Không để ai bị bỏ lại phía sau khi cần trợ giúp pháp lý

Các nhà quản lý, trợ giúp viên pháp lý đã cùng nhìn lại chặng đường 8 năm thực hiện Luật Trợ giúp pháp lý (TGPL), chỉ rõ “điểm nghẽn” và đề xuất những giải pháp đột phá.

Hơn 230.000 vụ việc trợ giúp

z7125232583165ed74daccd96383b8dfbc11913e9ad422-1760671690426384530451-1-.jpg — Quang cảnh hội nghị. Ảnh: HL.

Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý Vũ Thị Hường cho biết, số liệu cập nhật mới nhất cho thấy, cả nước có 53 Trung tâm TGPL nhà nước và 83 chi nhánh, với khoảng 1.440 người thực hiện TGPL, trong đó trên 710 trợ giúp viên pháp lý, hơn 700 luật sư và hàng trăm cộng tác viên. Sau khi Luật TGPL 2017 có hiệu lực, toàn hệ thống đã thực hiện hơn 234.000 vụ việc TGPL, trong đó gần 60% là vụ việc tham gia tố tụng, giúp hàng trăm nghìn người nghèo, người có công, phụ nữ, trẻ em và người dân tộc thiểu số được bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

Không chỉ ở các thành phố lớn, TGPL đã vươn tới vùng sâu, vùng xa – nơi mà người dân ít có cơ hội tiếp cận dịch vụ pháp lý. Tại Lai Châu, một trong những địa phương khó khăn nhất cả nước, từ năm 2018 đến nay, Trung tâm TGPL tỉnh đã thực hiện hơn 2.400 vụ việc, trong đó hơn 80% là người dân tộc thiểu số.

“Có những vụ việc trợ giúp viên phải vượt đèo, băng rừng để tiếp cận người dân. Với họ, TGPL không chỉ là công việc, mà là sứ mệnh nhân văn,” đại diện Trung tâm TGPL Lai Châu, chia sẻ

Vẫn nhiều “điểm nghẽn”

Đoàn Luật sư Hà Nội tuyên truyền phổ biến pháp luật về giao thông cho học sinh trên địa bàn phường Long Biên. Ảnh: PV

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, hệ thống TGPL vẫn đối mặt không ít thách thức. Các phản ánh tại tọa đàm cho thấy, bất cập đầu tiên là đối tượng được TGPL còn hẹp, chưa bao quát các nhóm như hộ mới thoát nghèo, người khuyết tật nặng, nạn nhân mua bán người. Lĩnh vực TGPL bị giới hạn, không áp dụng cho hoạt động kinh doanh – thương mại, khiến nhiều người nghèo khó tiếp cận tư vấn pháp lý khi muốn khởi nghiệp, vay vốn thoát nghèo.

Luật sự giúp người nghèo, người có công trên địa bàn Hà Nội được bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Ảnh: Hà Lan

Nguồn lực nhân sự còn mỏng, với hơn 700 trợ giúp viên pháp lý trên cả nước – con số chưa tương xứng với nhu cầu ngày càng tăng của người dân. Chưa kể, chế độ, chính sách cho đội ngũ trợ giúp viên pháp lý vẫn còn bất cập. Họ có trình độ tương đương luật sư, đảm nhiệm công việc phức tạp, nhưng chưa có cơ chế đãi ngộ, khen thưởng và bảo vệ nghề nghiệp tương xứng, khiến nhiều người giỏi chưa mặn mà gắn bó lâu dài.

Đáng lưu ý hơn, dù Bộ Tư pháp đã tích hợp một số thủ tục hành chính của lĩnh vực TGPL lên Cổng dịch vụ công quốc gia, hướng tới cho phép người dân tra cứu thông tin và gửi yêu cầu TGPL trực tuyến.

Tuy nhiên, phản ánh từ cơ sở cho thấy, việc triển khai TGPL số vẫn gặp khó. Tại các vùng núi, nơi người dân tộc thiểu số, điển hình là tỉnh Lâm Đồng, không ít người dân thiếu điều kiện tiếp cận internet. Nhiều ý kiến cho rằng, để TGPL trực tuyến thực sự đến được với người dân, cần quy định rõ quy trình, giá trị pháp lý của hồ sơ điện tử, cơ chế xác thực qua VNeID và đặc biệt là phối hợp giữa trung tâm TGPL với cơ sở giam giữ, tòa án, công an trong việc tiếp nhận yêu cầu từ xa.

Trước các bất cập trên, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý Vũ Thị Hường cho biết, Bộ Tư pháp đang đề nghị sửa đổi, bổ sung Luật TGPL 2017, dự kiến trình Quốc hội khóa XVI xem xét vào tháng 4-2026.

Các định hướng lớn gồm: Mở rộng đối tượng TGPL, bổ sung người khuyết tật nặng, hộ mới thoát nghèo, nạn nhân mua bán người, trẻ em vi phạm pháp luật. Đa dạng hóa hình thức TGPL miễn phí, hợp pháp hóa các hoạt động hòa giải, tuyên truyền pháp luật, TGPL trực tuyến. Nâng cao chất lượng nhân sự, tạo cơ chế để trợ giúp viên pháp lý được chuyển tiếp thành luật sư khi đủ điều kiện.

Cùng đó, đầu tư hạ tầng số, hình thành nền tảng “Trợ giúp pháp lý số”, hồ sơ điện tử, dịch vụ trực tuyến toàn trình, bảo đảm minh bạch, thuận tiện và bảo mật thông tin.

Về phía các chuyên gia TGPL, nhiều ý kiến cũng kiến nghị phát triển mạng lưới cộng tác viên TGPL rộng khắp, kết nối các trung tâm, luật sư và tổ chức xã hội qua nền tảng số; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng nghề nghiệp, kỹ năng truyền thông, hội nhập quốc tế; đồng thời đầu tư cơ sở vật chất, phương tiện hiện đại để TGPL không chỉ là “dịch vụ pháp lý miễn phí”, mà là “dịch vụ pháp lý công bằng cho mọi người”.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/khong-de-ai-bi-bo-lai-phia-sau-khi-can-tro-giup-phap-ly-719993.html