Lăng Sương - huyền tích về nơi đất thiêng sinh thánh

Nếu không được vị thủ nhang ở Đền Lăng Sương (xã Trung Nghĩa, Thanh Thuỷ, tỉnh Phú Thọ cũ), nay là xã Tu Vũ giới thiệu và nhất là được nhìn tận mắt, sờ tận tay những hiện vật linh thiêng trong truyền thuyết thì tôi cũng không tin ngôi đền này là nơi sinh thành Đức thánh Tản Viên được coi là vị thần “Thượng Đẳng Tối Linh” đứng đầu “Tứ bất tử” trong tín ngưỡng dân gian thờ thần của người Việt...

Đền Lăng Sương tại xã Tu Vũ mang trong mình huyền tích về nơi đất thiêng là nơi sinh ra Tản viên Sơn Thánh.

Vùng đất sinh thánh

Theo chỉ dẫn, chúng tôi đi dọc theo con sông Đà tìm về vùng đất Lăng Sương. Đường đi lại dễ dàng nên chúng tôi đến đền vẫn còn khá sớm. Thật bất ngờ và may mắn khi vừa đến nơi, người đầu tiên chúng tôi gặp là cụ Giang Đình Quý - thủ nhang đền Lăng Sương. May mắn bởi đây chính là “pho sử sống” của vùng đất này. Để khách tự do đi thăm quan một lượt, cụ Quý mới bảo: Thôn Lăng Sương chúng tôi tự hào là quê hương của Quốc mẫu Âu Cơ. Đây cũng chính là nơi đã sinh ra Tản Viên Sơn Thánh (Sơn Tinh), người đứng đầu “tứ bất tử” trong tín ngưỡng dân gian thờ thần của người Việt. Ngài cũng là người con rể tài ba của Hùng Vương đời thứ 18.

Từ năm 2005, Đền Lăng Sương đã được Bộ Văn hóa thông tin xếp hạng di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Lần giở cuốn Ngọc phả đã ố màu thời gian, cụ Giang Đình Quý chậm rãi kể: Động Lăng Sương xưa không chỉ là nơi sinh ra Tản Viên Sơn Thánh, mà đây cũng chính là nơi sinh của Quốc mẫu Âu Cơ. Tương truyền, vùng đất này là nơi Lạc Long Quân gặp Âu Cơ rồi nên vợ thành chồng sinh bọc trăm trứng nở trăm con. Theo cụ thì được biết: Cùng với tín ngưỡng thờ Đức Thánh Tản, đền Lăng Sương còn tôn thờ công chúa Ngọc Hoa, thờ 2 vị bộ tướng Cao Sơn, Quý Minh; thờ phụ thân, phụ mẫu - người có công sinh thành Đức Thánh Tản và dưỡng mẫu - người đã nuôi dưỡng Đức Thánh Tản. Tín ngưỡng thờ Mẫu ở đây đã hòa cùng với tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt như Mẹ Âu Cơ, mẹ đất, mẹ nước... đã làm nên bản sắc văn hóa tâm linh. Hàng năm, đền Lăng Sương 2 lần mở hội vào các ngày 25/10 âm lịch (ngày giỗ Mẫu sinh ra Thánh Tản) và ngày 15 tháng giêng là ngày hạ sinh Đức Thánh.

Đền là nơi tôn thờ tôn thờ công chúa Ngọc Hoa, thờ 2 vị bộ tướng của Đức Thánh Tản là Cao Sơn, Quý Minh; thờ phụ thân, phụ mẫu - người có công sinh thành Đức Thánh Tản và dưỡng mẫu - người đã nuôi dưỡng Đức Thánh Tản.

Lễ hội Đền Lăng Sương từ lâu đã trở thành lễ hội nổi tiếng của vùng núi Tản, sông Đà. Ngoài phần lễ linh thiêng, phần hội được tổ chức với nhiều trò chơi dân gian gần gũi với đời sống của đồng bào như ném còn, chọi gà, nấu cơm thi... Với ý nghĩa và giá trị đặc biệt, ngày 12/7/2005, Đền Lăng Sương đã được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng Di tích lịch sử cấp Quốc gia. Từ đó đến nay, đền đã được trùng tu, tôn tạo trên quy mô lớn. Đền chính gồm 3 gian đại bái và 3 gian hậu cung. Trong tòa đại bái có xây bệ thờ tượng Cao Sơn và Quý Minh là bộ tướng có công giúp Tản Viên dẹp giặc. Tòa hậu cung bài trí long ngai thờ Thánh Mẫu Đinh Thị Đen (mẹ của Tản Viên) và thờ Đức Thánh Tản. Trong tòa hậu cung còn thờ Thánh phụ Tản Viên là ông Nguyễn Cao Hành, bà dưỡng mẫu Ma Thị Cao Sơn và công chúa Ngọc Hoa (vợ Đức Thánh Tản Viên)...

