ការចែករំលែកបំណងប្រាថ្នាដូចគ្នានៅក្នុងអត្ថបទពីរអំពីចាប៉ី

ដោយចៃដន្យ អ្នកកាសែតពីររូបគឺ Phong Nguyen និង Uong Thai Bieu (កាសែត Nhan Dan) ស្ទើរតែបានផ្ញើជូនអ្នកអាននូវស្នាដៃពីរដែលបង្កប់ដោយក្តីស្រឡាញ់ចំពោះវប្បធម៌ Raglai៖ “Oh! Chapi” និង “In Search of Chapi’s Dream”។ ស្នាដៃទាំងពីរនេះត្រូវបានបោះពុម្ពក្នុងឆ្នាំ 2012-2013 ហើយក្រោយមកត្រូវបានបោះពុម្ពឡើងវិញនៅក្នុង anthologies "ខ្យល់បក់ពីការចងចាំ" (សមាគមអ្នកនិពន្ធ 2019) និង "ដែនដីពិសិដ្ឋ" (សមាគមអ្នកនិពន្ធសៀវភៅឆ្នាំ 2024) ។ ទោះបីការងារនីមួយៗជ្រើសរើសដំណើរដាច់ដោយឡែកពីគ្នា - មួយឆ្ពោះទៅខេត្ត Ninh Son ចាស់ តំបន់ Ninh Thuan; ម្នាក់ទៀតឆ្ពោះទៅកាន់ Khanh Son, Khanh Hoa - ពួកគេទាំងអស់គ្នាចែករំលែកអារម្មណ៍ដូចគ្នា និងបំណងប្រាថ្នាតែមួយ៖ ថែរក្សាឧបករណ៍ចាប៉ី - ទ្រព្យសម្បត្តិខាងវិញ្ញាណរបស់ប្រជាជន Raglai ដែលប្រឈមមុខនឹងហានិភ័យនៃការបាត់បង់ក្នុងជីវិតសម័យទំនើប។

ចាប៉ី - ព្រលឹងនៃវប្បធម៌ Raglai ពីទស្សនៈពីរ

នៅក្នុងស្នាដៃទាំងពីរ "Oh! Chapi" របស់ Phong Nguyen និង "In Search of Chapi's Dream" ដោយ Uong Thai Bieu ឧបករណ៍ចាប៉ីលេចឡើងជានិមិត្តសញ្ញាខាងវិញ្ញាណរបស់ប្រជាជន Raglai - សាមញ្ញ តូច ប៉ុន្តែផ្ទុកនូវវប្បធម៌ដ៏មានតម្លៃ។

ឧបករណ៍ចាប៉ីនៃក្រុមជនជាតិភាគតិច Raglai ។ រូបថត៖ THAI SON NGOC ។

អ៊ុង ថៃបៀវ រៀបរាប់អំពីឧបករណ៍ក្នុងទម្រង់បែបនរវិទ្យាសរសេរថា៖ “ឧបករណ៍ចាប៉ី ជាឧបករណ៍ភ្លេងសាមញ្ញរបស់ជនជាតិរ៉ាហ្គាយ ដែលគ្រប់គ្នាក្រីក្រមាន... គ្រាន់តែជាបំពង់ឬស្សីដែលមានប៉ាក់ទាំងសងខាង ប្រវែងប្រហែល ៤០សង់ទីម៉ែត្រ ខ្សែប្រាំបី និងខ្សែបួនព័ទ្ធជុំវិញបំពង់ឬស្សី” ( ស្វែងរកចាប៉ីសុបិន )។ ប្រភេទឬស្សីដែលប្រើធ្វើត្រូវតែមានរាងមូល សំបកស្តើង ដុះលើភ្នំខ្ពស់ ជាប្រភេទឬស្សីដែលសិប្បករត្រូវរង់ចាំជិតពីរឆ្នាំ ទើបឈានដល់ការពេញវ័យ បន្ទាប់មកព្យួរទុកពីរបីខែទៀតក្នុងផ្ទះបាយរហូតដល់ស្ងួត និងរឹង។

ទន្ទឹមនឹងនោះ Phong Nguyen សម្លឹងមើល Chapi ដោយកែវភ្នែកជាទំនុកច្រៀង។ គាត់បានសរសេរថា “អាម៉ា ឌីប លើកចាប៉ីឡើងលើទ្រូងដោយដៃទាំងសងខាង ម្រាមដៃនីមួយៗបានដោតខ្សែឬស្សី… សំឡេងឧបករណ៍ភ្លេងមិនយូរប៉ុន្មានទេ ប៉ុន្តែបានបន្លឺឡើងយ៉ាងឆ្ងាយ” ( អូ! ចាប៉ី )។ សម្រាប់គាត់ ចាប៉ីមិនមែនគ្រាន់តែជាឧបករណ៍ភ្លេងប៉ុណ្ណោះទេ វាគឺជា "បេះដូងនៃឬស្សី និងព្រៃពិសិដ្ឋ" ដែលជាដង្ហើមនៃព្រៃ Khanh Son ដ៏អស្ចារ្យក្នុងរាត្រីអ័ព្ទ។

