Người giữ hồn văn hóa Khmer

Một chiều nắng nhẹ, chúng tôi men theo con đường bê tông nhỏ đến nhà ông Danh Tiền. Trong nhà ông, những bộ trang phục dân tộc Khmer, các loại mão, mặt nạ, nhạc cụ truyền thống được trưng bày làm nổi bật không gian. Ông Danh Tiền sử dụng được các thể loại nhạc cụ Khmer, sáng tác kịch bản dạy múa Khmer. Nhiều năm qua, ông có nhiều đóng góp trong truyền dạy nghệ thuật Khmer truyền thống cho thế hệ sau, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của dân tộc.

Đến nay, có hàng trăm người được ông truyền dạy kỹ thuật sử dụng nhạc cụ, điệu múa, điệu hát truyền thống của đồng bào Khmer. Ông tập hợp con cháu, các bạn trẻ trong dòng tộc, trên địa bàn để hình thành đội văn nghệ Khmer thường xuyên đi biểu diễn tại địa phương, toàn quốc. Các tiết mục nghệ thuật biểu diễn được ông Danh Tiền dàn dựng công phu, sáng tạo, nét biểu diễn duyên dáng, đặc sắc của các thành viên trong đội đã gặt hái nhiều thành tích, giải thưởng tại các kỳ liên hoan, hội thi, hội diễn trong tỉnh và toàn quốc. Năm 2015, tiết mục nghệ thuật do ông dàn dựng tham dự Liên hoan dân ca Việt Nam lần thứ V khu vực Nam bộ đạt giải xuất sắc.

Đội văn nghệ Khmer ấp An Thọ của ông Danh Tiền là nòng cốt cho phong trào xã, nhất là những dịp lễ, tết của đồng bào Khmer như: Lễ hội Chol Chnam Thmay, Ok Om Bok hay Ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch dân tộc Khmer tỉnh tổ chức hằng năm tại Gò Quao. Nhiều tiết mục của đội được Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Phát thanh và Truyền hình Kiên Giang (cũ) chọn dàn dựng phát sóng trên chương trình tiếng Khmer của đài.

Nghệ nhân Danh Tiền dạy cháu nội cách phối màu sắc để mặt nạ thể hiện được tính cách nhân vật. Ảnh: CẨM TÚ

Trong gia đình, ông Danh Tiền chú trọng truyền lửa đam mê, kiến thức, kỹ năng biểu diễn múa, hát, sử dụng các loại nhạc cụ, làm đạo cụ để phát huy truyền thống yêu văn hóa, nghệ thuật của đồng bào Khmer. Ông muốn truyền lại tất cả những gì tích lũy được để con cháu lưu giữ.

Ngoài kiến thức về nghệ thuật dân gian Khmer, nghệ nhân Danh Tiền còn nghiên cứu, học hỏi làm đạo cụ để phục vụ các tiết mục văn nghệ như: Mão (nón), mặt nạ trong các điệu múa của đồng bào Khmer Nam bộ. Trong các loại hình nghệ thuật diễn xướng, múa hát truyền thống của đồng bào Khmer như rô băm, dù kê thì mão và mặt nạ là 2 loại phục trang đặc biệt quan trọng, mang đậm màu sắc huyền bí, linh thiêng, thể hiện đậm chất văn hóa truyền. Ông Danh Tiền chia sẻ: “Mão, mặt nạ thể hiện tính cách của từng nhân vật nên màu sắc, đặc điểm của từng sản phẩm khác nhau. Để làm ra chiếc mặt nạ khó nhất là phải tạo hồn cho gương mặt nhân vật, đòi hỏi phải hiểu tính cách của nhân vật mới thể hiện được. Do vậy, người làm mặt nạ phải am hiểu sâu sắc về văn hóa Khmer mới tạo ra sản phẩm chuẩn, thể hiện thần sắc của nhân vật. Tác phẩm được chế tác hoàn toàn thủ công nên mọi chi tiết phải cẩn thận, tỉ mỉ”.

Ghi nhận những nỗ lực, cống hiến cho nghệ thuật dân tộc, góp phần gìn giữ và phát huy giá trị bản sắc văn hóa của đồng bào Khmer, năm 2013, ông Danh Tiền được Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tặng kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp văn hóa, thể thao và du lịch”. Năm 2019, ông được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu nghệ nhân ưu tú vì đã có cống hiến xuất sắc trong giữ gìn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc.

“Tôi luôn trăn trở làm sao để lưu truyền hiệu quả các loại hình, nghệ thuật văn hóa truyền thống của đồng bào Khmer cho thế hệ sau. Những điều tôi làm không chỉ vì đam mê mà còn là trách nhiệm với thế hệ trẻ, dân tộc, góp sức gìn giữ, bảo tồn, phát triển nghệ thuật của đồng bào Khmer”, nghệ nhân Danh Tiền nói.

Dù tuổi cao, nhưng ông Danh Tiền vẫn giữ nhiệt huyết, luôn quan tâm, tập hợp các bạn trẻ có năng khiếu, yêu thích văn hóa, nghệ thuật truyền thống để truyền dạy những động tác, điệu múa sao cho đúng, có hồn, đúng với bản sắc của đồng bào Khmer. Quá trình truyền dạy múa, hát, sử dụng nhạc cụ cho thế hệ trẻ, ông Danh Tiền ươm mầm nhiều tài năng xuất sắc, tiếp tục nối bước ông trong giữ gìn, phát triển văn hóa truyền thống của đồng bào Khmer.

Theo người dân ấp An Thọ, ông Danh Tiền có nhiều đóng góp cho địa phương trong việc phát triển phong trào văn nghệ quần chúng, góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho đồng bào Khmer và xây dựng nông thôn mới xã Gò Quao.

CẨM TÚ

Nguồn: https://baoangiang.com.vn/nguoi-giu-hon-van-hoa-khmer-a462223.html