Những thiệt hại tạm tính từ việc chính phủ Mỹ đóng cửa

Mỗi tuần đóng cửa làm GDP Mỹ giảm 0,1–0,3%. Lãi suất trái phiếu, tín dụng và bất động sản có thể leo thang, khiến nền kinh tế Mỹ đối mặt nhiều bất ổn.

Bế tắc chính trị đẩy Mỹ vào khủng hoảng ngân sách (trong ảnh: Tòa nhà Quốc hội Mỹ tại Washington, D.C.). Ảnh: THX/TTXVN

Theo trang tin châu Âu Euronews.com, sự rối loạn chính trị tại Mỹ đã khiến chính phủ nước này bước vào tình trạng đóng cửa lần đầu từ 2019 sau khi Thượng viện không thông qua ngân sách, phản ánh sự phân cực chính trị sâu sắc và nguy cơ tác động lớn đến kinh tế, đời sống xã hội cũng như niềm tin công chúng vào hệ thống chính trị. Tuy nhiên, chính quyền Trump tuyên bố tận dụng tình huống để thúc đẩy tinh giản bộ máy liên bang.

Ngày 30/9, Quốc hội Mỹ bước vào thế bế tắc khi Thượng viện bác bỏ cả hai dự luật chi tiêu ngắn hạn. Cụ thể, Thượng viện đã bỏ phiếu 55/45 bác bỏ dự luật do Hạ viện thông qua, chỉ có ba thượng nghị sĩ Dân chủ hoặc độc lập tham gia cùng Cộng hòa. Trước đó, dự luật của phe Dân chủ nhằm gia hạn chi tiêu đến 31/10 và đảo ngược cắt giảm 1 nghìn tỷ USD Medicaid cũng không được thông qua, với kết quả 53/47.

Các nghị sĩ Cộng hòa cho rằng dự luật của họ chỉ là giải pháp tạm thời bảy tuần, tương tự các tiền lệ trước, nhưng phe Dân chủ phản bác rằng nó không đi kèm thương lượng thực chất về y tế. 

Ngân sách liên bang hàng năm hiện tại hết hạn vào ngày 30/9/2025, và ngân sách tiếp theo cho năm tài chính 2026 cần có hiệu lực từ ngày 1/10/2025 đến ngày 30/9/2026. Chi tiêu công của Mỹ được chia thành hai loại:

Chi tiêu bắt buộc: Các khoản chi thiết yếu như an sinh xã hội, kiểm soát không lưu và quân sự, được tự động phê duyệt vĩnh viễn và phải tiếp tục hoạt động. 

Chi tiêu không bắt buộc: Các khoản chi khác phải được chính thức thông qua hàng năm thông qua 12 dự luật phân bổ do Quốc hội bỏ phiếu.

Nếu các dự luật phân bổ ngân sách này không được thông qua, tình trạng "đóng cửa" sẽ xảy ra, tức là tạm dừng các dịch vụ công không thiết yếu. Trừ khi Quốc hội thông qua ít nhất một biện pháp tạm thời gọi là nghị quyết tiếp tục để cho phép tạm thời một số khoản chi tiêu công không bắt buộc. Theo Trung tâm Chính sách Lưỡng đảng, đã có 14 lần đóng cửa như vậy kể từ năm 1980.

Ai bị ảnh hưởng trực tiếp?

Theo Wall Street Journal, hơn hai triệu công chức liên bang là những người chịu tác động trực tiếp: Các công chức làm việc trong các dịch vụ không thiết yếu sẽ bị cho nghỉ phép không lương. Các nhân viên trong các dịch vụ thiết yếu vẫn phải làm việc, nhưng không được trả lương.

Tuy nhiên, sau khi chính phủ mở cửa trở lại, lương của các công chức liên quan (dù tạm nghỉ hay làm việc) đều được trả theo chế độ truy lĩnh. Công việc sẽ được tiếp tục ngay khi Quốc hội thông qua các dự luật phân bổ ngân sách cần thiết.

Giám đốc Ngân sách Russ Vought đã chỉ đạo các cơ quan chuẩn bị cho kế hoạch sa thải hàng loạt nhân viên liên bang, bên cạnh việc cho nghỉ phép tạm thời. Ước tính khoảng 750.000 công chức bị buộc ngừng việc mỗi ngày, với chi phí bồi thường khoảng 400 triệu USD/ngày. 

Bế tắc chính trị leo thang

Vấn đề phức tạp nằm ở quy trình bỏ phiếu: một nghị quyết tiếp tục cần có đa số 60/100 phiếu tại Thượng viện, trong khi tại Hạ viện chỉ cần đa số đơn giản.

Với tình hình hiện tại, việc phê duyệt một nghị quyết tiếp tục mới cần sự ủng hộ của ít nhất 7 thượng nghị sĩ đảng Dân chủ để đạt được ngưỡng 60 phiếu. Đảng Dân chủ đang đặt điều kiện ủng hộ là phải duy trì một số khoản chi tiêu xã hội mà đảng Cộng hòa phản đối, bao gồm việc gia hạn tín dụng thuế liên quan đến Đạo luật Obamacare, sẽ hết hạn vào cuối năm nay.