តាមទស្សនៈ និងលំហពីរផ្សេងគ្នា អ្នកសារព័ត៌មានទាំងពីរបានយល់ឃើញរួមមួយ៖ ចាប៉ី គឺជាព្រលឹងនៃវប្បធម៌រ៉ាកឡៃ។ ខ្សែនីមួយៗតំណាងឱ្យ "ឪពុកម្ដាយកូនប្រុសកូនស្រី" - ពាក្យប្រៀបធៀបសម្រាប់ភាពសុខដុមរមនាក្នុងគ្រួសារអភិជន។ ដោយគ្រាន់តែបំពង់ឬស្សីតូចមួយ ប្រជាជន Raglai បានយកតម្រាប់តាមសំឡេងរបស់ Ma La ដ៏ពិសិដ្ឋទាំងមូល ដោយបង្កើតឡើងវិញនូវសកលលោកតូចមួយនៅក្នុងដៃរបស់មនុស្ស។

សិប្បករ Ta Thia Ca (ភូមិ Ro On ឃុំ Phuoc Ha ខេត្ត Khanh Hoa ) សំដែងឧបករណ៍ចាប៉ីក្នុងពិធីថ្វាយស្រូវថ្មី។ រូបថត៖ THAI SON NGOC ។

សំឡេង​ចាប៉ី​បន្លឺ​ឡើង​គ្រប់​គ្រា​នៃ​ជីវិត ៖ ក្នុង​ពិធី​សែន​ស្រូវ ដើម្បី​អរ​ព្រះគុណ​ចំពោះ​ការ​ច្រូត​កាត់ ។ នៅវាលស្រែ ហៅគ្នាទៅព្រៃដាំដំណាំ។ នៅរាត្រីព្រះច័ន្ទ ដើម្បីចែករំលែកភាពសោកសៅ និងរីករាយរបស់ប្រជាជន Raglai; ហើយ​ក្នុង​រាត្រី​ណាត់​ជួប​ប្រុស​ស្រី​ផ្ញើ​អនុស្សាវរីយ៍​តាម​រយៈ​បទ “Em o lai anh ve”...

សាមញ្ញ​តែ​ស៊ីជម្រៅ ចាប៉ី​មិន​មែន​គ្រាន់​តែ​ជា​សំឡេង​ទេ - វា​គឺ​ជា​ការ​ចង​ចាំ​រួម «ភាសា​នៃ​ភ្នំ និង​ព្រៃ» ជា​ស្ពាន​រវាង​មនុស្ស​និង​ធម្មជាតិ រវាង​សម័យ​បច្ចុប្បន្ន និង​បុព្វបុរស។

ភាពសោកសៅរបស់ចាប៉ី

ពីដំណើរពីរផ្សេងគ្នា Phong Nguyen និង Uong Thai Bieu ទាំងពីរបានជួបគ្នាក្នុងកំណត់ត្រាទាបដូចគ្នា៖ "ភាពសោកសៅរបស់ចាប៉ី" - ភាពសោកសៅនៃចរិតលក្ខណៈវប្បធម៌នៃក្រុមជនជាតិដែលមានហានិភ័យនៃការបាត់បង់តម្លៃរបស់វាក្នុងសម័យទំនើប។

សិប្បករដ៏មានគុណធម៌ Chamaléa Âu (ក្រុមជនជាតិភាគតិច Raglai ភូមិ Do ឃុំ Anh Dung ខេត្ត Khanh Hoa) គឺជាមនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោមមនុស្សមួយចំនួនតូចដែលអាចច្នៃ និងប្រើប្រាស់ចាប៉ីបានយ៉ាងប៉ិនប្រសប់។ រូបថត៖ THAI SON NGOC ។

