KIẾN TẠO KHÔNG GIAN MỚI, KHAI MỞ TIỀM NĂNG PHÁT TRIỂN Kỳ 2: Xây dựng nền nông nghiệp thông minh, hiện đại và toàn diện

Sau sáp nhập, tỉnh Vĩnh Long đứng trước cơ hội lịch sử để định hình lại và bứt phá, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp. Theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, tỉnh cần xây dựng các chuỗi giá trị nông sản hoàn chỉnh từ sản xuất đến chế biến sâu và xuất khẩu, tận dụng và khai thác tiềm năng nông nghiệp để phát triển nền nông nghiệp hiện đại.

Sau sáp nhập, tỉnh Vĩnh Long có sự hợp lực về tiềm năng, thế mạnh nông nghiệp. Ảnh: NGÔ ANH KHOA

Ngành nông nghiệp “dư địa” rất lớn

Với lợi thế về đất phù sa ngọt, tỉnh Vĩnh Long mới sở hữu tài nguyên nông nghiệp vô cùng phong phú và đa dạng. Thế mạnh đặc trưng là lúa gạo; nuôi trồng, khai thác và chế biến thủy- hải sản; cùng các loại cây ăn trái chủ lực như cam sành, bưởi da xanh, xoài, nhãn, chôm chôm, dừa, sầu riêng; cây giống- hoa kiểng… Đặc biệt, với 160.000ha cây ăn trái, tỉnh đóng góp tới 60% sản lượng dừa của Việt Nam, mang lại doanh thu hàng năm hơn 1 tỷ USD.

Trong khi đó, tỉnh đã tổ chức lại sản xuất theo hướng chuỗi giá trị, hình thành các vùng sản xuất tập trung cây trồng chủ lực, cấp mã số vùng trồng, áp dụng các tiêu chuẩn GAP, hữu cơ, VietGAP… Xây dựng thương hiệu sản phẩm gắn với công nghiệp chế biến, phục vụ tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Song song đó, hệ thống hạ tầng thủy lợi, điện, giao thông được đầu tư đồng bộ nhằm phục vụ sản xuất chuyên canh, tiêu thụ.

Tỉnh Bến Tre (cũ) phát triển mạnh cây dừa, cây ăn trái, hoa kiểng và cây giống… đứng đầu cả nước về diện tích và sản lượng cây dừa với 79.697ha, sản lượng trên 707 triệu trái; diện tích cây ăn trái đạt 23.045ha, sản lượng 280.960 tấn… Tỉnh Trà Vinh (cũ) có nền kinh tế nông nghiệp tăng trưởng, phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa, hình thành các vùng sản xuất nguyên liệu tập trung.

Trong khi đó, nông nghiệp được xác định là 1 trong 4 trụ cột kinh tế của tỉnh Vĩnh Long (cũ). Với diện tích lúa cả năm 2024 gần 110.000ha, sản lượng khoảng 676.829 tấn; cây màu ước đạt 47.124ha, sản lượng khoảng 926.126 tấn; cây lâu năm khoảng 72.052ha, sản lượng đạt 1.574.500 tấn…

Bà Hồ Thị Hoàng Yến- Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, cho rằng nếu tỉnh Bến Tre là địa phương dẫn đầu về sản lượng cây ăn trái và dừa, Trà Vinh có lợi thế về năng lượng tái tạo và nuôi trồng thủy sản ven biển, thì Vĩnh Long có thế mạnh trong cây ăn trái, rau màu và sản xuất khoai lang thương phẩm.

Sự kết hợp này tạo ra tiền đề cho phát triển chuỗi giá trị nông nghiệp toàn diện từ vùng nguyên liệu đến chế biến và tiêu thụ. Nông nghiệp còn dư địa lớn để chuyển đổi sang mô hình nông nghiệp thông minh, sinh thái và công nghệ cao, tăng giá trị gia tăng cho sản phẩm, đồng thời là nguồn nguyên liệu dồi dào cho công nghiệp chế biến…

Nhiều ý kiến cho rằng, việc thành lập tỉnh Vĩnh Long mới với vùng đất phù sa nước ngọt màu mỡ, là trung tâm sản xuất lúa chất lượng cao, cây ăn trái đặc sản và là vựa giống cây trồng quan trọng của cả vùng.

