Lấu Gìn Tồng, từ gian khó đến điểm sáng giảm nghèo

TPO - Sau sáp nhập năm 2022, thôn Liên Hòa (người dân vẫn quen gọi Lấu Gìn Tồng) thuộc xã Điền Xá (Quảng Ninh) thay đổi rõ rệt: đường nhựa mở lối, mô hình chăn nuôi gà Tiên Yên bứt lên, nếp sống cộng đồng được chấn chỉnh. Từ một địa bàn đặc biệt khó khăn của huyện Tiên Yên (cũ), nơi đây đang trở thành ví dụ sống động về giảm nghèo dựa vào hạ tầng, sinh kế và đoàn kết thôn bản.

Một thời gian khó

Trong căn nhà cấp bốn dưới chân đồi, Trưởng thôn Triệu Tiến Sáu nhớ như in quãng đời cơ cực của cả bản: ngày còn mang tên Lấu Gìn Tồng, nơi đây 100% là đồng bào dân tộc thiểu số (chủ yếu người Dao), đời sống nghèo nàn, trông chờ trợ cấp. Con đường trục hơn 3km chỉ cần một cơn mưa rừng là hóa dòng suối bùn lầy. “Những ngày mưa hầu như không ai ra khỏi nhà, lũ trẻ cũng nghỉ học. Thế là lại ‘hấp tíu’ (uống rượu – tiếng Dao). Hết mưa tỉnh rượu mới đi làm, người lên rừng lấy lâm sản phụ, người đi chặt keo thuê… qua ngày đoạn tháng,” anh Sáu kể.

Con đường trục chính lầy lội trước kia, nay đã được thay bằng con đường trải nhựa sạch đẹp, khang trang.

Ông Chìu Chăn Sày, 72 tuổi, sinh ra và lớn lên ở đây, thì nhắc đến nỗi bấp bênh của một vụ lúa duy nhất mỗi năm, “trông chờ vào ông trời”: nắng thì khô hạn, mưa lũ thất thường có thể cuốn trôi công sức cả mùa. Bữa cơm đạm bạc quanh măng rừng, rau dại; nhà vách đất mái lá không đủ che rét cắt da mùa đông, nóng hầm hập mùa hè. Trẻ con nhiều em bỏ học sớm để theo cha mẹ lên nương, vào rừng kiếm thứ gì bán được. Bệnh tật thông thường như sốt rét, tiêu chảy, suy dinh dưỡng vẫn rình rập; khi ốm nặng, người dân phải vượt hàng chục cây số đường rừng mới tới được bệnh viện.

Gian khó là thế, nhưng tình làng nghĩa xóm chưa bao giờ cạn. Người Dao, Tày, Sán Chỉ quây quần bếp lửa, cùng chia sẻ bữa cơm, cùng giúp nhau mùa vụ, giữ điệu Soóng Cọ uyển chuyển trong đêm, tiếng đàn tính và chuyện cổ ông bà truyền lại – một “lưng chừng” văn hóa níu người với đất, giúp bản làng đứng vững qua những năm tháng thiếu thốn.

Bước ngoặt đến trong vài năm trở lại đây. Con đường đất lầy lội nay đã thành mặt nhựa phẳng; đường bê tông vào tận cổng từng nhà. Hai bên đường là ruộng lúa xanh mướt, ruộng ngô tươi tốt, đan xen những mái ngói khang trang. Nếp làng cũng khác: các tuyến đường, khuôn viên nhà văn hóa được giữ xanh – sạch – đẹp; thôn vận động bà con đăng ký 32 thùng rác đạt chuẩn, đặt hợp lý để bảo đảm mỹ quan; duy trì “Ngày Chủ nhật xanh” định kỳ mỗi tháng một lần. Năm 2022 và 2023, Liên Hòa dự thi “tuyến đường kiểu mẫu” và đều giành giải Nhì cấp huyện, phần thưởng cho một quá trình bền bỉ chấn chỉnh nếp sống.

Vợ chồng anh Chặc Sáng Sơn chăm sóc rừng quế với nụ cười rạng rỡ.

“Thôn đã ra khỏi diện đặc biệt khó khăn từ lâu, nhưng bà con vẫn nhận được sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền, mặt trận. Khoảng 5 năm trở lại đây, bộ mặt nông thôn mới thay đổi toàn diện. Có đường, có nề nếp, người dân chí thú làm ăn,” Bí thư chi bộ, Trưởng thôn Triệu Tiến Sáu nói.

