Nỗ lực bảo tồn nghệ thuật Ca trù tại Quảng Trị: Gắn kết di sản với thế hệ trẻ

Tháng 10/2009, di sản Hát Ca trù của người Việt (tại Quảng Trị và một số tỉnh, thành phố khác trên toàn quốc) đã được tổ chức UNESCO ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại cần được bảo vệ khẩn cấp. Chính vì vậy, công tác bảo tồn và phát huy giá trị của Hát Ca trù luôn được tỉnh Quảng Trị chú trọng.

Trong thời gian từ 2022 đến 2025, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Trị đã tổ chức các lớp truyền dạy nghệ thuật hát Ca trù, nghệ thuật sử dụng nhạc cụ trong Hát Ca trù; hỗ trợ các câu lạc bộ mua sắm nhạc cụ, tham gia các liên hoan, hội thi, hội diễn như. Hàng năm, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Trị thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn, trao truyền, liên hoan, ngày hội… trong đó sử có loại hình ca trù.

Tại các địa phương trên địa bàn tỉnh Quảng Trị có câu lạc bộ Ca trù như: Câu lạc bộ Ca trù Linh Giang, câu lạc bộ Ca trù Quảng Phong (phường Ba Đồn), câu lạc bộ Dân ca và Ca trù Kim Phú (xã Kim Phú), câu lạc bộ Ca trù Quảng Minh (xã Nam Gianh), câu lạc bộ Ca trù Phong Châu (xã Tuyên Hóa)…, các cấp ủy Đảng, chính quyền đã bước đầu có sự quan tâm tạo điều kiện về cơ sở vật chất (cho mượn nhà văn hóa, đình làng tổ chức biểu diễn nhân các ngày lễ,…) để các câu lạc bộ có điều kiện hoạt động.

Nỗ lực bảo tồn nghệ thuật Ca trù tại Quảng Trị: Gắn kết di sản với thế hệ trẻ - Ảnh 1.

Đến nay, trên địa bàn tỉnh (phía bắc sông Gianh) có trên 150 người biết đàn, hát, múa Ca trù; đang sinh hoạt tại 10 câu lạc bộ Ca trù. Các thành viên tham gia sinh hoạt tại các câu lạc bộ Ca trù đều xuất phát từ lòng đam mê, yêu văn nghệ, nhiệt tình và có trách nhiệm cao trong việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa Ca trù. Các thể cách hát, múa đã và đang được các nghệ nhân tại các câu lạc bộ sưu tầm và tổ chức tập luyện, trao truyền. Tại các câu lạc bộ, các nghệ nhân cao tuổi với nhiều tâm huyết, là những hạt nhân duy trì và truyền dạy hát Ca trù cho các thế hệ trẻ rất có hiệu quả.

Những câu lạc bộ Ca trù đang sinh hoạt trong thời gian qua ở Quảng Trị đã góp phần khôi phục, bảo tồn nghệ thuật âm nhạc truyền thống, bên cạnh đó cũng góp phần tăng thêm tính bản địa, bản sắc trong Ca trù và càng làm phong phú, đa dạng thêm nghệ thuật Ca trù ở Quảng Trị cũng như của cả nước. Mỗi câu lạc bộ, mỗi nhóm sinh hoạt Ca trù khác nhau và mỗi nơi là một phong cách, một nét độc đáo của Ca trù ở Quảng Trị. Việc tổ chức xây dựng câu lạc bộ ngày càng được sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền ở các địa phương và cơ sở. Từ chỗ nguy cơ bị lãng quên, các cấp ủy Đảng, chính quyền dần nhận thức đúng, toàn diện hơn về giá trị của loại hình nghệ thuật ca trù trong quá trình bảo tồn di sản văn hóa của cha ông.

