Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao: Tăng giá trị, rộng đầu ra

BẮC NINH - Sau sáp nhập, tỉnh Bắc Ninh hội tụ lợi thế vùng nguyên liệu đa dạng và hạ tầng công nghiệp - logistics hiện đại. Đây là cơ hội để nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao vươn lên thành ngành trụ cột, vừa gia tăng giá trị sản phẩm, vừa mở rộng thị trường tiêu thụ trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, để khai thác hết tiềm năng, tỉnh cần giải quyết những thách thức về quy mô sản xuất, tiêu chuẩn, vốn đầu tư và khả năng chống chịu thiên tai.

Những "mùa quả ngọt" từ nông nghiệp công nghệ cao

Nói đến nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao ở Bắc Ninh hiện nay, không thể bỏ qua cây vải thiều, thương hiệu quốc gia đã khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế. Với diện tích khoảng 30.000 ha, trong đó hơn 18.000 ha đạt tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, mỗi năm vải thiều mang về hàng nghìn tỷ đồng, xuất khẩu sang hơn 30 quốc gia. Những năm gần đây, nông dân, các hợp tác xã trong tỉnh đã mạnh dạn ứng dụng công nghệ: Tưới nhỏ giọt, dùng phân hữu cơ vi sinh, QR code truy xuất nguồn gốc… giúp quả vải giữ được hương vị, đáp ứng yêu cầu khắt khe của các thị trường khó tính.

Thu hoạch vải thiều trồng theo tiêu chuẩn VietGAP tại phường Phượng Sơn.

Năm 2025, toàn tỉnh xuất khẩu thành công gần 430 tấn chính ngạch sang các thị trường cao cấp như: Mỹ, Canada, Nhật Bản, EU... Sản phẩm được bày bán trong các hệ thống siêu thị lớn như Safeway, Albertsons, Costco, Selgros, Rungis International Market (Pháp)… Tuy vậy, mới chỉ có khoảng 20% sản lượng vải được chế biến sâu, trong khi nhu cầu nước ép, sấy khô, đông lạnh ngày càng tăng. Đây là dư địa để Bắc Ninh thu hút doanh nghiệp đầu tư dây chuyền chế biến hiện đại, hình thành chuỗi giá trị khép kín.

Ngoài vải thiều, trên địa bàn tỉnh còn nhiều mô hình nông nghiệp công nghệ cao hiệu quả. Hợp tác xã Nông nghiệp xanh Phú Cường, thôn Lương Pháp, xã Gia Bình thành lập từ đầu năm 2022, hoạt động trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ gắn với du lịch trải nghiệm. Hiện trên diện tích hơn 5 ha đất sản xuất, Hợp tác xã chia thành 3 khu: Khu trồng các loại rau hữu cơ, hoa, cây ăn quả; khu du lịch trải nghiệm; khu dịch vụ ăn uống. Giám đốc Hợp tác xã Bùi Xuân Quế chia sẻ: “Nhờ áp dụng khoa học công nghệ nên cả khi nhiệt độ ngoài trời bất lợi cho sản xuất thì cây trồng vẫn sinh trưởng, phát triển tốt, cho thu hoạch hàng trăm kg mỗi ngày. Chất lượng các loại rau quả cũng được nâng lên, toàn bộ sản lượng dưa đều được tiêu thụ tại các trường học, nhà hàng, cửa hàng thực phẩm sạch với giá từ 6.000- 10.000 đồng/kg. Ngoài trồng 2-3 vụ dưa chuột/năm, nông dân luân canh trồng dưa hấu, bí xanh, bí đỏ kết hợp trồng các loại cây ăn quả như chuối đỏ, đu đủ, mít... Đa hướng sản xuất, kinh doanh, Hợp tác xã đang duy trì doanh thu trên dưới 1 tỷ đồng/năm, mang lại thu nhập cao cho các thành viên, người lao động".

DELCO Farm là tổ hợp trang trại ứng dụng công nghệ cao đặt tại phường Ninh Xá với tổng diện tích 6 ha và vốn đầu tư hơn 60 tỷ đồng. Trang trại được thiết kế như một hệ sinh thái nông nghiệp tích hợp, bao gồm 2 ha mặt nước nuôi cá, 2 khu chăn nuôi gà đẻ trứng hiệu suất cao, khu nhà kính trồng dưa lưới Nhật Bản rộng hơn 7.000 m² với sản lượng khoảng 50 tấn/năm và 1.000 m² nhà kính trồng rau thủy canh. Điểm đáng chú ý là toàn bộ hệ thống sản xuất tại DELCO Farm được điều hành bằng phần mềm tự động do chính kỹ sư Việt Nam thiết kế và phát triển, tích hợp công nghệ Internet vạn vật (IoT) theo tiêu chuẩn công nghiệp 4.0. Ông Lê Khánh Mạnh, Giám đốc Công ty cổ phần Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao DELCO, chủ sở hữu củaDELCO Farmchia sẻ: "Việc chủ động phát triển công nghệ nội địa không chỉ giúp giảm thiểu chi phí đầu tư ban đầu mà còn rút ngắn thời gian triển khai và dễ dàng mở rộng quy mô trong tương lai. Mỗi sản phẩm tại trang trại đều được gắn mã QR để truy xuất nguồn gốc, bảo đảm minh bạch và chất lượng".

