Ký ức Tháng Tám lịch sử của cụ bà gần 100 tuổi

Mùa thu này, bà Nguyễn Thị Đại (SN 1928), trú xã Đô Lương (trước là xã Nam Sơn, huyện Đô Lương cũ), tỉnh Nghệ An đón nhận niềm vui lớn, khi vinh dự được nhận Huy hiệu 80 năm tuổi Đảng. Trong suốt 80 năm theo Đảng, những ngày cùng chị em dân nghèo đi giành chính quyền như một nốt son rực rỡ trong ký ức của bà.

“Hồi đó có biết cách mạng là chi (gì), có biết Đảng là chi. Nghe nói cách mạng là giành ruộng đất, cơm no, áo ấm cho dân cày là theo thôi”, bà Đại móm mém kể về những ngày đầu đi làm cách mạng.

Trong khoảnh sân nhỏ, cụ bà gần 100 tuổi đời, mái tóc đã bạc như cước, hồi tưởng về những ngày đầu đi theo cách mạng.

Sau cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh (1930-1931), cha của bà - ông Nguyễn Trọng Cận, làng Nhân Hậu, tổng Đặng Sơn, phủ Anh Sơn (xã Đô Lương, Nghệ An ngày nay) - bị bắt, giam ở nhà lao Vinh. Nhà có 7 người con, vắng cha, lại càng khốn khó hơn. Là chị cả, cô gái Nguyễn Thị Đại phải gánh vác cùng mẹ để nuôi các em, nhưng một bữa no đối với gia đình bần cố nông ngày ấy là một điều xa xỉ.

Trong ký ức của bà Đại, đó là những năm tháng đói lay lắt, khổ cực trăm bề. Người em gái kế của bà phải đi ở đợ cho nhà Trùm Thi - một địa chủ trong vùng.

15-16 tuổi, cô thôn nữ Nguyễn Thị Đại và các chị em trong làng ngày ấy đi cấy thuê cho nhà Cửu Thảo (anh Trùm Thi). Cả toán thợ cấy chỉ được nhà Cửu Thảo nấu cho một nồi cơm, phải đi thật sớm mới được ăn no một chút, ai đi muộn thì đói. Còng lưng cấy cả ngày, rét run cầm cập, cô chị cả trong nhà cũng chỉ được vài lon gạo mang về để mẹ nuôi em.

Cuộc sống đói khổ có lẽ sẽ tiếp diễn như thế, nếu như cô thôn nữ 17 tuổi ấy không được những người trong thôn “giác ngộ”. Thực ra, lúc ấy, cô cũng không biết họ là những người cộng sản. Bởi lẽ, họ cũng nghèo khổ, đói ăn, thiếu mặc như cô. Chỉ khác rằng, trong đôi mắt họ, cô cảm nhận được một điều gì rất khác (sau này, cô gái mới biết, đó là các đảng viên thuộc Chi bộ tổng Đặng Sơn).

Những ngày giữa năm 1945, cô thôn nữ ấy cảm nhận rõ rệt về một điều gì đó thật đặc biệt sắp diễn ra. Cô gái Nguyễn Thị Đại được phân công bí mật gặp gỡ, thuyết phục chị em trong thôn chuẩn bị đi mít tinh. Cô không biết mít tinh là gì, nhưng đoán chừng phải quan trọng lắm. Cứ tối, khi xóm làng vừa lên đèn, cô thôn nữ lẳng lặng ra khỏi nhà, đi vào xóm để làm nhiệm vụ của mình.

Trong cuốn lịch sử Đảng bộ xã Nam Sơn ghi lại những ngày Cách mạng Tháng Tám sục sôi: “Ngày 13/8/1945, dưới sự chỉ đạo của Tổng bộ Việt Minh, nhân dân các làng tổng Đặng Sơn sẵn sàng vũ khí, cờ, trống, mõ đổ ra các ngả đường tham gia biểu tình, thị uy lực lượng rồi tập trung về nhà Thánh Võ (ngôi miếu thờ trong tổng Đặng Sơn).

Mờ sáng 18/8/1945, tiếng trống, mõ nổi lên ở khắp nơi. Dưới sự hướng dẫn của Việt Minh thôn, nhân dân các tổng Đặng Sơn, Đô Lương, Bạch Hà, Thuần Trung, Yên Lãng rầm rập kéo về phủ lỵ Đô Lương, vừa đi vừa hô vang khẩu hiệu: Đả đảo chính phủ bù nhìn của Nhật!. Việt Nam hoàn toàn độc lập muôn năm!. Ủng hộ Việt Minh!...”.

Dẫu thời gian đã xóa mờ nhiều thứ, nhưng những ngày Tháng Tám lịch sử ấy vẫn như nguyên vẹn trong ký ức bà Nguyễn Thị Đại.

Nữ đảng viên 80 năm tuổi Đảng nhớ lại: “Dưới sự lãnh đạo của Ủy ban khởi nghĩa, chị em phụ nữ mang theo gậy, mác, liềm và nắm cơm muối, cùng các lực lượng khác, chủ yếu là dân cày, tiến về điểm tập kết. Dòng người khí thế bừng bừng, hô vang khẩu hiệu với niềm tin dân cày có ruộng, người nghèo có cơm no, áo ấm”.

Ngày 24/8/1945, nhân dân các làng tập trung về đình làng để chứng kiến hương lý, hương hào giao nộp sổ sách, công quỹ cho Ủy ban khởi nghĩa. Ủy ban Cách mạng lâm thời các thôn cũng ra mắt trong sự phấn khởi, vui mừng và tin tưởng của người dân.