Điểm tựa tâm linh bên núi Tản, sông Đà

Khi đến Đền Lăng Sương, với chúng tôi, điều thú vị nhất đó chính là được ngồi nghe kể về huyền tích hạ sinh Đức Thánh. Được nghe chuyện, có cảm giác huyền tích này nó thật. Thật đến nỗi không ai nghĩ đó là những câu truyện truyền thuyết từ xa xưa nhuốm màu hư ảo. Bởi ngoài những câu chuyện, huyền tích thì ở Đền Lăng Sương vẫn còn đó “tảng đá Quỳ” hằn in dấu chân, tay và vết lõm đầu gối Thánh Mẫu khi người hạ sinh Đức Thánh Tản Viên.

Câu chuyện Thánh Mẫu hạ sinh Đức Thánh nhuốm màu hư ảo còn được nhân dân khắc ghi.

Tại Đền Lăng Sương còn lưu giữ “tảng đá Quỳ” lưu dấu khi Thánh Mẫu chuyển dạ sinh Đức Thánh Tản.

Theo cụ Giang Đình Quý, chuyện Thánh Mẫu chuyển dạ trong cơn đau vật vã, Người quỳ chân, chống tay còn lưu dấu trên phiến đá. Ai cũng tin đó là truyền thuyết bởi trước đó cả trăm, cả nghìn đời, nào đã có ai được nhìn thấy hình thù viên đá nó như thế nào, mà người ta chỉ biết nó được ghi trong Ngọc Phả của Đền. Vậy mà, điều kỳ diệu đã xảy ra vào năm 2003 khi tham gia tết trồng cây tại khu Đền Lăng Sương, người dân đã đào thấy một tảng đá. Trên bề mặt tảng đá ấy có vết lõm hình đầu gối, vết 5 ngón tay và vết một bàn chân in hằn lên phiến đá giống như mô tả trong ngọc phả. Còn nữa, ngoài phiến đá, hiện nay ở Đền Lăng Sương vẫn có những di vật trong truyền thuyết hạ sinh Đức Thánh còn hiện hữu như hòn đá chèn bụng, âu tắm Thánh là chiếc chậu đá xanh hình vuông. Tương truyền đây chính là chậu Mẫu dùng để chứa nước tắm cho Đức Thánh thủa mới lọt lòng; vẫn còn đó giếng Thiên Thanh từng được Mẫu lấy nước tắm rửa khi Đức Thánh mới chào đời tư thủa xa xăm ấy...

Giếng Thiên Thanh cùng những hiện vật mang huyền tích như hòn đá chèn bụng, âu tắm được Thánh Mẫu dùng sau khi sinh vẫn còn hiện hữu thật sống động.

Tất cả những hiện vật đó, trải qua những thăng trầm bể dâu cho đến nay vẫn còn hiện hữu thật sống động. Những hiện vật này như khẳng định rằng đây đích thực là vùng đất sinh Thánh... Không chỉ có giá trị, ý nghĩa về lịch sử - văn hóa, đền Lăng Sương còn là một ngôi đền có kiến trúc độc đáo trên nền địa linh rộng lớn từ ngàn xưa. Điều này đã trở thành điểm tựa về tâm linh cho người dân địa phương. Những khi thiên tai, hạn hán hay dịch bệnh, dân làng lại lên đền thắp hương cầu khấn, gửi gắm niềm tin vào bậc Thánh linh thiêng phù hộ. Và lạ thay, lời cầu phần nhiều đều ứng nghiệm như một sự giao cảm giữa con người và thánh thần...

Với người dân trong vùng, Đền Lăng Sương trở thành điểm tựa về tâm linh, là nơi người ta gửi gắm niềm tin vào bậc Thánh ling thiêng phù hộ.

Trở về từ Lăng Sương, tôi mang theo một niềm tin sâu sắc hơn bao giờ hết vào sức mạnh của truyền thống, vào cội nguồn văn hóa dân tộc khi “thần linh” không phải là điều hư ảo mà là biểu tượng tinh thần cho khát vọng nhân văn, chính nghĩa và đoàn kết dân tộc. Đền Lăng Sương không chỉ là một điểm du lịch tâm linh, mà còn là một cột mốc lịch sử, nơi gìn giữ ký ức khởi nguyên của người Việt giữa lòng sông núi ngàn năm.

Mạnh Hùng

Nguồn: https://baophutho.vn/lang-suong-huyen-tich-ve-noi-dat-thieng-sinh-thanh-236717.htm