Trong năm 2023, phải mất ba nghị quyết tiếp tục liên tiếp mới tránh được việc đóng cửa chính phủ. Hiện tại, một nghị quyết tiếp tục được thông qua ngày 11/3/2025 cho phép tài trợ chi tiêu công tùy ý đến nửa đêm ngày 30/9/2025.

Thượng viện dự kiến sẽ tiếp tục bỏ phiếu lại đối với dự luật của phe Cộng hòa để gia tăng sức ép. Tuy nhiên, cơ hội đạt thỏa thuận trước thời hạn hầu như bằng không. Một số thượng nghị sĩ Cộng hòa ngỏ ý sẵn sàng thương lượng về trợ cấp ACA, nhưng khẳng định mọi nhượng bộ chỉ diễn ra sau khi chính phủ mở cửa trở lại.

Trong khi đó, phe Dân chủ chuẩn bị chiến dịch truyền thông quy mô nhằm thể hiện hình ảnh chủ động, với nhiều cuộc họp báo và sự kiện công khai trong tuần. Nếu bế tắc kéo dài, hậu quả kinh tế và tâm lý có thể vượt xa phạm vi ngân sách, làm suy giảm lòng tin vào khả năng quản trị của chính quyền liên bang.

Khảo sát dư luận trước đó cho thấy 33% cử tri đổ lỗi cho cả hai đảng nếu chính phủ đóng cửa, 38% chỉ trích Cộng hòa và 27% nhắm vào Dân chủ. Điều này cho thấy cả hai phe đều đối mặt rủi ro chính trị lớn, đặc biệt trong bối cảnh năm bầu cử 2026 đang đến gần.

Tác động nghiêm trọng đến kinh tế 

Việc tạm dừng chi tiêu tùy ý, chiếm 27% tổng chi tiêu của chính phủ liên bang, sẽ gây ra những hậu quả đáng kể:

Ảnh hưởng đến GDP: Sản xuất dịch vụ công tạm thời sụt giảm, làm giảm tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Mức tiêu dùng của công chức nghỉ phép không lương cũng giảm mạnh.

Các nhà kinh tế ước tính cứ mỗi tuần ngừng hoạt động, GDP thực tế theo quý sẽ giảm từ 0,1% đến 0,3% so với mức bình thường. Do đó, một tháng ngừng hoạt động sẽ làm giảm GDP thực tế theo quý từ 0,5% đến 1,5%. Mặc dù chi tiêu tiêu dùng sau đó sẽ được bù đắp phần nào khi công chức được trả lương truy lĩnh, khả năng phục hồi hoàn toàn mức tiêu dùng bị mất là rất thấp.

Ví dụ, sau đợt đóng cửa năm 2019 kéo dài 35 ngày, Văn phòng Ngân sách Quốc hội cho rằng nền kinh tế đã mất vĩnh viễn 3 tỷ USD GDP thực.

Khủng hoảng trong kinh doanh và tài chính

Các cơ quan hành chính công phải tạm dừng thanh toán cho các nhà cung cấp, khiến nhiều công ty gặp khó khăn, đe dọa hoạt động và thậm chí có thể gây ra phá sản nếu việc đóng cửa kéo dài.

Lãi suất trái phiếu chính phủ Mỹ sẽ tăng do các nhà đầu tư coi chúng là loại trái phiếu có rủi ro cao hơn. Điều này làm gia tăng lo ngại về khả năng Mỹ vỡ nợ trái phiếu chính phủ vào năm 2025 nếu khó đạt được thỏa thuận nâng trần nợ công vào tháng 12.

Lãi suất nợ công cao hơn có thể dẫn đến sự gia tăng rộng rãi lãi suất tín dụng, đặc biệt là lãi suất thế chấp, làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoạn bất động sản. Một số chương trình bảo hiểm quốc gia sẽ không thể hoạt động, cản trở những người mua nhà tiềm năng tìm kiếm bảo hiểm để vay vốn, làm thị trường bất động sản suy thoái.

Việc đóng cửa sẽ ảnh hưởng đến các chỉ số thống kê cần thiết để hướng dẫn các nhà đầu tư trên thị trường tài chính và chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang (Fed). Phần lớn số liệu thống kê được đưa ra bởi các cơ quan công quyền có hoạt động bị đình chỉ.

Tóm lại, giá cổ phiếu có thể giảm do lãi suất tăng, hoạt động kinh tế giảm và sự thiếu minh bạch về mặt thống kê. Hệ quả trước mắt là hàng trăm nghìn công chức mất thu nhập tạm thời và nền kinh tế có thể thiệt hại hàng tỷ USD. 

Nguồn: https://baotintuc.vn/the-gioi/nhung-thiet-hai-tam-tinh-tu-viec-chinh-phu-my-dong-cua-20251001153558293.htm