Giữ hồn xưa, lan tỏa giá trị mới qua nghệ thuật thư pháp

*Trong văn hóa truyền thống, thư pháp hiện diện ở nhiều không gian và phong tục.*

Nét chữ - hồn người

Theo ông Đinh Xuân Bình, Phó chủ nhiệm Câu lạc bộ Hán Nôm - Thư pháp Hải Đông, viết thư pháp mang lại nhiều lợi ích cả về thẩm mỹ lẫn tinh thần. “Khi tập trung rèn chữ, người viết buộc phải tĩnh tâm. Chữ viết có hồn hay không là ở chỗ đó. Ngay bản thân chữ tượng hình đã đẹp, qua vận bút thì càng bộc lộ thần thái, cảm xúc của người cầm bút.” - ông Bình chia sẻ.

Thư pháp chú trọng nguyên lý vận bút, gồm ba bước cơ bản: khởi bút, hành bút và thu bút. Từ ba động tác đó, người viết tạo ra những đường nét khi đậm, khi thanh, khi mạnh, khi nhẹ. Không ít nghệ nhân cho rằng có thể “đọc” tâm trạng của tác giả qua từng con chữ. Chính sự chuyển biến đa dạng này khiến thư pháp trở thành nghệ thuật, chứ không đơn thuần là kỹ năng viết đẹp.

Trước kia, thư pháp thường gắn với lớp người nhiều tuổi, có kiến thức Hán - Nôm. Nhưng nay, ngày càng nhiều bạn trẻ tìm đến bộ môn này. Họ xem thư pháp như một cách rèn sự tập trung, giảm căng thẳng, thậm chí như một thú vui sáng tạo. Ở một số trường học, câu lạc bộ, phong trào viết thư pháp được duy trì như hoạt động ngoại khóa, giúp học sinh rèn tính kiên nhẫn và cảm nhận giá trị của chữ nghĩa.

*Ngày càng có nhiều bạn trẻ tìm đến nghệ thuật thư pháp.*

Trong văn hóa truyền thống, thư pháp hiện diện ở nhiều không gian và phong tục. Tục khai bút đầu xuân, xin chữ - cho chữ, treo câu đối đỏ với chữ “Phúc”, “Lộc”, “Thọ”, “Tâm”, "Đức"… đã trở thành nét đẹp quen thuộc mỗi dịp Tết. Trong không gian tâm linh, đình, chùa, miếu mạo, nhà thờ họ, những bức hoành phi, câu đối viết bằng thư pháp vừa tạo sự trang nghiêm, vừa gửi gắm thông điệp đạo đức, khuyến học.

Ông Nguyễn An Hưng, Chủ tịch Hiệp hội làng nghề thành phố nhận định: “Câu đối là sự chắt lọc trí tuệ, văn hóa, đạo đức của người Việt. Đặt ở không gian linh thiêng, câu đối vừa nhắc nhở, vừa mang tính giáo dục. Thư pháp chính là nghệ thuật làm cho câu chữ thêm sống động và giàu giá trị.” Theo ông Hưng, câu đối và thư pháp luôn gắn bó chặt chẽ: câu chữ chứa đựng tư tưởng, thư pháp làm cho hình thức thêm cuốn hút, hài hòa.

Ứng dụng mới, sức sống mới

Thư pháp Việt Nam vốn phát triển trên nền chữ Hán và chữ Nôm. Khi chữ Quốc ngữ trở thành hệ chữ viết chính, nhiều nghệ nhân tiếp tục sáng tạo, đưa hệ chữ La-tinh vào nghệ thuật thư pháp. Đây được coi là bước chuyển mình quan trọng, giúp thư pháp gần hơn với đại chúng, nhất là giới trẻ.

ung-dung-thu-phap(1).jpg — *Ứng dụng khắc chữ thư pháp trên quả dưa hấu được ưa chuộng.*

Thư pháp Quốc ngữ ngày nay không chỉ dừng lại ở việc treo tranh trong nhà mà còn xuất hiện trên nhiều sản phẩm thủ công, hàng hóa, nhất là dịp Tết Nguyên đán. Chị Nguyễn Thị Thanh Tâm, chủ một cửa hàng dịch vụ hoa tươi, cưới hỏi ở phố Đào Nhuận (phường Lê Chân) chia sẻ: “Mỗi dịp Tết, những quả dừa mạ chữ thư pháp, dưa hấu khắc chữ thư pháp bán rất chạy. Người mua thích vì vừa đẹp mắt, vừa có ý nghĩa để thờ cúng gia tiên.”

Những sản phẩm này cho thấy thư pháp có thể thích ứng linh hoạt, gắn với nhu cầu thị trường nhưng vẫn giữ giá trị tinh thần truyền thống.

Ngoài lĩnh vực thủ công, thư pháp còn được ứng dụng trong thiết kế đồ họa, thời trang, kiến trúc, quảng cáo. Nhiều nhà thiết kế khai thác nét chữ thư pháp trên áo dài, bao bì hay logo, biến nó thành điểm nhấn độc đáo. Nhờ đó, thư pháp không chỉ là di sản văn hóa mà còn trở thành nguồn cảm hứng sáng tạo trong các ngành nghề hiện đại.

Bên cạnh ứng dụng thương mại, thư pháp vẫn giữ vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần. Vừa qua, Trung tâm Thư pháp, Câu đối và Hán - Nôm học Hải Phòng tổ chức Cuộc thi Thư pháp thành phố Hải Phòng. Sự kiện thu hút nhiều nghệ nhân tham gia, với chủ đề “Thành phố Hải Phòng Trung dũng - Quyết thắng”.

*Tác giả Ngô Thu An (giữa) đoạt giải nhất Cuộc thi Thư pháp thành phố Hải Phòng.*

Trong cuộc thi, tác giả Ngô Thu An giành giải nhất với tác phẩm chữ phượng Hán tự bằng Nhân diện thư, toát lên hình tượng Nữ tướng An Biên - biểu tượng lịch sử của đất Cảng. Giải nhì thuộc về tác giả Lưu Văn Thuấn với tác phẩm Hành thư Hán tự.

Các tác phẩm tham dự đều bám sát nét đẹp thư pháp truyền thống, đồng thời thể hiện tình yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc và khát vọng đổi mới.

Theo ban tổ chức, cuộc thi không chỉ là dịp giao lưu nghệ thuật mà còn góp phần đưa thư pháp đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ. Qua đó, thư pháp được nhìn nhận không phải như “chuyện xưa cũ”, mà như một dòng chảy nghệ thuật còn nguyên giá trị trong đời sống hiện đại.

Thực tế cho thấy, thư pháp vừa giữ được tinh hoa truyền thống, vừa thích ứng với nhu cầu hiện đại. Nó không chỉ làm đẹp cho không gian sống, tôn vinh chữ nghĩa, mà còn rèn luyện sự kiên nhẫn, nuôi dưỡng sáng tạo và tinh thần hướng thiện. Những nét chữ giàu hồn phách khẳng định: dù thời gian đổi thay, thư pháp vẫn vẹn nguyên chỗ đứng trong lòng người Việt.

HÀ LINH

Nguồn: https://baohaiphong.vn/giu-hon-xua-lan-toa-gia-tri-moi-qua-nghe-thuat-thu-phap-522103.html