyền lực minh bạch, phân quyền rõ ràng và giám sát chặt chẽ. Khi quy trình được vận hành đúng, người đứng đầu dù ở bất cứ đâu cũng không thể, và cũng không dám, vượt qua giới hạn được giao.

Công chức Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Bến Thành (TPHCM) giải quyết hồ sơ cho người dân

Đặt quyền lực trong khuôn khổ là biểu hiện của văn hóa chính trị mới: không ai “đứng trên” tổ chức, không ai miễn nhiễm với giám sát. Khi người đứng đầu không phải là người địa phương, tầm nhìn sẽ rộng hơn, cách tiếp cận vấn đề khách quan hơn, đồng thời giảm thiểu những “vùng tối” trong quản lý mà quan hệ thân quen có thể tạo ra.

Đây cũng là cơ hội để địa phương tiếp nhận những cách làm mới, cách nhìn mới, từ đó thúc đẩy đổi mới tư duy, cải cách hành chính, phát triển kinh tế - xã hội một cách năng động và minh bạch hơn.

Việc tiến tới mở rộng bố trí người không địa phương cho các chức danh chủ chốt khác như Chủ tịch UBND, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra, Chánh Thanh tra… là bước đi đồng bộ để bảo đảm cơ chế kiểm soát quyền lực được thực hiện đến nơi đến chốn. Bởi nếu chỉ dừng ở vị trí bí thư cấp ủy, trong khi các chức danh khác vẫn mang tính “cục bộ địa phương”, thì vòng kiểm soát vẫn còn lỗ hổng.

Kiểm soát quyền lực muốn thực chất phải được thể chế hóa đồng bộ, từ quy hoạch, bổ nhiệm, giám sát đến kỷ luật đều phải được thực hiện công khai, minh bạch, có sự tham gia của tập thể và giám sát của nhân dân.

Đi đôi với chủ trương này, Đảng ta cũng khẳng định rõ nguyên tắc “đánh giá và sử dụng cán bộ thông qua kết quả thực hiện công việc”. Đây là bước chuyển từ đánh giá bằng hồ sơ, quy trình sang đánh giá bằng hiệu quả thực chất - một đột phá thể chế tương hỗ hoàn hảo với chủ trương “không người địa phương”.

Cải cách chỉ thành công khi người dân cảm nhận rõ ràng rằng người lãnh đạo mới mang lại hiệu quả, minh bạch và niềm tin, chứ không phải chỉ là một quyết định nhân sự.

Trong bối cảnh toàn Đảng đang chuẩn bị hướng tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, việc đặt ra chủ trương nói trên có ý nghĩa định hướng chiến lược: kiểm soát quyền lực là điều kiện tiên quyết của liêm chính và phát triển bền vững.

Khi quyền lực được đặt trong khuôn khổ thiết chế, khi mỗi vị trí lãnh đạo đều được giám sát và khi nhân dân có quyền theo dõi, phản biện, thì đó chính là nền tảng để xây dựng Đảng trong sạch, Nhà nước pháp quyền vững mạnh.

TS NGUYỄN SĨ DŨNG

Nguồn: https://www.sggp.org.vn/khi-quyen-luc-duoc-kiem-soat-bang-co-che-thiet-ke-post816505.html