Ông Lê Anh Đức- Trưởng Ban Quy hoạch và Phát triển vùng (Viện Chiến lược và chính sách kinh tế- tài chính) phân tích: “Được bao bọc bởi hai dòng sông lớn là sông Tiền và sông Hậu, Vĩnh Long tạo nên hệ thống kênh rạch chằng chịt, cung cấp nguồn nước ngọt dồi dào, ổn định quanh năm- một lợi thế cực kỳ quan trọng trong bối cảnh ĐBSCL thường xuyên đối mặt với hạn mặn”.

Vĩnh Long dần hình thành vùng lúa chất lượng cao ở các vùng có điều kiện nước ngọt ổn định. Ảnh: TRẦN THANH SANG

Từ đó, ông Đức nhấn mạnh “nông nghiệp sẽ có dư địa, trở thành trụ cột định hình không gian phát triển mới. Vĩnh Long mới có khả năng trở thành thung lũng lương thực tích hợp của ĐBSCL với quy mô lớn, xây dựng các chuỗi giá trị nông sản hoàn chỉnh từ sản xuất đến chế biến sâu và xuất khẩu”.

Trong khi đó, PGS.TS Nguyễn Ngọc Vinh (ĐH Kinh tế TP Hồ Chí Minh) cho rằng trên nền tảng của 3 tỉnh nông nghiệp truyền thống, Vĩnh Long cần đẩy mạnh chương trình thúc đẩy sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị, ứng dụng công nghệ cao và truy xuất nguồn gốc.

Tỉnh cần hình thành các vùng chuyên canh nguyên liệu chủ lực như dừa (Bến Tre cũ), cây ăn trái (Vĩnh Long cũ), chôm chôm, lúa- tôm (Trà Vinh cũ)… để tạo nền tảng liên kết với các doanh nghiệp chế biến và thị trường xuất khẩu. Chương trình này cũng cần tích hợp mục tiêu chuyển đổi nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu và bảo vệ tài nguyên đất- nước.

Phát triển nông nghiệp công nghệ cao và chế biến sâu

Tỉnh Vĩnh Long đã hình thành các vùng chuyên canh quy mô lớn, dễ áp dụng công nghệ vào quy trình sản xuất. Nhiều sản phẩm nông nghiệp của tỉnh khẳng định được thương hiệu, tạo điều kiện thuận lợi để chuẩn hóa quy trình VietGAP, GlobalGAP…

Vĩnh Long với thế mạnh các loại cây ăn trái chủ lực như bưởi da xanh, xoài, nhãn, chôm chôm...

Định hướng phát triển thời gian tới, tỉnh hướng đến mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp công nghệ cao, sinh thái; hữu cơ, tuần hoàn, thích ứng với biến đổi khí hậu; phát triển các mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, trở thành một trong những trung tâm kinh tế nông nghiệp của vùng ĐBSCL. Tổ chức các vùng sản xuất tập trung (nhất là cây dừa, cây màu thực phẩm, chăn nuôi và thủy sản công nghệ cao), gắn với phát triển hạ tầng và công nghiệp chế biến nông sản...

Các chuyên gia cũng cho rằng, tỉnh cần tổ chức lại sản xuất phù hợp quy hoạch tỉnh, lợi thế địa phương, sinh thái vùng và nhu cầu thị trường. Đặc biệt, phát triển nông nghiệp xanh, hữu cơ, ứng dụng công nghệ cao gắn với du lịch nông nghiệp và bảo vệ môi trường. Tăng cường quản lý mã số vùng trồng, chỉ dẫn địa lý, xây dựng và phát triển thương hiệu sản phẩm đặc trưng, nâng cao giá trị nông sản.

