"Người khai sinh" Làng nghề sinh vật cảnh Gò Móc

Sáng sớm, khi sương còn đọng trên lá trong khu vườn rợp bóng cây tại tổ dân phố Gò Móc (phường Quyết Thắng), bóng dáng gầy gò nhưng nhanh nhẹn của Nghệ nhân Đỗ Ngọc Phùng thấp thoáng giữa những tán cây cảnh. Ở tuổi 81, ông vẫn đều đặn dành phần lớn thời gian trong ngày để chăm sóc từng gốc tùng, chậu sanh hay cành khế bonsai cổ thụ, những cây đã đồng hành cùng ông qua nhiều năm.

Ông Đỗ Ngọc Phùng (bên trái) thường xuyên trao đổi kinh nghiệm chăm sóc cây cảnh với mọi người xung quanh.

Sinh ra tại Yên Mỹ (Hưng Yên), một mảnh đất thuần nông giàu truyền thống, ông Phùng sớm mang trong mình khát vọng đổi đời nhờ làm nông nghiệp. Năm 1976, ông lập gia đình và cùng vợ chuyển lên Thái Nguyên lập nghiệp. Những năm đầu, vợ chồng ông miệt mài với ruộng đồng, cây lúa, cây chè, nhưng hiệu quả kinh tế chưa đủ để nuôi dưỡng giấc mơ lớn của mình.

Đến năm 1981, qua lời giới thiệu của một số đồng hương, ông Phùng bắt đầu tìm hiểu nghề trồng cây cảnh. Trong bối cảnh thông tin còn khan hiếm, ông không ngại lặn lội về quê hay đến từng nhà nghệ nhân ở các tỉnh Hà Nam, Nam Định để học nghề. Ở đâu có người giỏi, ông đều tìm đến xin học, thậm chí ở lại cả tháng trời chỉ để học cách uốn một thế cây hay tạo dáng rễ đúng “hồn” của cây. Với ông Phùng, mỗi thế cây là một bài học, một thử thách về sự kiên trì và tình yêu thiên nhiên.

Đến năm 1990, ông chính thức khởi nghiệp với nghề trồng cây cảnh trên mảnh đất Gò Móc. Hơn 1ha vườn của gia đình dần trở thành một “bảo tàng thực vật” với hàng trăm loại cây cảnh quý, có giá trị từ vài trăm nghìn đến cả tỷ đồng. Nhiều cây độc đáo đến mức, đầu những năm 2000, ông từng bán một cây cảnh để đổi lấy một chiếc xe máy Honda - một tài sản đáng giá với bất kỳ gia đình nào thời bấy giờ.

Vườn nhà ông Phùng hiện có hàng trăm loại cây cảnh, từ sanh, si, tùng, lộc vừng, hoa giấy, hồng cổ đến những loài quý hiếm mang dáng nghệ thuật bonsai Nhật Bản. Nhiều cây đã hơn 30 năm tuổi, được uốn theo các thế “Ngũ Phúc Lâm Môn”, “Long Giáng”, “Nữ Hoàng”… 

Không chỉ là nơi trưng bày những gốc cây nghệ thuật độc đáo, khu vườn còn là “lớp học mở” cho các hội viên và người trẻ yêu nghề đến học hỏi, trao đổi kinh nghiệm. Những cây cảnh nơi đây không đơn thuần là sản phẩm, mà còn là tác phẩm sống, thể hiện tinh thần, tâm huyết và triết lý sống của người nghệ nhân.

Dù tuổi cao nhưng ông Đỗ Ngọc Phùng vẫn dành tâm huyết lớn cho nghề sinh vật cảnh.

Không dừng lại ở việc phát triển kinh tế cá nhân, ông Phùng còn mang khát vọng lan tỏa nghề sinh vật cảnh đến cộng đồng. Năm 2013, ông đứng ra thành lập Làng nghề sinh vật cảnh Gò Móc, quy tụ hơn 30 hộ dân theo nghề. Đến nay, không gian làng nghề ngày càng mở rộng, đạt hơn 10ha với nhiều chủng loại cây, hoa phong phú, trong đó nhiều tác phẩm được trưng bày tại các sự kiện lớn của địa phương và của tỉnh.

Đồng thời, với vai trò Chủ tịch Hội Sinh vật cảnh phường Quyết Thắng và Ủy viên Ban Chấp hành Hội Sinh vật cảnh tỉnh, ông Phùng không chỉ là người truyền lửa nghề mà còn khơi dậy tinh thần cộng đồng.

Hằng ngày, ông đều đặn đi thăm vườn các hội viên, góp ý cách chăm cây, ươm giống và giúp họ tìm đầu ra cho sản phẩm. Dưới sự dẫn dắt của ông, Làng nghề sinh vật cảnh Gò Móc dần hình thành nét đặc trưng riêng, nơi nghệ thuật hòa quyện cùng kinh tế, tạo việc làm cho hàng trăm lao động địa phương.

Dù đã gây dựng những thành quả đáng kể, ông Phùng không né tránh những hạn chế hiện tại. Ông chia sẻ: Chúng tôi chưa có quy hoạch tổng thể, chưa tạo được điểm nhấn trong không gian làng nghề. Nhiều hộ vẫn theo kiểu mạnh ai nấy làm, chưa liên kết để cùng phát triển. Tuy nhiên, thay vì than phiền, ông coi đây là cơ hội để thế hệ kế cận tiếp tục hoàn thiện, đưa làng nghề lên tầm cao mới.

Với những đóng góp bền bỉ và giá trị, ông Đỗ Ngọc Phùng được vinh danh Nghệ nhân Sinh vật cảnh năm 2015 và nhận nhiều bằng khen, giấy khen từ các cấp, ngành. Những danh hiệu này không chỉ ghi nhận cá nhân ông, mà còn là phần thưởng cho quá trình gắn bó, cống hiến âm thầm nhưng mãnh liệt của ông đối với nghề.

Trong không gian xanh mướt của làng nghề Gò Móc hôm nay, có lẽ mỗi gốc cây, mỗi nụ hoa đều là nhân chứng sống cho hành trình bền bỉ của người nghệ nhân già. Ông không chỉ “khai sinh” ra làng nghề, mà còn thổi hồn cho một vùng quê thuần nông. Để rồi những chồi non của kinh tế xanh đang lớn lên từng ngày, nhờ vào bàn tay, trái tim và khối óc của người "thuyền trưởng" đáng kính - nghệ nhân Đỗ Ngọc Phùng.

Nguồn: https://baothainguyen.vn/kinh-te/202508/nguoi-khai-sinh-lang-nghe-sinh-vat-canh-go-moc-fe804fc/