Từ cây trồng thử nghiệm đến sản phẩm OCOP

Nhắc đến xã Ngân Sơn, tỉnh Thái Nguyên, nhiều người nghĩ ngay đến những đồi thông xanh mướt, rừng đào hay những lọ măng ớt đặc sản. Thế nhưng, trên vùng đất này còn có một loại cây trồng mới đang dần khẳng định chỗ đứng, vừa mang lại thu nhập ổn định, vừa mở ra hướng phát triển gắn với du lịch trải nghiệm, đó chính là cây dẻ ván.

Từ vài chục cây ban đầu, đến nay ở xã Ngân Sơn đã có hơn 100ha dẻ ván xanh tốt.

Năm 2006, khi bà Bàn Thị Ngân, dân tộc Dao, hiện là Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Hợp Phát, thôn Phiêng Dượng, xã Ngân Sơn quyết định mang giống dẻ ván từ Lạng Sơn về trồng thử, nhiều người trong xã còn tỏ ra hoài nghi.

“Hồi đó, cả xã chưa ai nghĩ đến việc trồng dẻ ván. Mọi người chủ yếu quen với cây lúa, cây ngô, hoặc cây thông, cây mỡ. Tôi thì thấy khí hậu Ngân Sơn mát mẻ, đất đai màu mỡ, rất giống với vùng dẻ ở Lạng Sơn, nên tin rằng cây này đưa về trồng sẽ sống tốt”, bà Ngân kể.

Những gốc dẻ đầu tiên được trồng trên diện tích nhỏ của gia đình bà Ngân. Chúng cần mẫn bám đất, từng ngày vươn cao.

Sau vài năm, cây cho quả bói, hạt to, ngọt bùi. Niềm tin của bà Ngân đã được minh chứng bằng chính những giỏ hạt dẻ căng tròn, thơm dẻo. “Ngày tôi mang dẻ vụ thu hoạch đầu tiên ra chợ huyện bán, người mua thích lắm, hỏi han đủ chuyện. Lúc ấy tôi nghĩ, chắc chắn đây sẽ là cây trồng tiềm năng cho bà con mình”, bà Ngân nhớ lại.

Nhờ bà Ngân tiên phong, nhiều hộ dân khác trong xã bắt đầu học theo. Đến nay, toàn xã Ngân Sơn đã có hơn 100ha dẻ ván, trong đó 30ha đã cho thu hoạch ổn định. Trung bình, mỗi cây trưởng thành cho từ 20-30kg hạt mỗi vụ.

Điều đáng mừng là hạt dẻ ván được trồng trên vùng đất Ngân Sơn cho hạt to, đầy đặn, có vị ngọt, bùi, thơm tự nhiên.

Để phát triển bền vững, hiện nay, các thành viên của HTX Hợp Phát và người dân trên địa bàn Ngân Sơn đang tập trung trồng dẻ ván theo hướng hữu cơ, hạn chế phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật, nhờ vậy sản phẩm an toàn, được thị trường ưa chuộng.

Dẻ hiện đang vào mùa thu hoạch, giá bán dao động từ 80.000 - 120.000 đồng/kg tươi, thương lái đến tận vườn thu mua. Nhiều gia đình có nguồn thu hàng chục, thậm chí cả trăm triệu đồng/năm từ cây dẻ.

Chị Lý Thị Bích, một hộ dân trồng dẻ tại xã, chia sẻ: Gia đình tôi có gần 2ha dẻ, mấy năm nay bắt đầu được thu hoạch. So với trồng ngô, lúa, hiệu quả kinh tế của dẻ cao gấp nhiều lần. Cây cũng không quá khó chăm sóc, chỉ cần chú ý khâu trồng ban đầu và bảo vệ khi cây còn nhỏ. Tôi tin vài năm nữa, dẻ sẽ là cây trồng chủ lực của Ngân Sơn.

Với hương vị đặc trưng và chất lượng ổn định, hạt dẻ ván Ngân Sơn đã được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao. Đây là tiền đề quan trọng, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm, tạo niềm tin cho người tiêu dùng.

