Những vết thương thời đại trong Di chứng của Dương Thụy

Từng mảnh báo, hóa đơn, túi ni lông, viên đạn nhựa... đều trở thành phương tiện để nghệ sĩ làm chứng cho thời đại mình.

Di chứng là triển lãm cá nhân thứ hai của họa sĩ Dương Thụy, đang trưng bày hơn 100 tác phẩm từ nay đến hết 28-9 tại Maii Gallery (72/7 Trần Quốc Toản, TP.HCM).

Vừa là vết thương vừa là tấm gương

Với Dương Thụy, nghệ thuật là sự phản chiếu trung thực về nội tâm con người trong một thế giới hỗn loạn và mong manh.

Ở Di chứng, anh sống như một chứng nhân, đối diện những sự thật cay đắng của thời đại và biến tranh thành nơi chất chứa những vấn đề bức bối: chủ nghĩa tiêu dùng, bạo lực, chia cắt, cả sự dối trá và xói mòn các giá trị nhân văn...

Kết hợp giữa trừu tượng và hiện thực, Thụy tìm cách phơi bày những liên kết mỏng manh giữa cá nhân, cộng đồng và môi trường.

Những vết thương thời đại trong Di chứng của Dương Thụy - Ảnh 2. — Với Thụy, nghệ thuật không chỉ là sáng tạo mà còn là sự tồn tại. Mỗi tác phẩm vừa là một vết thương, vừa là tấm gương: một lời mời gọi đối diện với nỗi đau, đồng thời khơi gợi suy ngẫm, chữa lành và hy vọng.

Dương Thụy sinh năm 1977, xuất thân là kiến trúc sư, từng được biết đến như một nghệ sĩ đường phố, một họa sĩ màu nước đã đi vẽ trực họa khắp châu Âu, cuối cùng lại dấn thân vào nghệ thuật đương đại.

Anh đã vẽ hàng ngàn tác phẩm từ khổ nhỏ A4 đến canvas cỡ lớn bằng mọi chất liệu có trong tay hoặc nằm quanh xưởng vẽ được anh lượm lặt về, từ acrylic, sơn dầu, báo in, bao bì, thậm chí là chiếc đũa ăn, tấm áo em bé, viên đạn đồ chơi, hóa đơn hằng tháng...

Tất cả với Thụy đều có những tầng ý nghĩa riêng và đều là bằng chứng của đời sống thực. Triển lãm Di chứng là hành trình Thụy lưu giữ, đối diện, kết nối và giải mã rất nhiều câu hỏi phản tư cùng những chứng tích ấy.

Những vết thương thời đại trong Di chứng của Dương Thụy - Ảnh 3. — Tác phẩm của Thụy đều xoay quanh chuyện đời thực đang diễn ra, vì anh quan niệm nghệ sĩ là của hiện tại

Điều khiến Di chứng gây ám ảnh là cách Thụy đan cài ký ức cá nhân với ký ức tập thể. Ngay cái tên đã phản ánh việc anh khước từ những gì dễ dàng, dễ dãi và hời hợt. Thụy chọn chạm thẳng vấn đề và điều đó khiến câu chuyện của anh trở nên có ý nghĩa.

"Tranh mình không nói đúng sai, chỉ nêu vấn đề. Mình cũng không cố làm đẹp ai. Mình phải sống trong thời đại mình, chứng kiến và ghi lại thế giới nơi mình đang sống, nó là như vậy.

Có những vết thương cũ nhưng vẫn đang tiếp diễn, mỗi ngày và không dừng lại, từ những chuyện nhỏ nhất..." - Dương Thụy thẳng thắn.

Những vết thương thời đại trong Di chứng của Dương Thụy - Ảnh 4. — Thụy kể câu chuyện của mình, trong đó có tính cá nhân và tính tập thể cùng tồn tại song song - Ảnh: H.VY

Nghệ thuật của gợi mở và đối diện

Theo họa sĩ, giám tuyển Phan Trọng Văn, điều đặc biệt là Thụy đã giải phóng bức tranh khỏi giới hạn truyền thống.

Tác phẩm của anh mang tinh thần Combine Painting (hội họa kết hợp), nơi tranh không còn là mặt phẳng thuần túy mà thành cấu trúc mở, nơi đa chất liệu đồng hiện và đối thoại.

Chính sự pha trộn ấy khiến tranh của Thụy vừa phảng phất tinh thần Pop Art méo mó, vừa chất chứa nỗi ám ảnh kiểu Munch, lại có sự bứt phá mạnh mẽ của trừu tượng biểu hiện. Nhưng rốt cuộc không phong cách nào đóng khung được Thụy.

Những vết thương thời đại trong Di chứng của Dương Thụy - Ảnh 5. — Triển lãm khẳng định sự dấn thân quyết liệt, liên tục thử nghiệm và va đập của một nghệ sĩ không chấp nhận an phận - Ảnh: H.VY

Trong nhiều tác phẩm, hội họa chỉ còn vai trò nền, nhường chỗ cho vật liệu thô ráp và sự căng thẳng thị giác. Tranh khước từ cái đẹp được thỏa hiệp để khẳng định thứ đẹp khác: cái đẹp nhức nhối của mất mát, ký ức, của sự tồn tại trong đổ vỡ.

Còn theo họa sĩ Hoàng Võ, xem tranh trong triển lãm này bạn sẽ cần thời gian, cần sự căng thẳng, những trải nghiệm điên rồ, ký ức đầy lo toan... lẫn sự lãng mạn đến bất chấp. Có lẽ, từ "đọc tranh" sẽ đầy đủ và chính xác hơn đối với tác phẩm của gã tài hoa và liều lĩnh này.

Di chứng vì thế không chỉ khẳng định năng lượng sáng tạo của Dương Thụy mà còn đặt ra thử thách cho người xem có dám đi xuyên qua lớp gai góc để lắng nghe tiếng vọng của ký ức, tìm một khoảng tự do nhỏ bé trong thế giới chông chênh này.