Nâng cao vai trò giám sát của Quốc hội để không còn chuyện "kêu oan 30 năm"

(Dân trí) - Đại biểu Quốc hội cho rằng, công lý sẽ vẫn xa vời nếu tòa án thiếu liêm chính và Quốc hội chưa giám sát đến cùng việc thực hiện các kiến nghị của cử tri.

Tòa án phải liêm chính, giám sát phải đến cùng để bảo vệ người yếu thế

Thảo luận tại tổ chiều 21/10, đại biểu Lê Hữu Trí, Phó trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Khánh Hòa, nêu thực trạng đáng suy ngẫm: "Nhiều vụ án sơ thẩm một kiểu, phúc thẩm một kiểu, lên nữa lại khác. Có người dân đi đến đường cùng mà không tìm ra chân lý".

Theo ông, ở một quốc gia mà phán quyết cuối cùng của tòa án vẫn "không giải quyết được chân lý" thì đó là điều cần phải chấn chỉnh.

Đại biểu Lê Hữu Trí cho rằng người dân vẫn ngại khởi kiện ra tòa, nhất là các vụ án hành chính.

"Trước đây họ sợ kiện tụng tốn thời gian, mất chi phí, nhưng hiện nay, dù quy trình đã rút gọn, nhiều người vẫn không tin rằng ra tòa có thể bảo vệ được quyền lợi của mình.

Nguyên nhân là bởi quy trình giải quyết còn nhập nhằng, thiếu minh bạch. Điều này cho thấy, niềm tin của người dân vào công lý chỉ có thể được khôi phục khi tư pháp thực sự liêm chính và bình đẳng trước pháp luật", ông Trí nêu quan điểm. 

Đại biểu Lê Hữu Trí, Phó trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Khánh Hòa (Ảnh: Hồ Long).

Giải pháp, theo ông Trí, là xây dựng đội ngũ cán bộ tòa án, kiểm sát có liêm chính, đạo đức công vụ và năng lực thực chất.

"Cái tâm, cái đức, sự liêm chính và tuân thủ tuyệt đối của người làm pháp luật là điều tiên quyết để nền tư pháp lấy lại niềm tin của dân", ông nhấn mạnh.

Về hoạt động giám sát của Quốc hội, ông cho rằng "chưa được thực hiện đúng mức, chưa thể hiện tính phản biện, truy tới cùng".

Ông dẫn chứng: "Có những vụ việc kéo dài 30 năm, qua nhiều nhiệm kỳ Quốc hội, cử tri kiến nghị mãi vẫn không được giải quyết. Khi đại biểu Quốc hội chuyển sang các cơ quan có thẩm quyền thì nhận được những câu trả lời lặp lại mà không thể làm gì khác. Có vụ việc buộc đoàn đại biểu Quốc hội phải kiến nghị Ủy ban Kiểm tra Trung ương rà soát, rồi Thanh tra Chính phủ phải thanh tra toàn diện".

Từ thực tế đó, ông đề nghị Quốc hội thiết kế cơ chế pháp lý bảo đảm giá trị thi hành cho các kiến nghị giám sát, để cơ quan hành chính có trách nhiệm thực hiện.

"Chỉ khi ấy, vai trò giám sát của Quốc hội mới được khẳng định, và sẽ không còn chuyện người dân kêu oan 30 năm mà không tìm được chân lý", ông Trí nhấn mạnh.

Tiếng nói của cử tri cần được lắng nghe đến cùng

Đại biểu Hoàng Quốc Khánh (đoàn Lai Châu) nhấn mạnh, công tác lập hiến, lập pháp là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt của Quốc hội.

Theo ông, để hoạt động này được thực hiện hiệu quả, nhiệm kỳ tới cần tập trung nâng cao chất lượng đại biểu Quốc hội.

Ông đề nghị tăng số lượng đại biểu chuyên trách, đặc biệt ở địa phương, đồng thời bố trí tái cử những người có kinh nghiệm thực tiễn để khi bắt đầu khóa mới có thể đảm nhiệm công việc ngay.

"Công tác lập pháp hiện nay đi từ xây dựng chính sách đến cụ thể hóa thành luật, nên đại biểu phải có năng lực phân tích, đánh giá chính sách", ông nói.

Ông Hoàng Quốc Khánh, đại biểu quốc hội tỉnh Lai Châu (Ảnh: Hồ Long).

Về công tác giám sát, ông Khánh cho rằng Quốc hội cần đổi mới mạnh mẽ hơn: "Hiện nay nhiều cuộc giám sát vẫn dừng ở việc nghe báo cáo, hỏi - đáp với thời gian hạn chế, cần tổ chức các đoàn chuyên trách đi thực tế nhiều hơn, để báo cáo được khách quan, chính xác hơn".

Ông cũng kiến nghị nâng cao chất lượng báo cáo giải quyết kiến nghị cử tri, vì "mỗi kỳ họp có hàng nghìn kiến nghị, nhưng báo cáo chỉ nêu vài trường hợp, chưa phản ánh hết". 

Ông cho rằng, để khắc phục tình trạng đó, Quốc hội cần có một bộ phận hoặc cơ quan chuyên trách thực hiện việc phân loại, tổng hợp và theo dõi kiến nghị của cử tri, thay vì giao rải rác cho một đầu mối chung như hiện nay. Bộ phận này sẽ giúp sàng lọc, xác định mức độ, tính chất từng kiến nghị để các Ủy ban, đoàn đại biểu Quốc hội có thể giám sát sâu hơn, đến tận cơ sở.

Việc này, theo ông Khánh, không chỉ giúp tiếng nói của cử tri được lắng nghe đầy đủ hơn mà còn khiến báo cáo trình Quốc hội phản ánh thực chất, toàn diện và đại diện hơn cho nguyện vọng của nhân dân.

Việc đánh giá chính sách, đại biểu Khánh nhận xét chưa được làm rõ, nhất là khi dự án luật được chỉnh sửa sau thảo luận. Ông đề nghị Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật phải bổ sung quy định cụ thể hơn.

"Ngoài ra, công tác phối hợp giữa cơ quan trình và cơ quan thẩm tra cũng cần cải thiện ngay từ khâu soạn thảo để tạo sự đồng thuận ban đầu, giúp lập pháp thuận lợi và chất lượng hơn", ông kiến nghị.

Nguồn: https://dantri.com.vn/thoi-su/nang-cao-vai-tro-giam-sat-cua-quoc-hoi-de-khong-con-chuyen-keu-oan-30-nam-20251021171324826.htm