Nghề nuôi dơi lấy phân ở Tây Ninh

Xuất phát từ nhu cầu thực tế

Ông Nguyễn Văn Tha, ngụ ấp Tà Dơ, xã Tân Thành, huyện Tân Châu là người có thâm niên hơn 25 năm gắn bó với nghề nuôi dơi lấy phân.

Ông Tha kể, quê ở tỉnh Long An, năm 1999, gia đình ông về Tây Ninh làm ăn sinh sống với nghề trồng mì trên đất bán ngập và trồng cây ăn trái quanh nhà. Hằng năm, vợ chồng ông phải tốn số tiền khá nhiều để mua phân vô cơ bón cho nông nghiệp.

Nhớ lại ở miền Tây có nhiều người nuôi dơi lấy phân bón cho cây trồng rất hiệu quả, năm 2000, vợ chồng ông chuẩn bị nhiều cây gỗ, lá thốt nốt và nhờ thanh niên trong xóm dựng một chuồng nuôi dơi phía sau nhà để thử nuôi loài động vật biết bay.

Ông Tha nhớ lại, thời điểm đó, ở đây chưa có ai nuôi loài động vật này, vì thế, dơi ngoài thiên nhiên rất nhát, không chịu vào chuồng. Ông phải về quê bắt dơi, bỏ vào chuồng để dẫn dụ chúng. Tiếp theo, ông phải đem lá thốt nốt cũ ở chuồng dơi dưới quê lên treo vào chuồng để tạo mùi. Sau hai, ba lần nhọc công như thế, dơi bên ngoài mới chịu vào chuồng.

Ông Nguyễn Văn Tha giới thiệu về nghề nuôi dơi lấy phân.

Tháng tư hằng năm là thời điểm dơi sinh sản. Mỗi lứa, dơi mẹ sinh 2 dơi con, vài tháng sau, dơi con trưởng thành. Cứ thế, đàn dơi ngày càng đông và thải ra lượng phân ngày càng nhiều. Vợ chồng ông Tha lấy phân dơi đem bón cho rẫy mì và vườn cây ăn trái của mình.

Qua nhiều năm sử dụng loại phân hữu cơ này, ông Tha nhận xét: “Phân dơi bón cho mì, đến ba năm sau, đất vẫn còn tốt. Không chỉ cây mì tốt mà củ mì cũng đạt chất lượng. Bón loại phân này cho vườn cây thì trái nào cũng ngon, màu sắc đẹp, để lâu ngày không bị thối rữa”.

Chiều tối, dơi bắt đầu bay ra khỏi chuồng, toả đi khắp nơi tìm thức ăn.

Những năm gần đây, nhiều em, cháu của ông Tha đặt mua phân dơi của ông đem về bón cho vườn sầu riêng, hoa kiểng ở Long An. Số lượng phân dơi của gia đình không đủ bán, ông phải thu mua thêm của một số hộ nuôi dơi trong khu vực gửi về miền Tây.

Chiều 25.3, đến thăm gia đình, chúng tôi thấy ông Tha đang chuẩn bị dựng thêm một chuồng dơi khác để lấy phân. Người đàn ông này cho hay: “Những năm gần đây, nhiều người dân địa phương đã quan tâm đến nghề này. Ước tính, hiện nay trên địa bàn huyện có mười mấy chuồng nuôi dơi”.

Phân dơi được xem là phân hữu cơ vàng cho nông nghiệp.

Ông Đinh Văn Hùng, ngụ ấp Suối Dộp, xã Thái Bình, huyện Châu Thành là một trong những hộ dân mới bắt đầu theo nghề nuôi dơi lấy phân. Vợ chồng ông Hùng có đất nông nghiệp chuyên trồng lúa, bắp, sầu riêng. Người nông dân này canh tác nông nghiệp theo hướng nông nghiệp xanh, nên cần nguồn phân hữu cơ để bón cho đồng ruộng.

Một lần đến thăm người quen ở huyện Tân Biên, ông Hùng thấy mô hình nuôi dơi lấy phân khá hiệu quả. Về nhà, ông dành thời gian tìm hiểu về tập tính loài dơi, kỹ thuật nuôi, chi phí xây dựng, công tác bảo dưỡng chuồng trại, cách phòng chống các loài thiên địch, sản lượng phân, tác dụng của loại phân này đối với cây trồng, giá bán phân dơi trên thị trường…

Hai chuồng nuôi dơi lấy phân của gia đình ông Đinh Văn Hùng đã cho thu hoạch phân ổn định.

Sau khi nắm bắt đầy đủ những thông tin cần thiết, lão nông thuê một đơn vị xây dựng cho mình hai chuồng nuôi dơi ngay phía sau nhà. Ngay khi chuồng vừa dựng xong, ngày hôm sau đã nghe tiếng dơi kêu chít chít và dưới mành lưới bắt đầu có phân dơi.

“Tôi không biết chúng từ đâu bay tới. Thời gian đầu, chúng trú ngụ không nhiều, sau đó chúng sinh sôi nảy nở và rủ rê thêm nhiều đồng loại từ nơi khác đến ở”, ông Hùng nhớ lại.

Ông Hùng quan sát, hằng ngày, vào khoảng 18 giờ, dơi bắt đầu bay ra khỏi chuồng, toả đi khắp nơi tìm thức ăn, đến nửa đêm, chúng trở về chuồng. Khoảng 2-3 giờ khuya, chúng lại túa ra một lần nữa và đến sáng cùng ngày, chúng lũ lượt kéo về ngủ.

