Người “kể chuyện” bằng tiếng chiêng Hrê

Qua ba đợt phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú ở Quảng Ngãi, tôi ấn tượng nhất với nghệ nhân Phạm Văn Sây, dân tộc Hrê ở làng Teng, xã Ba Thành, huyện Ba Tơ. Dù năm nay mới bước sang tuổi 42, nhưng Phạm Văn Sây đã có ít nhất 27 năm gắn bó với việc bảo tồn, gìn giữ sắc màu văn hóa dân tộc Hrê của làng Teng.Dân tộc Cờ Lao là một trong số ít các dân tộc thiểu số sinh sống ở chân dải Tây Côn Lĩnh, thuộc địa phận xã Túng Sán, huyện Hoàng Su Phì (Hà Giang) còn lưu giữ được nghề thêu thổ cẩm truyền thống. Qua đôi bàn tay khéo léo của người phụ nữ Cờ Lao đã tạo ra những sản phẩm với màu sắc và hoa văn phong phú, chứa đựng nhiều giá trị văn hóa truyền thống. Dưới đây là một số hình ảnh người phụ nữ Cờ Lao giữ nghề thổ cẩmChiều 20/3, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đi kiểm tra hiện trường một số công trình hạ tầng giao thông trọng điểm gồm sân bay quốc tế Long Thành, tuyến cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu và các tuyến đường T1 và T2 kết nối sân bay Long Thành với Quốc lộ 51 và cao tốc TPHCM - Long Thành - Dầu Giây.Nằm giữa vùng đất linh thiêng của Phật giáo Việt Nam, chùa Dâu (còn gọi là Diên Ứng Tự, Pháp Vân Tự) được xem là ngôi chùa cổ nhất Việt Nam, có lịch sử kéo dài gần 2.000 năm. Chùa tọa lạc tại xã Thanh Khương, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Ngôi chùa này cũng được và được coi là trung tâm Phật giáo đầu tiên trên đất Việt. Với kiến trúc đặc sắc, bề dày lịch sử và ý nghĩa tâm linh sâu sắc, chùa Dâu là điểm đến quan trọng của các tín đồ Phật giáo; cũng như du khách muốn tìm hiểu về văn hóa, tôn giáo tín ngưỡng.Với nhiều giải pháp đồng bộ, tỉnh Quảng Ninh đã và đang triển khai mạnh mẽ chuyển đổi số trong lĩnh vực kinh tế tập thể, đặc biệt là các hợp tác xã (HTX). Những nỗ lực này nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong bối cảnh chuyển đổi số toàn diện.Nhà thờ Mằng Lăng, một trong những nhà thờ cổ nhất Việt Nam, có kiến trúc độc đáo với hình dáng, đường nét mang đậm dấu ấn kiến trúc thế kỷ XIX. Những năm gần đây, Nhà thờ Mằng Lăng trở thành một điểm du lịch văn hóa tâm linh, thu hút nhiều khách du lịch trong nước và ngoài nước đến tham quan, chiêm ngưỡng.Chiều 20/3, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh chính thức giới thiệu cuộc bình chọn 50 sự kiện, hoạt động nổi bật hướng đến kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025).Thời gian gần đây, trên mạng xã hội xuất hiện nhiều quảng cáo, livestream về hình thức "đổ thạch" với lời mời chào hấp dẫn về việc tìm kiếm đá quý, khoáng sản có giá trị. Tuy nhiên, nhiều người đã trở thành nạn nhân của chiêu trò lừa đảo này, mất tiền oan.Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 21/3, có những thông tin đáng chú ý sau: Say đắm sắc hoa tháng Ba. Ruộng bậc thang Sàng Ma Sáo mùa nước đổ . Làng "thuần phục đất và lửa". Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.Hơn 20 năm gắn bó với làn điệu Then, nghệ nhân Nguyễn Văn Bách đã dành trọn tâm huyết để tìm hiểu, nghiên cứu và lan tỏa giá trị tinh hoa của loại hình nghệ thuật dân gian này. Không chỉ là người thực hành Then, anh còn là người thầy miệt mài trao truyền cho thế hệ trẻ, là cầu nối giúp Then vượt qua thử thách của thời gian và vươn ra thế giới.Thông tin từ UBND huyện Thạch Thất, TP. Hà Nội cho biết: Từ ngày 2 - 4/4/2025, Lễ đón nhận di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia; kỷ niệm 10 năm 34 pho tượng được công nhận bảo vật Quốc gia (2015 - 2025) và khai hội chùa Tây Phương huyện Thạch Thất năm 2025 sẽ được tổ chức trang trọng tại Di tích Quốc gia đặc biệt chùa Tây Phương, xã Thạch Xá, huyện Thạch Thất.Với sức mạnh vượt trội tại bảng C vòng loại thứ 3 khu vực châu Á, đội tuyển Nhật Bản đã dễ dàng giành tấm vé tham dự Vòng chung kết World Cup 2026. Tính đến thời điểm hiện tại, đã có 4 đội tuyển góp mặt tại ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh gồm Nhật Bản và 3 nước đồng chủ nhà là Mỹ, Mexico và Canada.Ngày 20/3, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã ký Quyết định số 653/QĐ-TTg phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường Hòa Lạc-Hòa Bình và cải tạo, nâng cấp quốc lộ 6 đoạn Xuân Mai-Hòa Bình theo phương thức đối tác công tư (PPP).Bản tin tổng hợp của Báo Dân tộc và Phát triển. Bản tin sáng ngày 21/3, có những thông tin đáng chú ý sau: Say đắm sắc hoa tháng Ba. Ruộng bậc thang Sàng Ma Sáo mùa nước đổ . Làng "thuần phục đất và lửa". Cùng các tin tức thời sự khác trong vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Nghệ nhân Ưu tú Phạm Văn Sây bên chiếc chiêng Hrê