Cách mạng Tháng Tám thành công, chính quyền lâm thời được thành lập ở các xã. Cô thôn nữ Nguyễn Thị Đại, khi đó là nữ thanh niên tiến bộ, được tổ chức, chi bộ tiếp tục bồi dưỡng, đảm nhận công tác phụ nữ xã trong thời gian 1945-1946 rồi chuyển sang làm việc ở xưởng quân giới Anh Sơn.

Trong thời gian này, nữ cán bộ vừa làm, vừa tham gia lớp bình dân học vụ. Càng học, cô càng vỡ ra được nhiều điều, hiểu hơn về cách mạng, về trách nhiệm của bản thân trước thời cuộc. Ngày 4/1/1947, cô thôn nữ Nguyễn Thị Đại chính thức được kết nạp vào hàng ngũ của Đảng.

“Giai đoạn này, Đảng đang rút vào hoạt động bí mật. Được thông báo từ trước, tối đó, tôi theo người dẫn đường đi bộ từ làng Nhân Hậu đến làng Long Sơn cách hơn 3km. Buổi kết nạp trong điều kiện bí mật nhưng trang nghiêm. Đứng trước lá cờ Đảng, tôi hết sức xúc động, tự hào...”, bà nhớ lại.

Từ thực tiễn công tác, nữ đảng viên nhanh chóng trưởng thành, được phân công giữ chức vụ Phó Bí thư, Bí thư phụ nữ huyện Anh Sơn (Chủ tịch Hội liên hiệp phụ nữ huyện).

Năm 1952, nữ đảng viên Nguyễn Thị Đại được điều động ra Trung ương Hội Phụ nữ Việt Nam. Tuy nhiên, sau một năm công tác, bà nhận thấy chưa thể đảm đương tốt nhiệm vụ, một phần vì lý do gia đình nên xin trở về quê.

Tháng 3/1953, bà Nguyễn Thị Đại được bầu làm Phó Chủ tịch xã Tây Sơn (xã được tách ra từ tổng Đặng Sơn, thuộc huyện Anh Sơn cũ). Tháng 5/1954, người chồng đầu của bà là ông Lê Tiến Thắng hi sinh ngoài chiến trường. Nén nỗi đau riêng, bà một mình nuôi con, vừa làm tốt công tác lãnh đạo tại địa phương.

Giai đoạn này, cuộc cách mạng cải cách ruộng đất được triển khai rộng khắp, với cương vị Phó chủ tịch xã, bà lăn lộn với nhiệm vụ mới. Người phụ nữ từng rơi nước mắt tủi nhục với những bát cơm cấy thuê cho địa chủ, nay đã khóc khi chứng kiến nông dân quê mình cắm thẻ nhận ruộng, trở thành người chủ thực sự trên ruộng đồng.

Sau này, xã Tây Sơn đổi tên thành xã Nam Sơn (huyện Đô Lương cũ), tỉnh Nghệ An, nhiệm vụ hoàn thiện và phát triển hợp tác xã nông nghiệp, đẩy mạnh phát triển toàn diện theo hướng nền nông nghiệp lớn, nâng cao một bước đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân trở thành nhiệm vụ trọng tâm.

Bà Nguyễn Thị Đại, với kinh nghiệm và năng lực, được bầu làm Phó Chủ nhiệm rồi Chủ nhiệm Hợp tác xã Đại Thắng (một trong 4 Hợp tác xã nông nghiệp sau sáp nhập).

Năm 1964-1968, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, Ban chủ nhiệm Hợp tác xã Đại Thắng đã có những quyết sách đột phá về quy hoạch, khoanh vùng đất sản xuất, thay đổi cơ cấu cây trồng. Nhờ vậy, đây cũng là Hợp tác xã có mức phân phối tới người dân lớn nhất xã lúc bấy giờ.

Trước yêu cầu nhiệm vụ mới, bà tiếp tục chuyển sang công tác Hội phụ nữ xã cho đến khi nghỉ hưu vào năm 1985. Những năm tháng qua, bà sống quây quần cùng các con cháu (bà Đại tái giá với ông Mai Hào, quê Bình Định (cũ), bộ đội miền Nam tập kết và có thêm 5 người con).

Trong cuộc trò chuyện với chúng tôi, bà Đại nhiều lần chia sẻ niềm vui được chứng kiến những mốc son chói lọi của lịch sử dân tộc, được đồng hành cùng đất nước qua từng giai đoạn khó khăn nhất và chứng kiến sự phồn vinh, lớn mạnh của quê hương, đất nước.

6 người con đã trưởng thành, 18 cháu, 19 chắt cùng tấm huy hiệu 80 năm tuổi Đảng là tài sản lớn nhất trong cuộc đời sống trọn vẹn với Đảng, với nhân dân của người phụ nữ gần 100 tuổi đời.

Ông Nguyễn Hữu Đức, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Nam Sơn, chia sẻ: “Bà Nguyễn Thị Đại là một tấm gương sáng một đời phấn đấu, cống hiến, kiên trì phục vụ Đảng, phục vụ cách mạng, sống thanh bạch, mẫu mực...

Dẫu tuổi cao, sức yếu, nhưng với tinh thần của người đảng viên, bà luôn gương mẫu, động viên con cháu chấp hành tốt chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước; tích cực tham các phong trào của địa phương, góp phần xây dựng quê hương đổi mới, xây dựng Đảng vững mạnh”.

Ảnh: Hoàng Lam, Bằng Cường

Nội dung: Hoàng Lam

Thiết kế: Tuấn Nghĩa

Dantri.com.vn

Nguồn:https://dantri.com.vn/xa-hoi/ky-uc-thang-tam-lich-su-cua-cu-ba-gan-100-tuoi-20250813081104986.htm