Không gian ngầm trở thành động lực mới cho phát triển đô thị Hà Nội

Hình thành mạng lưới không gian ngầm đồng bộ

Đây là bước triển khai cụ thể hóa Luật Thủ đô 2024, mở ra không gian phát triển mới cho đô thị theo chiều sâu, đồng thời tạo hành lang pháp lý nhằm thu hút nguồn lực đầu tư xã hội hóa vào các công trình hạ tầng ngầm quy mô lớn, đa chức năng, có tính lan tỏa cao.

Theo nội dung Nghị quyết, các công trình ngầm được khuyến khích đầu tư bao gồm: hệ thống đường sắt đô thị ngầm, các công trình ngầm phục vụ giao thông đô thị, công trình kỹ thuật ngầm, công trình dịch vụ công cộng và các hạ tầng kết nối đồng bộ. Trọng tâm là hệ thống đường sắt đô thị với 8 tuyến đi ngầm có tổng chiều dài khoảng 320,25 km, trong đó 81,2 km đi ngầm với 68 ga ngầm trong tổng số 191 nhà ga.

Toàn cảnh kỳ họp ngày 10/7. Ảnh: Phạm Hùng

Cùng với đó, Thành phố cũng định hướng đầu tư xây dựng 85 công trình ngầm khác như 5 hầm chui giao thông, 78 bãi đỗ xe ngầm và 2 công trình công cộng; đồng thời triển khai hạ ngầm hệ thống cáp viễn thông, điện lực và hạ tầng kỹ thuật dùng chung trên 95 tuyến phố.

Việc phân loại danh mục công trình ngầm theo nhóm chức năng được coi là cơ sở để Hà Nội cụ thể hóa tiêu chí, quy mô, khu vực ưu tiên đầu tư. Từ đó xây dựng cơ chế ưu đãi phù hợp, khuyến khích triển khai theo hình thức xã hội hóa, nhất là mô hình đối tác công - tư (PPP).

UBND Thành phố được giao trách nhiệm tổ chức thực hiện Nghị quyết, đẩy mạnh truyền thông, huy động các nguồn lực xã hội, định kỳ rà soát, điều chỉnh danh mục phù hợp với nhu cầu và giai đoạn phát triển đô thị. Đồng thời chỉ đạo các sở, ngành liên quan xây dựng hướng dẫn chi tiết và trình cấp thẩm quyền ban hành chính sách ưu đãi cụ thể cho từng loại công trình.

Trước đó, trình bày Tờ trình trước HĐND Thành phố, Phó chủ tịch UBND TP. Hà Nội Dương Đức Tuấn nhấn mạnh, cơ sở pháp lý quan trọng của việc ban hành Nghị quyết lần này là từ khoản 3 Điều 19 Luật Thủ đô năm 2024, văn bản pháp lý đặc thù, vừa được Quốc hội thông qua ngày 28/6/2024 và có hiệu lực từ 1/1/2025.

Luật giao quyền cho HĐND Thành phố ban hành danh mục các công trình ngầm được khuyến khích đầu tư xây dựng nhằm tạo đột phá trong công tác quy hoạch, quản lý và phát triển đô thị theo chiều sâu. Đây cũng là bước cụ thể hóa chủ trương trong Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 5/5/2022 của Bộ Chính trị về phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Ngay sau khi Luật Thủ đô (sửa đổi) được ban hành, UBND TP. Hà Nội đã triển khai nhiều kế hoạch chi tiết để chuẩn bị thực hiện, trong đó có Kế hoạch số 225/KH-UBND ngày 22/7/2024, số 264/KH-UBND ngày 4/9/2024, số 31/KH-UBND ngày 4/2/2025 và Quyết định số 4582/QĐ-UBND ngày 4/9/2024.

Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội được giao chủ trì, phối hợp với Sở Quy hoạch - Kiến trúc, Sở Xây dựng, Sở Giao thông vận tải (trước sắp xếp) và Ban Quản lý Đường sắt đô thị xây dựng nội dung Nghị quyết, trên cơ sở đánh giá thực trạng, nhu cầu và khả năng triển khai không gian ngầm trong bối cảnh mới.

Tối ưu không gian, tăng tính kết nối

Về thực tiễn, khu vực nội đô lịch sử và mở rộng của Hà Nội đã gần như không còn dư địa phát triển trên bề mặt, do mật độ xây dựng và dân cư quá cao. Mạng lưới giao thông mặt đất đang quá tải trầm trọng, đặc biệt là tại các nút giao trọng điểm, trong khi công tác mở rộng đường gặp nhiều khó khăn do vướng giải phóng mặt bằng.

Hệ thống hạ tầng kỹ thuật như điện, nước, viễn thông, thoát nước hiện phân tán, chồng lấn, thiếu tính liên kết và không thể mở rộng hiệu quả trên mặt đất. Tình trạng ngập úng cục bộ sau các trận mưa lớn ngày càng phổ biến do hệ thống thoát nước lạc hậu và không còn không gian để nâng cấp.

Trong khi đó, các tầng hầm hiện hữu chủ yếu mang tính đơn lẻ, nằm trong các tòa nhà, trung tâm thương mại quy mô nhỏ, thiếu liên kết với các điểm trung chuyển giao thông, bệnh viện, trường học hay trung tâm mua sắm lớn. Điều này dẫn đến lãng phí tài nguyên không gian và khiến việc tổ chức đô thị thiếu tính đồng bộ.

Trước thực tế đó, Hà Nội xác định cần phát triển không gian ngầm đô thị đa chức năng, phục vụ kết nối đồng bộ giữa các tuyến metro, xe buýt, hầm đi bộ, trung tâm thương mại, bãi đỗ xe và công trình văn hóa - thể thao.

Ông Đàm Văn Huân, Trưởng Ban Đô thị HĐND Thành phố. Ảnh: Phạm Hùng

Báo cáo thẩm tra của Ban Đô thị HĐND Thành phố do ông Đàm Văn Huân, Trưởng Ban Đô thị HĐND Thành phố trình bày khẳng định, việc ban hành Danh mục là yêu cầu cấp thiết, đáp ứng đòi hỏi phát triển đô thị bền vững trong bối cảnh quỹ đất trên mặt đất ngày càng hạn chế. Việc đầu tư các công trình ngầm sẽ góp phần giảm ùn tắc giao thông, hạn chế ngập úng, tăng thêm không gian công cộng và bãi đỗ xe tại nội đô. Đồng thời, đây cũng là giải pháp chiến lược nhằm nâng cấp hệ thống kỹ thuật đô thị theo hướng đồng bộ, thông minh và hiện đại.

Đáng chú ý, xu hướng phát triển đô thị ngầm đã được nhiều thành phố lớn trên thế giới triển khai từ sớm như Tokyo, Seoul, Singapore, Paris… Các đô thị này đều đã xây dựng danh mục công trình ngầm ưu tiên đầu tư, gắn với quy hoạch tổng thể về giao thông, hạ tầng kỹ thuật và dịch vụ công cộng, đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội rõ rệt.

Hà Nội đã và đang đang nỗ lực học hỏi và ứng dụng linh hoạt mô hình phát triển này để tạo bước đột phá trong phát triển đô thị bền vững, tăng cường khả năng cạnh tranh và thích ứng với biến đổi khí hậu. Việc triển khai đồng bộ danh mục công trình ngầm, cùng với chính sách ưu đãi, huy động vốn ngoài ngân sách sẽ góp phần thúc đẩy đầu tư hạ tầng theo chiều sâu, từ đó mở rộng không gian phát triển mà không cần mở rộng diện tích hành chính.

Nguồn: https://baodautu.vn/khong-gian-ngam-tro-thanh-dong-luc-moi-cho-phat-trien-do-thi-ha-noi-d327992.html