Ngành năng lượng Việt Nam: Cần gỡ 4 'nút thắt' để bứt phá tăng trưởng

Chia sẻ tại Diễn đàn "Đầu tư phát triển năng lượng hướng tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao và bền vững" ngày 21/8, tại Hà Nội, các chuyên gia đã cùng phân tích những thách thức và đề xuất giải pháp đột phá cho ngành năng lượng. Để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao và Net Zero vào năm 2050, ngành năng lượng Việt Nam phải trở thành nền tảng chiến lược.

Phát biểu tại diễn đàn, PGS.TS. Trần Đình Thiên, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam khẳng định, năng lượng là điều kiện tiên quyết cho chiến lược phát triển quốc gia. Ông cho biết giai đoạn 2015-2023 chứng kiến sự bùng nổ của điện gió và điện mặt trời, nhưng sự phát triển này cũng bộc lộ bất cập như quy hoạch thiếu đồng bộ và thủ tục chồng chéo. PGS.TS. Trần Đình Thiên nhấn mạnh, để đạt mục tiêu quốc gia thu nhập cao vào năm 2045, Việt Nam cần duy trì tăng trưởng 8-10%/năm trong giai đoạn 2026-2030. Điều này đòi hỏi nhu cầu năng lượng khổng lồ, ước tính cần bổ sung 150.000 MW năng lượng tái tạo đến năm 2035.

Để đáp ứng nhu cầu đó, nút thắt về vốn và thể chế là trở ngại lớn. Dẫn phân tích của TS. Cấn Văn Lực (chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - tiền tệ Quốc gia), PGS.TS Trần Đình Thiên cho biết mỗi năm Việt Nam cần huy động 240-245 tỷ USD, riêng ngành điện chiếm hơn 21 tỷ USD. Ngân sách nhà nước chỉ đáp ứng khoảng 35%. Theo thống kê của Bộ Tài chính, hiện có hơn 2.200 dự án với tổng vốn khoảng 6 triệu tỷ đồng bị đình trệ do vướng mắc thủ tục, pháp lý, ảnh hưởng trực tiếp tới các dự án năng lượng quy mô lớn.

Các diễn giả thảo luận tại Diễn đàn. (Ảnh: Báo Chính phủ)

Bên cạnh đó, thách thức về công nghệ và nhân lực cũng rất cấp thiết. Theo ông Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và tăng trưởng xanh, không có công nghệ năng lượng nào tối ưu tuyệt đối. Điện hạt nhân ổn định nhưng chi phí cao; điện mặt trời rẻ nhưng thiếu ổn định; còn điện gió có tiềm năng lớn nhưng Việt Nam phụ thuộc công nghệ nước ngoài. Bổ sung về vấn đề này, ông Lê Anh Tuấn, Chủ tịch Hội đồng Đại học Bách khoa Hà Nội, nhấn mạnh tầm quan trọng của nhân lực chất lượng cao. "Chúng ta cần kỹ sư, thạc sĩ, tiến sĩ được đào tạo bài bản, gắn với nghiên cứu và ứng dụng", ông Tuấn nói.

Một vấn đề khác là hiệu quả sử dụng năng lượng và hạ tầng truyền tải. PGS.TS. Bùi Quang Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Khoa học kinh tế Việt Nam, chỉ ra nghịch lý nhiều dự án điện mặt trời đã phát điện nhưng không thể giải phóng công suất vì hệ thống truyền tải không theo kịp. Ông cho rằng thể chế phải mở để tư nhân tham gia đầu tư hạ tầng truyền tải, đồng thời xây dựng thị trường điện minh bạch.

Về định hướng phát triển, ông Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hiệp hội dầu khí Việt Nam, cho biết mục tiêu là phát triển mạnh điện gió ngoài khơi kết hợp các loại năng lượng tái tạo khác để sản xuất năng lượng mới như hydro, amoniac xanh phục vụ trong nước và xuất khẩu.

Phát biểu tại sự kiện, TS. Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, khẳng định diễn đàn sẽ tổng hợp, chắt lọc các kiến nghị để đóng góp cho Chính phủ trong việc hoạch định chính sách năng lượng quốc gia.

Nguồn: https://thoidai.com.vn/nganh-nang-luong-viet-nam-can-go-4-nut-that-de-but-pha-tang-truong-215720.html