Sáng tạo để đưa sản phẩm thủ công vươn ra thế giới

Khách hàng tìm hiểu các sản phẩm thủ công mỹ nghệ tại Trung tâm Hội chợ triển lãm quốc gia (xã Đông Anh, Hà Nội). *Ảnh: Đỗ Tâm*

Sản phẩm được quốc tế đánh giá cao

Hà Nội hiện có khoảng 1.350 làng nghề và làng có nghề, chiếm hơn 30% tổng số làng nghề của cả nước. Trong đó, có 327 làng nghề đã được UBND thành phố Hà Nội công nhận. Năm 2024, tổng doanh thu của 327 làng nghề được công nhận ước đạt trên 24.000 tỷ đồng. Điển hình một số làng nghề đạt doanh thu cao đáng kể như làng nghề điêu khắc mỹ nghệ Sơn Đồng, làng nghề đồ mộc Hữu Bằng…

Theo họa sĩ Vũ Hy Thiều, Chủ tịch Hội đồng cố vấn Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ, hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam nói chung và của Hà Nội nói riêng từ lâu đã được bạn bè quốc tế đánh giá cao bởi những giá trị độc đáo không thể sao chép. Trước hết, đó là dấu ấn đậm nét của bản sắc dân tộc. Mỗi sản phẩm đều mang trong mình tinh thần văn hóa Việt, dễ dàng phân biệt với sản phẩm của các quốc gia khác. Từ họa tiết, chất liệu đến kỹ thuật chế tác, tất cả đều phản ánh cốt cách riêng của người Việt.

Bên cạnh đó, sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam sử dụng thuần nguyên liệu thiên nhiên, yếu tố ngày càng được thị trường thế giới coi trọng trong xu hướng tiêu dùng bền vững và thân thiện với môi trường.

Một yếu tố nữa cần được nhắc đến, đó là sự sáng tạo và tâm huyết của người nghệ nhân, những “nghệ sĩ dân gian” chân chính. Mỗi sản phẩm là một câu chuyện văn hóa, một cảm hứng nghệ thuật. Không chỉ những sản phẩm cao cấp như đồ gốm, thổ cẩm, thêu cung đình, sập gụ, tủ chè… mà ngay cả những vật dụng đơn sơ, gắn với sinh hoạt thường ngày như ấm, nồi, dụng cụ đánh bắt cá… cũng được quốc tế yêu thích vì sự tinh xảo, gần gũi và đậm chất văn hóa.

Đặc biệt, xu hướng nghệ thuật hóa hàng thủ công đang ngày càng rõ nét. Các nghệ nhân không chỉ gìn giữ bản sắc truyền thống, mà còn tạo ra các dòng sản phẩm mang tính nghệ thuật cao, có khả năng tiếp cận thị trường quốc tế, đáp ứng nhu cầu thẩm mỹ ngày càng đa dạng của người tiêu dùng toàn cầu.

Không chỉ giữ vai trò gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, nhiều sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam ngày càng thể hiện giá trị thẩm mỹ, sáng tạo và khả năng vươn ra thị trường quốc tế.

Sản phẩm chao đèn được nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh nâng tầm giá trị thủ công bằng sự sáng tạo là một minh chứng. Khi được trưng bày tại khách sạn Melia (Hà Nội), đã có 6 công ty nước ngoài cùng lúc muốn mua, nhưng tiếc là chỉ có duy nhất một chiếc.

Định hướng sáng tạo phù hợp với nhu cầu tiêu dùng

Các nghề thủ công mỹ nghệ Việt Nam được thừa hưởng một truyền thống quý báu, hình thành và phát triển qua hàng nghìn năm lịch sử. Nếu thống kê đầy đủ, có thể lên tới hàng chục vạn mẫu hàng thủ công truyền thống. Trên nền tảng di sản ấy, các nghệ nhân tiếp tục sáng tạo ra nhiều sản phẩm mới, vừa đậm đà bản sắc Việt, vừa phù hợp với thị hiếu và nhu cầu của đời sống hiện đại.

Ông Trịnh Quốc Đạt, Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam nhận định, thị trường trong nước với hơn 100 triệu dân, cùng nỗ lực đón 22-23 triệu lượt khách quốc tế, trên 120-130 triệu lượt khách nội địa, sẽ là cơ hội để ngành thủ công mỹ nghệ mở rộng thị trường. Đặc biệt, trong bối cảnh khách hàng trong nước ngày càng ưa chuộng các sản phẩm mang đậm chất truyền thống, thân thiện với môi trường.

Sự sáng tạo trong các sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam vô cùng phong phú. Tuy nhiên, để nguồn sáng tạo ấy phát huy hết tiềm năng, cần có sự định hướng, hỗ trợ thiết thực từ các cơ quan chức năng và chính sách phù hợp.

Hiện nay, nhiều nghệ nhân vẫn sáng tác theo cảm hứng cá nhân, thiếu định hướng rõ ràng về thị trường và người tiêu dùng. Họ làm ra sản phẩm mà chưa biết bán cho ai, dùng vào việc gì. Vì vậy, cần có định hướng sáng tạo phù hợp với nhu cầu tiêu dùng trong nước và ngoài nước, nhất là từ các đơn vị liên quan đến xuất khẩu.

Đơn cử như trường hợp một chuyên gia người Hà Lan đến chợ Đồng Xuân (Hà Nội) đã mua 20 cái rế bắc nồi với kích thước to, nhỏ khác nhau. Sau khi về nước, bà đã ghép lại thành chiếc chao đèn nghệ thuật đặt trong phòng khách. Những ví dụ như vậy cho thấy, nhu cầu sử dụng của thị trường quốc tế rất khác biệt và các nghệ nhân cần được cung cấp thông tin thị trường để điều chỉnh thiết kế cho phù hợp.

Vì vậy, theo Chủ tịch Hội đồng cố vấn Hiệp hội Thủ công mỹ nghệ Vũ Hy Thiều, cần tăng cường tổ chức tư vấn chuyên sâu tại các làng nghề Thủ đô. Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp Hà Nội là một trong những đơn vị tiên phong, nhưng cần nhân rộng và duy trì thường xuyên các hình thức tư vấn này. Đồng thời, khuyến khích sáng tạo thông qua các cuộc thi cũng là cách hiệu quả để thúc đẩy nghệ nhân đổi mới tư duy, nâng cao giá trị sản phẩm.

Việc tổ chức các chuyến tham quan trong nước và ngoài nước để các nghệ nhân học hỏi kinh nghiệm, tiếp cận xu hướng mới cũng là một giải pháp quan trọng. “Tuy nhiên, cần thay đổi tư duy tổ chức, không nên trông chờ vào ngân sách nhà nước. Thay vào đó, có thể vận động nghệ nhân tự đóng góp kinh phí. Nếu có thông tin minh bạch và lộ trình rõ ràng, nhiều nghệ nhân sẵn sàng tham gia các chuyến đi học hỏi tại những quốc gia có ngành thủ công phát triển như Nhật Bản, Italia…”, họa sĩ Vũ Hy Thiều chia sẻ.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/sang-tao-de-dua-san-pham-thu-cong-vuon-ra-the-gioi-715338.html