Hướng tới chuỗi giá trị bền vững

Giai đoạn 2020 - 2025, nông nghiệp tỉnh Bắc Ninh phát triển toàn diện theo hướng bền vững, hiện đại, trọng tâm là nông nghiệp công nghệ cao, hữu cơ, xanh, tuần hoàn, thích ứng biến đổi khí hậu. Tỉnh đã phát huy điều kiện thuận lợi về thổ nhưỡng, khí hậu, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, gắn sản xuất với chế biến - tiêu thụ, nâng giá trị hàng hóa. Nhiều cơ chế, chính sách đặc thù được triển khai; vùng sản xuất tập trung, hàng hóa chủ lực hình thành; một số cây trồng, vật nuôi đứng nhóm đầu cả nước.Toàn tỉnh hiện có 1.634 cơ sở ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất; hơn 60% sản phẩm nông nghiệp, thủy sản đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP. Diện tích nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao khoảng 7.000 ha, giá trị sản xuất bình quân tăng 12-15%/năm.

Mô hình ứng dụng công nghệ cao sử dụng chế phẩm sinh học trong sản xuất lan hồ điệp tại xã Tiên Du. Ảnh: Nguyễn Hưởng.

Hiện tỷ trọng sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao chiếm hơn 30% toàn ngành, giá trị sản phẩm tăng 17-30% so với canh tác truyền thống. Tuy vậy, sản phẩm có thương hiệu, chứng nhận và hợp đồng tiêu thụ dài hạn còn khiêm tốn; nhiều mô hình vẫn gặp khó khăn ở khâu tiêu thụ sản phẩm, giá bán không ổn định.

Theo ông Nguyễn Hồng Quang, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, muốn nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao phát huy hiệu quả, cần liên kết “4 nhà”: Nhà nước - Nhà nông - Nhà khoa học - Nhà doanh nghiệp. Doanh nghiệp giữ vai trò then chốt bao tiêu sản phẩm, đầu tư chế biến; Nhà nước hỗ trợ hạ tầng, vốn tín dụng, chính sách khuyến khích. Một số giải pháp cụ thể như: Phát triển logistics và chế biến nông sản; xây dựng trung tâm logistics, chế biến nông sản; khuyến khích đầu tư theo hình thức đối tác công tư vào kho lạnh, bảo quản sau thu hoạch; mở rộng tín dụng ưu đãi, quỹ bảo hiểm nông nghiệp; đẩy mạnh chuyển đổi số (IoT giám sát, blockchain truy xuất nguồn gốc); liên kết với các trường đại học, cao đẳng đào tạo nhân lực.

Kết nối vùng, vươn ra thế giới

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh nhiệm kỳ 2025-2030 xác định: Phát huy lợi thế, vùng, miền, địa phương, tổ chức sản xuất, kinh doanh nông nghiệp theo chuỗi giá trị, dựa trên nền tảng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Phát triển nông nghiệp hiệu quả, bền vững, tích hợp đa giá trị theo hướng nâng cao giá trị gia tăng, năng lực cạnh tranh. Trọng tâm là phát triển nông nghiệp theo chuỗi giá trị, ứng dụng công nghệ cao gắn với nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp tuần hoàn, thúc đẩy hợp tác giữa nông nghiệp và các thương mại, dịch vụ du lịch…; xây dựng và phát triển các vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung với các sản phẩm nông sản chủ lực, đặc trưng, gắn với chế biến sâu, bảo quản, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, tạo ra giá trị cao, định hướng xuất khẩu. Chuyển mạnh tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang phát triển kinh tế nông nghiệp gắn với nhu cầu thị trường.

Dây chuyền sản xuất trứng gà sạch tại DELCO Farm.

Nghiên cứu việc liên kết, hợp tác, đặt hàng với các địa phương để sản xuất, cung cấp thực phẩm an toàn của tỉnh. Khuyến khích phát triển nông nghiệp công nghệ cao tại các khu, vùng ven đô gắn với thị trường tiêu dùng đô thị và xuất khẩu.Theo đó, một hướng đi triển vọng là xây dựng hành lang nông sản Kinh Bắc, kết nối vùng nguyên liệu của tỉnh với địa phương lân cận, cung ứng cho Hà Nội và xuất khẩu. Bắc Ninh phát huy lợi thế cây ăn quả, rau màu, hoa; Hải Phòng (khu vực tỉnh Hải Dương cũ) với hành, tỏi, vải lai. Liên kết này tạo chuỗi cung ứng quy mô lớn, cạnh tranh giúp nông sản Kinh Bắc có thể thâm nhập sâu vào chuỗi giá trị, đưa Bắc Ninh trở thành trung tâm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao vùng đồng bằng sông Hồng.

Nhìn xa hơn, Bắc Ninh đặt mục tiêu trở thành trung tâm logistics và chế biến nông sản, cung cấp sản phẩm chất lượng cao cho thị trường trong nước và xuất khẩu. Tầm nhìn là trung tâm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao vùng đồng bằng sông Hồng, hội tụ mô hình sản xuất hiện đại, bền vững, ứng dụng mạnh chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn. Để đạt mục tiêu, tỉnh cần đồng bộ nhiều giải pháp: Hoàn thiện quy hoạch vùng nguyên liệu, gắn chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu tập thể; đầu tư nghiên cứu, chuyển giao giống chịu hạn, kháng sâu bệnh; phát triển nông nghiệp xanh, tuần hoàn; quảng bá thương hiệu nông sản Kinh Bắc, kết hợp du lịch sinh thái, trải nghiệm.

Phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao ở Bắc Ninh là chiến lược dài hạn để nâng cao giá trị, mở rộng đầu ra cho sản phẩm song để tạo đột phá, cần thực hiện đồng bộ từ chính sách, hạ tầng, liên kết vùng đến đổi mới công nghệ. Khi đó, nông sản Bắc Ninh không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn vươn tầm quốc tế, trở thành niềm tự hào của vùng đất Kinh Bắc.

 

Bài, ảnh: Dương Hoàn

Nguồn: https://baobacninhtv.vn/nong-nghiep-ung-dung-cong-nghe-cao-tang-gia-tri-rong-dau-ra-postid427788.bbg