Mâu thuẫn bản quyền giữa các tác giả và AI vẫn phức tạp

Vào những ngày đầu tháng 4-2025, có khoảng 100 tác giả của Hội tác giả Anh (The Society of Authors, viết tắt là SoA) tập trung ngoài trụ sở Meta (ảnh) tại Luân Đôn để phản đối tập đoàn này trong việc sử dụng kho lưu trữ sách lậu trực tuyến để huấn luyện AI. Theo đó, sự việc bắt nguồn từ các tác giả phát hiện Meta sử dụng LibGen để huấn luyện đào tạo mô hình AI - Llama 3 một cách trái phép. LibGen là một trong những “thư viện đen” lớn nhất thế giới, lưu trữ hơn 7,5 triệu sách và 81 triệu bài nghiên cứu trái phép. Các tác giả Kazuo Ishiguro, Richard Osman, Val McDermid đã phát hiện tác phẩm của họ xuất hiện trái phép trên LibGen và khởi kiện.

Nhà văn Val McDermid cho biết: “Về mặt pháp luật, đã có quy định nghĩa vụ hợp đồng về việc khi bên thứ ba dùng một tác phẩm thì phải trả thù lao cho tác giả. Dù chuyển thể, biên dịch hay sao chép, họ phải chấp nhận trả công vì đó là thành quả sáng tạo của tác giả”. Hiện các thành viên của SoA không chỉ biểu tình mà còn gửi đơn kiện đề nghị Meta cam kết tôn trọng quyền tác giả, không tiếp diễn sai phạm và đền bù thiệt hại. Có hơn 14.000 chữ ký ủng hộ.

Trong khi đó, đại diện phía Meta cho biết đã tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ của bên thứ ba và cho rằng cách họ dùng dữ liệu để huấn luyện AI phù hợp với luật hiện hành. Tập đoàn công nghệ cho rằng họ thực hiện đúng luật “fair use” - thuật ngữ trong luật sở hữu trí tuệ Mỹ, cho phép mọi người dùng tác phẩm không cần sự đồng ý của chủ sở hữu bản quyền. Tuy nhiên, quan điểm này hiện bị một số tòa án tại Mỹ và các quốc gia phản bác.

Trước đó vào tháng 3, Meta cũng bị nhóm tác giả Pháp kiện. Nhóm tổ chức xuất bản SNE, nhóm tác giả SGDL và nhóm nhạc sĩ SNAC đã khiếu nại hành vi của Meta khi sử dụng hàng loạt tác phẩm có bản quyền mà không được sự cho phép của các tác giả và các nhà xuất bản. Christophe Hardy, người đứng đầu SGDL cho biết đã gửi đơn kiện đến tòa án Paris, đưa ra vấn đề các nhà phát triển AI cần tôn trọng khuôn khổ pháp lý. Trong trường hợp sử dụng các nội dung đã đăng ký bản quyền, phải tính đến việc trả phí bản quyền. Phía Meta thừa nhận đã sử dụng cơ sở dữ liệu chứa toàn văn của khoảng 200.000 cuốn sách, trong đó có một số cuốn bằng tiếng Pháp để đào tạo mô hình AI - Llama.

Thực tế, các cuộc tranh cãi về tác quyền liên quan đến AI vẫn đang tiếp diễn và ngày càng phức tạp. Nhất là vấn đề sử dụng cơ sở dữ liệu trái phép để đào tạo các mô hình AI. Quyền của tác giả đã bị bỏ qua, trong khi sự phát triển nhanh và mạnh mẽ của AI đang đe dọa người làm công việc sáng tạo nội dung.

BẢO LAM (Tổng hợp từ The Guardian, Reuters)

Nguồn: https://baocantho.com.vn/mau-thuan-ban-quyen-giua-cac-tac-gia-va-ai-van-phuc-tap-a185446.html