Theo bà Bàn Thị Ngân, việc được công nhận OCOP giúp sản phẩm dễ dàng hơn khi tiếp cận các kênh phân phối hiện đại, đồng thời mở ra cơ hội xây dựng thương hiệu bài bản.

“Trước đây, bà con chủ yếu bán quả tươi, thu nhập tuy ổn định nhưng chưa cao. Chúng tôi đang định hướng chế biến sâu thành nhiều sản phẩm như bột dẻ, bánh dẻ, rượu dẻ. Khi đó, giá trị hạt dẻ sẽ tăng gấp nhiều lần, lại bảo quản được lâu, dễ đưa đi xa”, bà Ngân cho biết.

Không chỉ dừng lại ở đó, HTX Hợp Phát với 21 thành viên đang tìm kiếm đối tác để liên kết sản xuất theo chuỗi, xây dựng vùng nguyên liệu bền vững. Bà Ngân chia sẻ: Chúng tôi mong muốn liên kết với doanh nghiệp để có đầu ra ổn định, đồng thời nâng cấp sản phẩm lên OCOP 4 sao.

Dẻ ván được trồng trên vùng đất Ngân Sơn cho hạt to, đầy đặn, có vị ngọt, bùi, thơm tự nhiên.

Ngân Sơn không chỉ có khí hậu mát lành, cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp mà còn sở hữu bản sắc văn hóa độc đáo của đồng bào Dao, Tày, Nùng. Đây là lợi thế lớn để kết hợp nông nghiệp với du lịch trải nghiệm.

Khách đến vườn dẻ không chỉ để tham quan mà còn được tự tay hái dẻ, bóc dẻ, thưởng thức tại chỗ. Bên cạnh đó, họ có thể trải nghiệm văn hóa Dao, thưởng thức các món ăn truyền thống. Như vậy, cây dẻ sẽ không chỉ mang lại kinh tế mà còn góp phần quảng bá hình ảnh quê hương.

Thực tế, một số hộ gia đình đã thử nghiệm đón khách du lịch đến tham quan vườn dẻ vào mùa thu hoạch. Nhiều du khách tỏ ra thích thú khi được tận mắt chứng kiến quy trình thu hoạch, chế biến và thưởng thức đặc sản ngay tại vườn.

Để cây dẻ ván tiếp tục khẳng định chỗ đứng, chính quyền địa phương xác định cần phát triển theo chuỗi giá trị, gắn sản xuất với chế biến và tiêu thụ. Cùng với đó là xây dựng nhãn hiệu tập thể, mở rộng diện tích trồng theo quy hoạch, tránh phát triển tự phát.

Xã Ngân Sơn đang triển khai nhiều giải pháp, trong đó đẩy mạnh phối hợp với các HTX, doanh nghiệp để hình thành vùng nguyên liệu tập trung, hỗ trợ người dân về kỹ thuật, vốn, đồng thời đẩy mạnh xúc tiến thương mại. Mục tiêu là đưa dẻ ván trở thành cây trồng chủ lực, góp phần xóa đói, giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.

Định hướng lâu dài là mở rộng diện tích, xây dựng thương hiệu “Dẻ ván Ngân Sơn”. Khi kết hợp với du lịch cộng đồng, dẻ ván không chỉ là nguồn thu nhập mà còn trở thành biểu tượng văn hóa - kinh tế mới của địa phương.

Từ vài chục gốc ban đầu, đến nay Ngân Sơn đã có hơn 100ha dẻ ván xanh tốt. Hành trình của dẻ ván là minh chứng cho khát vọng làm giàu trên chính mảnh đất quê hương. Với sự quyết tâm của bà con, sự đồng hành của chính quyền, dẻ ván Ngân Sơn không chỉ là nông sản sạch, ngon mà còn là câu chuyện về ý chí, niềm tin và tương lai bền vững của người dân vùng cao.

Nguồn: https://baothainguyen.vn/kinh-te/202510/tu-cay-trong-thu-nghiem-den-san-pham-ocop-d0143b5/