Chamale Au នៅ Ma Noi (អតីតខេត្ត Ninh Thuan ) និង Ama Diep នៅ Khanh Son (ខេត្ត Khanh Hoa) លេចឡើងជា "អ្នករក្សាភ្លើងចុងក្រោយ" ទាំងពីរនាក់នៃប្រជាជន Raglai ។ អ្នក​ទាំង​ពីរ​មាន​វ័យ​ចំណាស់ និង​ទន់ខ្សោយ “ដោយ​ភ្នែក​ស្រអាប់ និង​ដៃ​ញាប់​ញ័រ” ប៉ុន្តែ​ក្នុង​ភ្នែក​របស់​ពួកគេ​នៅ​តែ​ឆេះ​ភ្លើង​នៃ​សេចក្តី​ស្រឡាញ់​ចំពោះ​វិជ្ជាជីវៈ និង​វប្បធម៌​របស់​ពួកគេ។ Chamale Au ដកដង្ហើមធំ៖ “សព្វថ្ងៃនេះ មានក្មេងប្រុសមិនច្រើនទេ ដែលសុខចិត្តដើររកបំពង់ឬស្សី ហើយគ្មានអ្នកណាលេងចាប៉ីទៀតទេ” ( In Search of Chapi Dream - Uong Thai Bieu) ។ ហើយ Ama Diep ដែលជាមនុស្សតែម្នាក់គត់ដែលនៅតែអាចលេងភ្លេងបានទាំងអស់ ខ្លាចថាថ្ងៃណាមួយនៅពេលដែលគាត់ចាកចេញពីពិភពលោកនេះ ឧបករណ៍នោះនឹង "ឯកោខ្លាំងណាស់" ( Oh! Chapi - Phong Nguyen)។

អ្នកកាសែតទាំងពីរបានកត់ត្រានូវទំនុកចិត្តទាំងនោះ មិនត្រឹមតែជាការលម្អិតអំពីចរិតលក្ខណៈប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ជាការព្រមានអំពីវប្បធម៌ផងដែរ។ ដោយសារតែនៅពីក្រោយការឡើងចុះនៃខ្សែគឺការភ័យខ្លាចនៃការបាត់បង់មិនត្រឹមតែឧបករណ៍ភ្លេងប៉ុណ្ណោះទេប៉ុន្តែវាក៏ជាការចងចាំរបស់សហគមន៍ដែលបាត់បង់ផងដែរ។ Phong Nguyen បានហៅវាថា "ភាពសោកសៅ Chapi" ដែលជាឃ្លាខ្លីៗ ប៉ុន្តែបំផុសគំនិត។ ភាពសោកសៅនោះ មិនត្រឹមតែជារបស់ប្រជាជន Raglai ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏ជាទុក្ខសោកទូទៅនៃតម្លៃវប្បធម៌ជាតិ ដែលត្រូវបានគ្របដណ្ដប់បន្តិចម្តងៗដោយល្បឿននៃជីវិតសម័យទំនើប។ វា​គឺ​ជា​បន្ទរ​នៃ​សំឡេង​ដើម​ឫស្សី​ក្នុង​ពេល​យប់ ទាំង​ឈឺ​ចាប់​កាន់​តែ​ខ្លាំង។

កាន់តែគិតទៅទៀតនោះ អ្នកនិពន្ធទាំងពីរបានដឹងពីភាពផ្ទុយគ្នានៃវប្បធម៌៖ ខណៈពេលដែលបទចម្រៀង " ចាប៉ីសុបិន " របស់តន្ត្រីករ ត្រាន ទៀន ដែលច្រៀងដោយ អ៊ី ម៉ូន ធ្លាប់បានបន្លឺឡើងលើឆាកធំៗ ធ្វើឱ្យចាប៉ីស្គាល់ ពិភពលោក ទាំងមូល នៅភូមិរ៉ាហ្គាយ សំឡេងនោះក៏រសាត់ទៅៗ។ អ្វី​ដែល​ប្រារព្ធ​នៅ​ទីនោះ​គឺ​រលត់​ទៅ​ក្នុង​ទី​ដែល​កើត។

ជាមួយនឹងសម្លេងពីរ - ទំនុកច្រៀងមួយ មួយគិត - Phong Nguyen និង Uong Thai Bieu បានសរសេរបទចម្រៀងដ៏សោកសៅអំពីចាប៉ី៖ ពោរពេញដោយទុក្ខសោកប៉ុន្តែមិនអស់សង្ឃឹម។ ក្នុងពាក្យនីមួយៗ មិត្តអ្នកអាននៅតែទទួលស្គាល់នូវជំនឿដ៏រសើបថា៖ ដរាបណាមានមនុស្សនៅចាំ ចាប៉ីនឹងនៅតែបន្លឺឡើង ដូចពាក្យហៅព្រៃឈើ នៃឬស្សី នៃព្រលឹងរ៉ាកឡៃ ដែលមិនស្លាប់។

