Người ngoài hành tinh cách chúng ta 33.000 năm ánh sáng

(Dân trí) - Một nghiên cứu mới đây cho thấy nếu có sự sống ngoài Trái Đất, thì nền văn minh đó rất có thể rất hiếm, cực kỳ cổ xưa hoặc tiên tiến vượt bậc so với loài người.

Các nhà khoa học vừa công bố một nghiên cứu gây chú ý, cho rằng những nền văn minh thông minh gần nhất không nằm trong Hệ Mặt Trời hay khu vực lân cận, mà nhiều khả năng ẩn mình ở rìa xa của Dải Ngân Hà, cách Trái Đất khoảng 33.000 năm ánh sáng.

Phát hiện này được trình bày tại Hội nghị chung năm 2025 của Phân ban Khoa học Hành tinh (DPS) và Đại hội Khoa học Europlanet (EPSC–DPS 2025), phác họa một viễn cảnh đầy thách thức cho công cuộc tìm kiếm sự sống ngoài hành tinh.

Người ngoài hành tinh gần nhất nằm ở rìa xa của Dải Ngân Hà (Ảnh: Getty).

Những điều kiện cực hiếm để sự sống hình thành

Nghiên cứu nhấn mạnh rằng việc hình thành một hành tinh có khả năng nuôi dưỡng sự sống với bầu khí quyển, thành phần hóa học và hoạt động địa chất tương tự Trái Đất là vô cùng hiếm hoi.

Đây cũng là lý do chính khiến việc tìm kiếm trí tuệ ngoài Trái Đất (SETI) gặp nhiều khó khăn.

Các nhà khoa học đã xác định một số yếu tố then chốt để một hành tinh có thể duy trì sự sống và phát triển thành một nền văn minh công nghệ:

Bầu khí quyển: Hành tinh phải có bầu khí quyển với thành phần cân bằng. Bầu khí quyển Trái Đất với 78% nitơ, 21% oxy và 0,042% carbon dioxide (CO₂) là một ví dụ điển hình. Quá ít CO₂ sẽ cản trở quá trình quang hợp, trong khi quá nhiều sẽ dẫn đến hiệu ứng nhà kính mất kiểm soát.

Hoạt động kiến tạo mảng: Hoạt động này đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết lượng CO₂ thông qua chu trình cacbon-silicat, giúp loại bỏ CO₂ khỏi khí quyển và tái chế theo thời gian địa chất. Nếu không có hoạt động này, CO₂ sẽ bị giữ lại trong đá, chấm dứt quá trình quang hợp.

Ông Manuel Scherf, nhà khoa học thuộc Viện Nghiên cứu Không gian - Học viện Khoa học Áo, đồng thời là đồng tác giả nghiên cứu, nhận định: “Đến một thời điểm nhất định, lượng CO₂ bị rút khỏi khí quyển sẽ đủ để ngăn cản quá trình quang hợp. Với Trái Đất, điều này được dự đoán xảy ra trong khoảng từ 200 triệu đến 1 tỷ năm tới”.

Hoạt động kiến tạo mảng là hoạt động quan trọng điều tiết lượng CO₂ (Ảnh: Getty).

Bao lâu để một nền văn minh có thể trỗi dậy?

Nhóm nghiên cứu đã mô phỏng bầu khí quyển với nhiều nồng độ CO₂ khác nhau. Kết quả cho thấy, một hành tinh có 10% CO₂ có thể duy trì sự sống trong 4,2 tỷ năm, và 3,1 tỷ năm với 1% CO₂.

Tuy nhiên, CO₂ không phải là yếu tố duy nhất. Oxy cũng đóng vai trò thiết yếu, với nồng độ tối thiểu 18% để hỗ trợ sự sống của các loài động vật lớn và duy trì lửa - yếu tố không thể thiếu cho sự hình thành nền văn minh công nghệ (luyện kim loại).

Yếu tố thời gian cũng được xem xét kỹ lưỡng. Trên Trái Đất, phải mất 4,5 tỷ năm để loài người hình thành. Dựa trên mốc này, các nhà khoa học so sánh thời gian sinh quyển tồn tại với khả năng phát triển văn minh và tuổi thọ trung bình của các nền văn minh.

Kết quả cho thấy, trên một hành tinh có 10% CO₂, một nền văn minh phải tồn tại ít nhất 280.000 năm. Nếu muốn 10 nền văn minh cùng tồn tại song song, mỗi nền văn minh đó phải tồn tại ít nhất 10 triệu năm. Những con số này lớn hơn rất nhiều lần so với vài nghìn năm của văn minh loài người.

“Điều đó đồng nghĩa nếu chúng ta thực sự phát hiện ra trí tuệ ngoài hành tinh, gần như chắc chắn họ đã xuất hiện trước chúng ta rất lâu và tiên tiến vượt bậc”, ông Scherf nhấn mạnh. Dựa trên các tính toán này, nhóm nghiên cứu ước tính nền văn minh gần nhất nằm cách Trái Đất khoảng 33.000 năm ánh sáng, ở phía rìa của Dải Ngân Hà.

Cuộc tìm kiếm vẫn phải tiếp tục

Nghiên cứu này đặt ra một thực tế đầy thách thức cho các nỗ lực của SETI. Cơ hội để người ngoài hành tinh tồn tại, phát triển công nghệ và trùng khớp về thời điểm với chúng ta là rất thấp. Khoảng cách vũ trụ cũng khiến việc phát hiện càng thêm gian nan.

Tuy vậy, nhóm tác giả vẫn nhấn mạnh rằng việc tìm kiếm không được dừng lại. “Dù trí tuệ ngoài Trái Đất có thể rất hiếm, nhưng cách duy nhất để biết là phải tìm kiếm. Nếu chúng ta không tìm thấy gì, lý thuyết của chúng tôi càng có cơ sở” - ông Manuel Scherf khẳng định.

Nghiên cứu này cũng là lời nhắc nhở về sự độc đáo và mong manh của sinh quyển Trái Đất. Sự cân bằng khí trong khí quyển, được điều tiết bởi kiến tạo mảng, không phải là vĩnh viễn. Chúng ta không thể xem nhẹ trách nhiệm bảo vệ hành tinh xanh này.

Nguồn: https://dantri.com.vn/khoa-hoc/nguoi-ngoai-hanh-tinh-cach-chung-ta-33000-nam-anh-sang-20250915141315523.htm