Theo ông Đức, Vĩnh Long cần tận dụng và phát huy hiệu quả các lợi thế về nông nghiệp công nghệ cao và kinh tế nông thôn.

Trong đó, vùng chuyên canh dừa được quy hoạch thành vùng nguyên liệu tập trung, đặc biệt tại các khu vực Giồng Trôm, Mỏ Cày Nam, Mỏ Cày Bắc. Các nhà máy chế biến sâu các sản phẩm giá trị gia tăng từ dừa (dầu dừa, sữa dừa, than hoạt tính, mỹ phẩm) được bố trí tại các khu công nghiệp, cụm công nghiệp gần vùng nguyên liệu như Phong Nam, An Đức.

Hình thành vùng chuyên canh cây ăn trái có trung tâm giống quốc gia (vùng Chợ Lách- Mỏ Cày Bắc); vùng cây ăn trái đặc sản (Cầu Kè, Tiểu Cần, Tam Bình, Long Hồ…); vùng nuôi trồng thủy sản công nghệ cao được quy hoạch gắn liền với các nhà máy chế biến và hệ thống kho lạnh tại các khu công nghiệp ven biển, tạo thành chuỗi giá trị tôm hoàn chỉnh.

“Đặc biệt phải hình thành vùng lúa chất lượng cao ở các vùng có điều kiện nước ngọt ổn định sẽ được quy hoạch là vùng sản xuất lúa chất lượng cao, lúa thơm, lúa hữu cơ phục vụ thị trường cao cấp và xuất khẩu. Áp dụng các quy trình canh tác tiên tiến, giảm phát thải khí nhà kính theo Đề án 1 triệu hecta lúa chất lượng cao của Chính phủ…”- ông Đức khuyến nghị.

TS Hà Huy Ngọc- Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách, chiến lược kinh tế địa phương và lãnh thổ (Viện Kinh tế Việt Nam và thế giới) cho rằng Vĩnh Long cần phát triển hạ tầng và công nghiệp chế biến nông sản. Hình thành các cụm công nghiệp chế biến sâu gắn với vùng nguyên liệu; ưu tiên các dự án đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, phục vụ xuất khẩu.

Tăng cường thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, phát triển doanh nghiệp nông nghiệp gắn với chuỗi giá trị. “Chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi thích ứng với biến đổi khí hậu. Phát triển sản phẩm chủ lực có vùng nguyên liệu lớn.

Hình thành vùng nguyên liệu hữu cơ, tiêu chuẩn GAP và tương đương; thực hiện có hiệu quả Đề án Phát triển bền vững 1 triệu hecta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030. Phấn đấu đạt tổng diện tích nuôi tôm công nghệ cao đạt 10.000ha”- TS Hà Huy Ngọc “hiến kế”.

Ông Lữ Quang Ngời- Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh: Tỉnh xác định cơ cấu lại ngành nông nghiệp và tập trung phát triển nông nghiệp xanh, hữu cơ, ứng dụng công nghệ cao gắn với du lịch nông nghiệp và bảo vệ môi trường; tăng cường quản lý mã số vùng trồng, chỉ dẫn địa lý, xây dựng thương hiệu sản phẩm đặc trưng để nâng cao giá trị nông sản…
Thời gian tới, tỉnh tiếp tục đẩy mạnh đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại các ngành công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ theo hướng tập trung phát triển các lĩnh vực, các sản phẩm có tiềm năng, lợi thế đặc trưng, chứa hàm lượng công nghệ, có sức cạnh tranh và giá trị gia tăng.
Đây cũng là chương trình hành động của Tỉnh ủy Vĩnh Long nhiệm kỳ 2025-2030.

Bài, ảnh: KHÁNH DUY- TUYẾT HIỀN

Nguồn: https://baovinhlong.com.vn/kinh-te/202510/kien-tao-khong-gian-moi-khai-mo-tiem-nang-phat-trien-ky-2-xay-dung-nen-nong-nghiep-thong-minh-hien-dai-va-toan-dien-4060638/