Kho tàng ấy cũng là một nguồn lực quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội, là sợi dây kết nối khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Vì thế, bảo tồn và phát huy hiệu quả giá trị văn hóa của các dân tộc trở thành một chủ trương nhất quán và xuyên suốt của Lào Cai.
Bản Cát Cát tại Sa Pa là điểm đến được nhiều du khách lựa chọn khi đến Lào Cai.
Chú trọng bảo tồn giá trị văn hóa
Theo Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lào Cai Dương Tuấn Nghĩa, tỉnh có chiều dài biên giới tiếp giáp với Trung Quốc hơn 180km. Những thập niên gần đây, hoạt động giao lưu, giao tiếp văn hóa diễn ra thường xuyên, liên tục.
Hơn 30 năm qua, tỉnh Lào Cai luôn quan tâm, ban hành nhiều cơ chế, chính sách để tạo điều kiện thuận lợi cho công tác nghiên cứu, sưu tầm, phục dựng, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc.
Lào Cai là tỉnh sớm vận dụng quan điểm phát triển bền vững vào công tác bảo tồn di sản văn hóa, gắn với bảo vệ môi trường.
Ngoài các nguồn nội lực đầu tư của tỉnh, tỉnh Lào Cai đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch dành cho nhiều dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa trong việc bảo tồn thôn, bản dân tộc truyền thống như: Dự án bảo tồn thôn truyền thống dân tộc H'Mông tại bản Cát Cát, xã San Sả Hồ, huyện Sa Pa năm 2009-2010; Dự án bảo tồn thôn truyền thống dân tộc Hà Nhì tại thôn Choản Thèn, xã Y Tý, huyện Bát Xát năm 2019-2020; các dự án thuộc Chương trình 1719 của Chính phủ và các dự án liên quan đến tu bổ, tôn tạo di tích cấp quốc gia, dự án bảo tồn lễ hội truyền thống các dân tộc, bảo tồn dân ca, dân vũ, dân nhạc,…
Phó Trưởng ban Quản lý di tích và phát triển du lịch huyện Bảo Yên Lê Cường Mạnh cho biết, Bảo Hà là xã vùng II của huyện Bảo Yên, nằm bên tả ngạn sông Hồng, là trung tâm văn hóa di tích bao gồm 2 di tích cấp quốc gia là đền Bảo Hà, đền Cô Bé Tân An và 2 di tích cấp tỉnh gồm đền Làng Lúc, đền Hai Cô.
Đền Bảo Hà đã được đầu tư trùng tu tôn tạo, mở rộng ngày một khang trang, tráng lệ như ngày hôm nay, là điểm du lịch tâm linh nổi tiếng.
Tại khu vực đền Thượng, một di tích văn hóa nổi tiếng ở thành phố Lào Cai, Trưởng ban Quản lý di tích thành phố Lào Cai Ngô Ngọc Hà cho biết, đơn vị đã chủ động bảo tồn và lưu giữ các giá trị lịch sử gắn liền với nội dung di tích; kiểm kê hiện vật và giám sát hiện vật cung tiến một cách khoa học, hiệu quả, đúng khuôn mẫu theo cách thức tạo tác truyền thống, bảo đảm yếu tố gốc của di tích, đúng thuần phong mỹ tục của Việt Nam.
Ngoài các hiện vật được phối thờ, được thể hiện trong các biên bản kiểm kê hiện vật hằng năm được lưu trữ trực tiếp tại bộ phận chuyên môn, Ban Quản lý di tích còn chủ động xây dựng sổ hiện vật bổ sung theo ngày, tháng, quý, năm nhằm giám sát và báo cáo kịp thời về việc tăng, giảm hiện vật tại các điểm di tích, tránh những hoạt động ảnh hưởng và xâm hại hiện vật như đốt nhang ám khói, sơn vẽ màu mè.
Công tác xây dựng, đào tạo nguồn nhân lực về bảo tồn và phát huy di sản văn hóa cũng là một trọng tâm. Ngay từ rất sớm, tỉnh Lào Cai đã quan tâm phát hiện nhiều nghệ nhân nắm giữ di sản văn hóa trong cộng đồng các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh, thống kê và xây dựng các hồ sơ đề nghị công nhận danh hiệu Nghệ nhân dân gian, cộng tác viên trong việc giữ gìn, bảo tồn, truyền dạy di sản văn hóa phi vật thể trong cộng đồng.
Lào Cai đã ban hành một số cơ chế về phát hiện, công nhận và đặt hàng đối với đội ngũ nghệ nhân dân gian trong sưu tầm, bảo tồn, truyền dạy, quảng bá các tinh hoa, di sản văn hóa.