Sinh kế bứt phá với giống gà bản địa

Giữa trưa nắng, anh Sáu chở chúng tôi lên đồi nhà vợ chồng anh Chặc Sáng Sơn, chị Chìu Sám Múi, người Dao ở Liên Hòa. Từ cảnh thiếu trước hụt sau, gia đình nay đã trở thành hộ khá với 9,6ha keo, quế. Riêng đàn gà Tiên Yên thả đồi thường xuyên cỡ 500 con cũng mang lại nguồn thu ổn định, không dưới 400 triệu đồng/năm. Được tiếp sức bởi các cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất của tỉnh, từ năm 2023, anh Sơn mạnh dạn đầu tư trang trại gà Tiên Yên, có thời điểm nuôi tới cả nghìn con.

Sức lan tỏa từ một hộ đi trước đã kéo theo nhiều hộ làm theo. Mô hình chăn nuôi gà Tiên Yên theo hướng trang trại xuất hiện nhiều hơn. Lớp tập huấn kỹ thuật chăn nuôi trồng trọt được bà con tham gia đều đặn. Một số gia đình kết hợp nuôi dê, nuôi lợn. Nếu cách đây chục năm, mức thu trăm triệu đồng/năm còn là “điều không tưởng” thì nay, “bỏ túi” vài trăm triệu mỗi năm không còn là chuyện hiếm ở Lấu Gìn Tồng.

Chị Chìu Sám Múi giới thiệu mô hình nuôi gà Tiên Yên của gia đình.

Câu chuyện ở Lấu Gìn Tồng cho thấy giảm nghèo không đến trong một sớm một chiều, và càng không thể chỉ trông chờ một nguồn lực. Ở đây, con đường nhựa không chỉ cắt đứt bùn lầy mà còn khơi thông giao thương. Nề nếp cộng đồng từ giữ đường sạch đẹp đến phân loại, thu gom rác tạo nền cho một không gian sống văn minh. Còn sinh kế thì phải bám vào lợi thế bản địa. Gà Tiên Yên, giống đặc sản của vùng khi được đầu tư theo hướng trang trại, kết hợp kỹ thuật chăn nuôi, đã trở thành “đòn bẩy” giúp hộ dân có dòng tiền ổn định, tích lũy được để tái đầu tư rừng keo, quế.

Điều đáng nói là sự thay đổi thói quen: từ “uống rượu chờ hết mưa” sang lịch làm việc gắn với mùa vụ và lịch thú y. Từ ngại ra đường mưa bùn sang chủ động dọn tuyến, chăm đường ngõ. Từ “làm cho có” sang học kỹ thuật và tính toán hiệu quả. Chính những nếp mới ấy giúp thành quả không “phập phù” theo thời tiết, mà bền hơn theo thời gian.

“Bây giờ, đường thông thoáng, trẻ con đến trường đều đặn, người lớn chăm làm. Bà con nhìn nhau mà làm, nhà này nuôi gà tốt thì nhà kia học cách làm chuồng, làm vaccine cho đúng. Có cái để học, có cái để bán,” ông Chìu Chăn Sày mỉm cười.

Lấu Gìn Tồng hôm nay khoác tấm áo mới nhưng người vẫn giữ tình cũ: tiếng đàn tính, điệu Soóng Cọ, câu chuyện ông bà vẫn vang lên trong đêm. Giữa nhựa đường và đồi keo, giữa chuồng gà và ruộng ngô, một thôn bản từng lầm lũi qua mùa mưa đã tìm thấy nhịp bước khác: chắc chắn hơn, tự tin hơn, và nhất là biết nương vào nhau để tiến lên. Với Liên Hòa, giảm nghèo không chỉ là thoát thiếu thốn, mà là một cuộc chuyển mình: từ tư duy đến nếp sống, từ hạ tầng đến sinh kế tất cả cùng hướng tới một tương lai nơi con trẻ lớn lên vững vàng, hòa nhịp phát triển của quê hương Quảng Ninh.

Nguồn: https://tienphong.vn/lau-gin-tong-tu-gian-kho-den-diem-sang-giam-ngheo-post1778362.tpo