Chuồng nuôi dơi sử dụng lá thốt nốt làm giá thể cho dơi trú ngụ.

Hiện nay, mỗi ngày ông Hùng thu hoạch khoảng 3-4 kg phân dơi/chuồng. Ông dùng loại phân này bón cho hoa màu, cây nông nghiệp, cây ăn trái của gia đình. Những lúc không sử dụng tới, ông Hùng bán cho thương lái.

Hiện loại phân này không đủ bán, thương lái từ các tỉnh miền Tây đến tận nhà thu mua với giá 60.000 đồng/kg. “Mỗi lần đến đây, tôi thấy họ thu mua được cả xe tải”, nông dân này chia sẻ.

Mỗi ngày ông Hùng thu hoạch từ 3-4 kg phân dơi/chuồng.

Tiềm năng bắt đầu được khai thác

Anh Huỳnh Trung Tín, ngụ ấp Giồng Cà, xã Bình Minh, thành phố Tây Ninh là một trong những người chuyên thiết kế, thi công chuồng nuôi dơi. Sáng 25.3, các nhân công của anh Tín lắp đặt hai chuồng dơi ở xã Tân Hiệp, huyện Tân Châu.

Mỗi chuồng được dựng trên 6 trụ bê tông xi măng tròn, cao 10m. Bên trên các trụ là chuồng dơi, cao khoảng 2m, mái chuồng và xung quanh chuồng được che chắn bằng tôn chống nóng. Trong chuồng có nhiều thanh sắt bố trí theo chiều dọc. Trên các thanh sắt treo khoảng 300 lá thốt nốt, làm giá thể cho dơi trú ngụ. Phía dưới chuồng là một mành lưới cước giăng rộng để hứng phân dơi.

Tỉnh ta đang phát triển nhiều vườn cây ăn trái theo hướng nông nghiệp xanh nên rất cần nguồn phân hữu cơ như phân dơi.

Nói về nghề này, anh Tín kể, năm 2019, trong quá trình thực hiện nghĩa vụ ở Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, anh thấy nhà của thủ trưởng trong đơn vị có chuồng nuôi dơi đạt hiệu quả rất tốt. Sau khi ra quân, anh về miền Tây học kinh nghiệm làm chuồng nuôi dơi và bắt đầu làm một vài chuồng cho bạn bè, người thân.

Năm 2022, nhận thấy nhu cầu nuôi dơi lấy phân ngày càng nhiều, anh rủ vài người thân, chuyên tâm theo nghề xây dựng chuồng nuôi dơi.

Hai chuồng nuôi dơi đang thi công ở xã Tân Hiệp.

Anh Tín cho biết, nuôi dơi không tốn tiền mua thức ăn và không mất nhiều công chăm sóc. Đây là loài dơi muỗi, chúng chuyên ăn các loài côn trùng như muỗi, bướm, rầy trên đồng ruộng. Nhờ thế, chúng góp phần hạn chế lây lan dịch bệnh cho con người và đồng ruộng. Đặc biệt, loài dơi nhỏ bé này không cắn phá trái cây như loài dơi sen, dơi quạ nên không ảnh hưởng đến vườn cây ăn trái của người dân.

“Nhiều năm nay, các tỉnh miền Tây được khuyến khích phát triển mô hình này để giảm muỗi và các loài côn trùng có hại cho nông nghiệp”- anh Tín thông tin.

Về công tác chăm sóc chuồng trại, tuỳ theo số lượng dơi ở nhiều hay ít, một tháng hoặc lâu hơn, người nuôi phải đem lá thốt nốt trên chuồng xuống ao giặt sạch một lần. Khoảng một năm rưỡi đến hai năm, phải thay lá thốt nốt mới một lần. Theo anh Tín, tốt nhất là xây dựng hai chuồng dơi gần nhau, để chúng có thể thay đổi chỗ ở mỗi khi chuồng bị dơ, bị tác động bởi một số yếu tố khác.

Về giá cả xây dựng chuồng dơi, người thanh niên này chia sẻ, tuỳ theo vị trí đặt chuồng xa hay gần mà giá thi công cao hay thấp. “Cụ thể, chuồng dơi tại xã Tân Hiệp này có giá 87 triệu đồng/chuồng, theo hình thức “chìa khoá trao tay”. Thi công ở các tỉnh khác, xa nguồn vật liệu, vận chuyển vật tư khó khăn thì giá có thể thay đổi”- anh Tín nói. Thanh niên này ước tính, riêng ở tỉnh ta, có khoảng 100 chuồng nuôi dơi lấy phân.

Nhiều năm nay, trong những hang động của núi Bà Đen và ở những rừng, vườn cây trên địa bàn tỉnh có nhiều loài dơi trú ngụ, mỗi loài ước tính có hàng ngàn cá thể. Hằng ngày, vào lúc chạng vạng tối, loài động vật này từ các nơi ẩn nấp bay ra ngoài tìm thức ăn. Tỉnh ta đang phát triển nhiều vườn cây ăn trái theo hướng nông nghiệp xanh nên rất cần nguồn phân hữu cơ. Nuôi dơi để lấy phân hữu cơ bắt đầu được nhiều người ở tỉnh ta quan tâm, khai thác.

Đại Dương – Quốc Sơn

Nguồn: https://baotayninh.vn/nghe-nuoi-doi-lay-phan-o-tay-ninh-a188055.html