អ្នកទេសចរស្វែងយល់អំពីឧបករណ៍ចាប៉ី។ រូបថត៖ THAI SON NGOC ។

សេចក្តីប្រាថ្នាក្នុងការអភិរក្ស និងផ្សព្វផ្សាយ

វិចិត្រករ Raglai - អ្នកដែលនៅតែរក្សាសំឡេងចាប៉ី - មិននិយាយច្រើនអំពី "ការអភិរក្សវប្បធម៌" ប៉ុន្តែភាពស្ងៀមស្ងាត់របស់ពួកគេគឺជាសំលេងដ៏ជ្រាលជ្រៅបំផុត។ ក្នុងភាពសោកសៅនៅក្នុងក្រសែភ្នែកដ៏ឆ្ងាយរបស់ Chamale Au ឬ Ama Diep មនុស្សម្នាក់អាចអានសេចក្តីប្រាថ្នាដ៏ក្ដៅគគុកមួយ: កុំឱ្យ Chapi បន្លឺឡើង - ព្រលឹងនៃភ្នំនិងព្រៃឈើនៃប្រជាជន Raglai - លិចចូលទៅក្នុងព្រងើយកណ្តើយនៃពេលវេលា។

Phong Nguyen ក្នុងរឿង "Oh! Chapi" បានកត់ត្រាការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ស្រុក Khanh Son ក្នុងការថែរក្សាអត្តសញ្ញាណ Raglai ដូចជាការស្តារឡើងវិញនូវសំណេរ វីរភាព ភាសាម៉ាឡា... ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ជាមួយនឹងឧបករណ៍ចាប៉ី ដែលជានិមិត្តសញ្ញាដែលមានលក្ខណៈទ្រុឌទ្រោម និងទំនើប - ការងារអភិរក្សគឺ "ពិបាកខ្លាំងណាស់"។ ការនាំយកចាប៉ីទៅក្នុងសាលារៀន សកម្មភាពក្រៅកម្មវិធីសិក្សា ឬសិល្បៈសម្តែងជួបប្រទះនឹងឧបសគ្គជាច្រើន ពីព្រោះការលំបាកមិនស្ថិតនៅលើបច្ចេកទេស ឬថវិកានោះទេ ប៉ុន្តែនៅក្នុងភាពព្រងើយកន្តើយរបស់យុវជនជំនាន់ក្រោយ Raglai ។

ក្នុងកម្រិតកាន់តែស៊ីជម្រៅ ទាំងអត្ថបទរបស់ Phong Nguyen និង Uong Thai Bieu គឺជាស្នាដៃឯករាជ្យពីរដែលត្រូវបានយល់ឃើញក្នុងចន្លោះ និងពេលវេលាពីរផ្សេងគ្នា ប៉ុន្តែពួកគេបញ្ចូលគ្នាដើម្បីបង្កើតជាវប្បធម៌ដ៏គួរឱ្យទាក់ទាញ។ អ្នក​កាសែត​ទាំង​ពីរ​មិន​ស្រែក​ពាក្យ​ស្លោក; ពួកគេទុកឱ្យសិប្បករដកដង្ហើមធំ សម្លឹងមើលមនុស្សចាស់ និងភាពទទេរនៅក្នុងភូមិនិយាយដោយខ្លួនឯង។ វា​ជា​ការ​រឹតត្បិត​នេះ​ហើយ​ដែល​ធ្វើ​ឱ្យ​ការ​សរសេរ​របស់​ពួក​គេ​មាន​ចលនា និង​គួរ​ឱ្យ​ទុក​ចិត្ត​ជាង​ការ​អំពាវនាវ​ណា​មួយ។

ពី Ma Noi ដល់ Khanh Son សំឡេងចាប៉ីក្នុងសំណេរហាក់ដូចជាបន្លឺឡើងជាលើកចុងក្រោយក្នុងការចងចាំ ប៉ុន្តែក្នុងពេលតែមួយបានសាបព្រោះគ្រាប់ពូជនៃក្តីសង្ឃឹម។ ជាមួយនឹងប៊ិចរបស់ពួកគេ អ្នកនិពន្ធទាំងពីរបានប្រែក្លាយសំឡេងនៃ zither ទៅជាការហៅ - ដាស់សេចក្តីស្រឡាញ់ មោទនភាព និងការយល់ដឹងនៃការអភិរក្សវប្បធម៌ Raglai នៅក្នុងអ្នកអាន។ ពាក្យនីមួយៗរបស់ពួកគេហាក់បីដូចជារំញ័រនៃដើមឬស្សី និងខ្យល់ដង្ហើមនៃព្រៃដ៏អស្ចារ្យ ដូច្នេះហើយបានជាសំឡេងចាប៉ីមិនត្រឹមតែបន្លឺឡើងក្នុងការចងចាំប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងរស់នៅក្នុងចិត្តអ្នកចេះស្តាប់ជារៀងរហូត។

ង្វៀន កែនជុង

ប្រភព៖ https://baokhanhhoa.vn/van-hoa/202510/chung-mot-tam-nguyen-trong-hai-bai-viet-ve-chapi-65005a4/