Số nghệ nhân dân gian của tỉnh khá đông đảo, hiểu biết sâu về nhiều lĩnh vực tri thức, văn hóa dân gian, có đóng góp quan trọng cho công tác bảo tồn, truyền dạy, phát huy các giá trị văn hóa bản địa.
Đến năm 2024, Lào Cai đã có 2 nghệ nhân được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, 25 nghệ nhân được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú, 5 nghệ nhân được Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam phong tặng danh hiệu Nghệ nhân dân gian.
Hằng năm, tỉnh đều giao cho đơn vị chuyên môn rà soát, lựa chọn 5-7 nghệ nhân đủ tiêu chuẩn để xây dựng hồ sơ đề nghị xét tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú.
Hài hòa văn hóa với du lịch
Lào Cai ngày càng thu hút đông đảo du khách và trở thành điểm đến hấp dẫn của khu vực Tây Bắc; từng bước mang lại thu nhập và lợi ích cho chủ thể văn hóa các dân tộc, khích lệ cộng đồng càng giữ gìn, bảo vệ các giá trị văn hóa truyền thống quý báu. Ông Hà Văn Thắng, nguyên Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Lào Cai cho biết: "Bảo tồn và phát huy tốt giá trị di sản văn hóa phi vật thể là cơ sở hình thành và tạo nên giá trị cốt lõi để phát triển các sản phẩm du lịch nhân văn độc đáo, góp phần thu hút đông đảo du khách".
Những năm qua, Lào Cai luôn dẫn đầu các tỉnh vùng Tây Bắc về số lượng khách du lịch. Năm 2019, lượng khách đến Lào Cai đạt gần 5 triệu lượt, doanh thu từ du lịch đạt 19.800 tỷ đồng; đến hết năm 2024 lượng khách du lịch đến Lào Cai đã đạt hơn 8 triệu lượt, doanh thu hơn 27 nghìn tỷ đồng. Du lịch từng bước trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh.
Tuy nhiên, quá trình bảo tồn các giá trị văn hóa cũng gặp rất nhiều khó khăn, vướng mắc, nhất là về điều kiện vật chất, nhân lực.
Nguồn nhân lực quản lý di tích các cấp còn mỏng, thiếu kinh nghiệm, chưa xứng với yêu cầu thực tiễn. Nhân lực làm việc tại các ban quản lý di tích đa phần chưa được đào tạo chuyên môn và hạn chế về kinh nghiệm.
Thời gian thực hiện các thủ tục thỏa thuận, thẩm định, phê duyệt việc tu bổ các di tích phải qua nhiều bước, kéo dài gây khó khăn cho công tác tu bổ, tôn tạo và huy động các nguồn lực để tu bổ.
Phó Trưởng ban Quản lý di tích và phát triển du lịch huyện Bảo Yên (nơi có cụm di tích nổi tiếng đền Bảo Hà) Nguyễn Cường Mạnh cho biết, hiện ở khu vực này, một số di tích đang dần xuống cấp, nguồn kinh phí cho tu bổ di tích còn thấp so với nhu cầu.
Ông Hà Văn Thắng cho rằng, bảo tồn giá trị cốt lõi của di sản văn hóa là việc khó, liên quan đội ngũ nghệ nhân - những người nắm giữ, trao truyền, tiếp nối tri thức văn hóa truyền thống. Tuy nhiên, khó cũng phải làm vì chỉ có giữ gìn, bảo tồn được văn hóa thì chúng ta mới giữ được tất cả.
Trước vấn đề nêu trên, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lào Cai Dương Tuấn Nghĩa nhấn mạnh một số giải pháp:
Thứ nhất, đề cao vai trò của nghệ nhân, già làng. Ở mỗi địa phương, mỗi dân tộc xây dựng một đội ngũ nghệ nhân ưu tú, nghệ nhân nhân dân và các cộng tác viên bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa.
Thứ hai, luôn xác định bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phải gắn với phát triển du lịch, với mục tiêu "biến di sản thành tài sản" và coi "du lịch là bà đỡ của di sản văn hóa".
Bởi vậy, xuyên suốt trong các đề án, dự án của tỉnh, các nhiệm vụ bảo tồn di sản văn hóa luôn gắn với mũi nhọn du lịch.
Thứ ba, chú trọng xây dựng các di sản văn hóa thành các sản phẩm du lịch độc đáo; đặc biệt chú trọng xây dựng và thành lập các câu lạc bộ, đội văn nghệ thôn, bản gắn với phát triển du lịch cộng đồng...
Nguồn: https://bvhttdl.gov.vn/lao-cai-bao-ton-va-phat-huy-gia-tri-van-hoa-cac-dan-toc-20250609095450282.htm
Bình luận (0)