Hà Tĩnh: Di sản Hát Ca trù được phát huy giá trị trong đời sống đương đạiĐọc ngay
Liên hoan Ca trù Hà Nội 2025: Sức sống mới từ thế hệ kế cậnĐọc ngay

Khác với các loại hình nghệ thuật khác, Ca trù là một loại hình diễn xướng khá phố biến nhưng không phổ cập bởi lối hát không dễ và rất độc đáo nên việc truyền dạy gặp khá nhiều khó khăn…Ở tỉnh Quảng Trị, phần lớn các nghệ nhân biết đàn, biết hát, biết nghe ca trù đã lớn tuổi, do vậy việc trao truyền Hát Ca trù đang là vấn đề được các cấp, các ngành quan tâm.

Thời gian qua, một số câu lạc bộ đã chú trọng truyền dạy cho thế hệ trẻ như: Câu lạc bộ thôn Đông Dương (xã Quảng Trạch), câu lạc bộ Ca trù Phong Châu (xã Tuyên Hóa) đã tổ chức tập cho các cháu từ 6 đến 10 tuổi. Trên cơ sở lựa chọn các cháu học sinh tiểu học, trung học cơ sở có năng khiếu đam mê, tâm huyết với hát Ca trù, các nghệ nhân đã trực tiếp hướng dẫn, truyền nghề cho các cháu vào các dịp nghỉ hè, ban đêm rảnh rỗi và đến nay, nhiều cháu đã biết đàn, biết hát và có thể biểu diễn phục vụ…đây là thành công bước đầu trong quá trình bảo tồn nghệ thuật Ca trù ở tỉnh Quảng Trị.

Cùng với việc vinh danh Ca trù, trong những năm qua, di sản văn hóa Ca trù và các nghệ nhân Ca trù ở Quảng Trị đã được toàn xã hội quan tâm, đánh giá cao sự đóng góp của họ trong việc bảo vệ, trao truyền loại hình nghệ thuật độc đáo này. Một số nghệ nhân tiêu biểu đã được vinh danh như: Nghệ nhân ưu tú Hồ Xuân Thể (câu lạc bộ Ca trù Đông Dương, xã Quảng Trạch), bà Đặng Thị Phong, bà Đặng Thị Thùy (câu lạc bộ Ca trù Phong Châu, xã Tuyên Hóa), bà Đoàn Thị Điểm (câu lạc bộ Ca trù Quảng Kim, xã Phú Trạch)….. Đây là phần thưởng xứng đáng, ghi nhận quá trình cống hiến, thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước nói chung và các cấp, các ngành ở Quảng Trị đối với di sản văn hóa Ca trù.

Hằng năm, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Trị đã tham mưu cho UBND tỉnh Quảng Trị hỗ trợ kinh phí để tổ chức các hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật ca trù. Bên cạnh sự hỗ trợ của ngành Văn hóa, UBND các xã có câu lạc bộ Ca trù đã quan tâm, tạo điều kiện để các diễn viên, nghệ nhân câu lạc bộ Ca trù tham gia các chương trình Liên hoan ca trù trong và ngoài tỉnh. Bên cạnh việc đầu tư nguồn lực từ ngân sách Nhà nước, tại Quảng Trị các các Câu lạc bộ Ca trù đã được các doanh nghiệp tạo điều kiện trong tập luyện, biểu diễn, sưu tầm những bài ca cổ, sáng tác thêm những bài ca mới.

Trong thời gian tới, để tiếp tục làm tốt công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản hát Ca trù trên địa bàn tỉnh Quảng Trị sẽ tiếp tục tuyên truyền để nâng cao nhận thức về ý nghĩa, giá trị của Ca trù, tổ chức các hoạt động quảng bá các giá trị của Ca trù và tiến hành từng bước việc khai thác giá trị của Ca trù để phục vụ du lịch; Đầu tư nguồn lực (con người và tài chính) để triển khai các hoạt động bảo tồn và phát huy các giá trị của Ca trù; Thí điểm việc đưa Ca trù vào trường học đối với các địa phương có Ca trù (như xã Quảng Trạch, xã Phú Trạch, xã Tuyên Hóa, phường Ba Đồn…) để có một lớp "ca nương", "kép đàn" kế cận trong tương lai….

Nguồn: https://bvhttdl.gov.vn/no-luc-bao-ton-nghe-thuat-ca-tru-tai-quang-tri-gan-ket-di-san-voi-the-he-tre-20251006085028947.htm