Năm 15 tuổi, Phạm Văn Sây thường theo cha tham gia các lễ hội văn hóa của người Hrê làng Teng. Đến năm 20 tuổi, Sây bắt đầu tập đánh các bài chiêng ba và chiêng năm của người Hrê dưới sự hướng dẫn của cha. Những năm tháng ấy, Sây say mê tiếng chiêng đến mức chiều nào, khi đàn gà lên chuồng, anh cũng rủ bạn bè tập đánh chiêng và chơi nhạc cụ chinh kala - loại nhạc cụ do người Hrê chế tác thay thế cho tiếng chiêng. Mỗi khi địa phương tổ chức lễ hội cầu mưa hay cúng các thần sông, thần suối, Sây đều tham gia.

Không chỉ nắm vững nghệ thuật diễn tấu cồng chiêng, ông còn am hiểu sâu sắc các làn điệu dân ca Hrê, biết chế tác và phục hồi nhiều nhạc cụ truyền thống như ching kala, đàn brook. Nhờ sự khéo léo và tâm huyết, anh đã góp phần khôi phục, giữ gìn những nét văn hóa độc đáo của người Hrê trước nguy cơ mai một.

Nghệ nhân Ưu tú Phạm Văn Sây giới thiệu chiêng ba của người Hrê

Không chỉ dừng lại ở việc giữ gìn văn hóa, Phạm Văn Sây còn tích cực mang văn hóa Hrê giới thiệu tới cộng đồng. Trong các hội thi cồng chiêng, đàn và hát dân ca Hrê ở huyện, Sây luôn có mặt. Anh thường xuyên tham gia các lễ hội văn hóa cấp tỉnh, cấp quốc gia, mang theo tiếng chiêng, tiếng đàn brook và những bài dân ca Hrê đặc sắc. Mỗi lần biểu diễn, anh đều kể lại nguồn gốc, ý nghĩa của từng bài hát, từng nhịp chiêng, giúp người nghe hiểu thêm về đời sống văn hóa tinh thần của người Hrê. Bởi vậy, những tiết mục diễn tấu cồng chiêng và hát dân ca của làng Teng khi đi thi ở huyện, ở tỉnh năm nào cũng đạt giải nhất, nhì.

Ông Đinh Ngọc Vỹ, Bí thư Huyện ủy Ba Tơ luôn động viên Đội văn nghệ làng Teng và cá nhân Phạm Văn Sây trong những lần tham gia biểu diễn lễ hội. Không chỉ biểu diễn, Phạm Văn Sây còn cùng các thanh niên làng Teng đi giao lưu cồng chiêng ở các xã trong và ngoài huyện. Những chuyến đi ấy giúp Sây học được nhiều điều bổ ích.

Phạm Văn Sây cùng các nghệ nhân trong làng tìm hiểu cách chế đàn T'rưng

Ngoài giỏi đánh chiêng, Phạm Văn Sây còn tìm đến các già làng, những Người có uy tín trong làng để học các làn điệu dân ca Hrê. Ban đầu hát chưa đúng, chưa hay, nhưng nhờ kiên trì luyện tập, Sây dần hát đúng điệu và ngày càng hay hơn. Năm 2022, Phạm Văn Sây vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú. Ngày anh nhận danh hiệu, cả làng Teng đều phấn khởi, tự hào vì quê hương có thêm một người con được ghi nhận tài năng và cống hiến.

Phạm Văn Sây chia sẻ: "Nhờ có danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú, vài năm gần đây, tôi luôn được Phòng Văn hóa - Thông tin huyện mời đi truyền dạy chiêng và luyện tập hát dân ca talêu, ca choi Hrê cho thanh niên các thôn, bản." Năm 2024, Nghệ nhân Ưu tú Phạm Văn Sây đã tham gia truyền dạy cho 5 lớp, mỗi lớp có từ 35 đến 40 học viên. "Mỗi năm có hơn 150 học trò theo học là tôi vui rồi!", Sây không giấu được niềm vui khi trò chuyện với chúng tôi.

Không chỉ ở làng Teng, tiếng vang của Nghệ nhân Ưu tú Phạm Văn Sây còn lan tỏa xa hơn. Các đoàn khách du lịch, các nhà nghiên cứu văn hóa khi đến với làng Teng đều mong muốn được gặp anh, nghe anh biểu diễn và kể chuyện về văn hóa Hrê. Nghệ nhân Phạm Văn Sây cũng được mời tham gia các chương trình giao lưu văn hóa trong và ngoài tỉnh, mang theo tiếng chiêng, lời hát Hrê vang xa hơn, giúp bạn bè các dân tộc khác thêm hiểu và yêu mến văn hóa Hrê.

Bằng sự tâm huyết và tình yêu mãnh liệt dành cho văn hóa dân tộc, Nghệ nhân Ưu tú Phạm Văn Sây không chỉ là người giữ hồn cho văn hóa Hrê mà còn là cầu nối giúp văn hóa Hrê được lan tỏa, trường tồn. Ở làng Teng, tiếng chiêng, tiếng đàn brook vẫn vang lên trong những ngày lễ hội, như lời nhắc nhở về cội nguồn, về bản sắc dân tộc mà các thế hệ cha ông đã dày công vun đắp và gìn giữ.