Tai nạn chấn thương có nên phẫu thuật vi phẫu?

Độc giả Trần Xuân Sơn gửi câu hỏi về chuyên trang Ngoại thần kinh - Cột sống, với nội dung: “Người nhà em được tư vấn làm phẫu thuật vi phẫu tạo hình cho ngón tay do tai nạn bị đứt một phần. Xin bác sĩ giải thích thêm giúp em phương pháp này?”.

Trả lời câu hỏi, ThS.BS Nguyễn Xuân Hảo, chuyên khoa Chấn thương Chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn cho biết vi phẫu tạo hình là kỹ thuật tiên tiến, không chỉ giữ lại được ngón tay mà còn giúp phục hồi chức năng bộ phận bị tổn thương cho người bệnh, nếu được thực hiện trong “thời gian vàng” 3-6 giờ sau chấn thương.

Kỹ thuật vi phẫu tạo hình là gì?

Vi phẫu tạo hình là một trong những thành tựu tiên tiến của y học hiện đại, cho phép bác sĩ tái tạo các bộ phận cơ thể bị tổn thương nghiêm trọng. Kỹ thuật này sử dụng kính hiển vi phẫu thuật có khả năng phóng đại hàng trăm lần, giúp bác sĩ khâu nối chính xác các cấu trúc siêu nhỏ như mạch máu, dây thần kinh, gân, cơ, hoặc thậm chí xương với kích thước chỉ vài milimet. Độ chính xác này là yếu tố then chốt giúp phục hồi chức năng và thẩm mỹ cho các bộ phận bị tổn thương.

Trong nhiều trường hợp, vi phẫu tạo hình không chỉ dừng lại ở việc nối lại các mô bị đứt mà còn bao gồm ghép mô tự thân. Bác sĩ có thể lấy da, cơ, gân, hoặc xương từ một vùng khác trên cơ thể người bệnh (như đùi, cánh tay) để tái tạo phần bị tổn thương. Điều này đảm bảo cả về chức năng (vận động, cảm giác) lẫn hình dáng tự nhiên, giúp người bệnh tránh được những di chứng lâu dài như mất chi hoặc biến dạng.

Khi nào bác sĩ chỉ định điều trị bằng vi phẫu - tạo hình?

Chấn thương đứt rời hoặc đứt một phần chi: Bao gồm ngón tay, ngón chân, bàn tay, bàn chân do tai nạn lao động, tai nạn sinh hoạt, hoặc tai nạn giao thông.

Tổn thương phức tạp: Gân, dây thần kinh, mạch máu bị tổn thương nặng, không thể phục hồi bằng các phương pháp phẫu thuật thông thường.

Che phủ khuyết hổng lớn: khi cần ghép vạt tự do để che phủ phần mềm, tránh lộ gân xương, khớp, thần kinh, mạch máu.

Tạo hình - chức năng sau phẫu thuật cắt bỏ khối u: Khôi phục hình dáng và chức năng cho các bộ phận cơ thể sau khi cắt bỏ khối u ác tính.

Bỏng hoặc dị tật bẩm sinh: Sử dụng mô ghép để tái tạo vùng da, cơ, hoặc xương bị mất.

Thời gian vàng: Phẫu thuật cần được thực hiện trong khoảng 3-6 giờ sau chấn thương để đảm bảo mô và mạch máu vẫn còn khả năng tái tưới máu, tránh hoại tử.

Bác sĩ Hảo cho biết: “Thời gian là yếu tố sống còn. Nếu vượt quá thời gian vàng, khả năng cứu chi thể giảm đáng kể, thậm chí phải cắt bỏ phần bị tổn thương để tránh nhiễm trùng hoặc hoại tử”.

Trong trường hợp ngón tay bị đứt một phần, vi phẫu tạo hình mang lại ba lợi ích vượt trội:

Bảo tồn ngón tay: Bác sĩ khâu nối mạch máu nhỏ li ti để máu tiếp tục lưu thông, giúp phần ngón tay bị tổn thương tiếp tục được tưới máu, tránh phải cắt bỏ.

Phục hồi chức năng: Việc nối lại gân và dây thần kinh giúp ngón tay lấy lại khả năng vận động, cầm nắm và cảm giác, từ đó duy trì chức năng sinh hoạt hàng ngày.

Tối ưu thẩm mỹ: Đường mổ nhỏ, ít sẹo, và kỹ thuật ghép mô tự thân giúp giữ nguyên hình dáng tự nhiên của ngón tay, giảm thiểu nguy cơ biến dạng.

“Đối với người nhà của bạn, nếu ngón tay bị đứt một phần được can thiệp trong thời gian vàng, khả năng cứu ngón tay là rất cao. Nếu không thực hiện vi phẫu, nguy cơ hoại tử sẽ buộc bác sĩ phải đoạn chi, dẫn đến mất ngón tay vĩnh viễn và ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống”, bác sĩ Hảo cho biết.

Tai nạn chấn thương có nên phẫu thuật vi phẫu? - 1 — Người bệnh bị tai nạn đứt động mạch bàn chân được các bác sĩ điều trị thành công, giữ lại phần chi và khôi phục vận động bằng vi phẫu - tạo hình (Ảnh: BVCC).

Lưu ý khi lựa chọn phương án vi phẫu tạo hình

Tuân thủ chăm sóc hậu phẫu: Cố định tư thế, dùng thuốc giảm đau theo chỉ định của bác sĩ, theo dõi mạch mao mạch, màu sắc da, nhiệt độ, độ căng mô vùng ghép, tránh co mạch (giữ ấm, không dùng thuốc co mạch), vì đây là yếu tố quyết định thành công.

Theo dõi biến chứng: Phát hiện sớm dấu hiệu nhiễm trùng, hoại tử, tắc mạch.

Tập vật lý trị liệu: Để phục hồi vận động, linh hoạt và cảm giác cho ngón tay.

Khả năng chuyên môn và trang thiết bị hiện đại: Vi phẫu cần bác sĩ có tay nghề chuyên sâu, dụng cụ vi phẫu siêu nhỏ và phòng mổ hoàn chỉnh. Nếu đáp ứng đầy đủ, tỷ lệ thành công có thể lên đến 70-90% trong điều kiện tối ưu, đặc biệt khi người bệnh được cấp cứu kịp thời và được chăm sóc tích cực hậu phẫu.

Theo BS Hảo, chuyên khoa Chấn thương Chỉnh hình của Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn đã áp dụng kỹ thuật vi phẫu tạo hình trong nhiều ca cấp cứu khó, giúp giữ lại phần chi cho cơ thể người bệnh.

Một nạn nhân bị máy cắt cỏ gây đứt lìa động mạch bàn chân, ê-kíp đã thực hiện vi phẫu khẩn cấp trong “giờ vàng” để nối mạch máu, giữ lại bàn chân cho người bệnh.

Một trường hợp khác, đội ngũ bác sĩ đã xuyên đêm nối bàn tay bị đứt lìa cho một người bệnh 32 tuổi, sau điều trị bàn tay được bảo tồn cả về hình thể lẫn chức năng vận động.

Những thành công này cho thấy vai trò đặc biệt quan trọng của vi phẫu tạo hình, không chỉ trong điều trị chấn thương nặng mà còn trong việc phục hồi chức năng và chất lượng sống cho người bệnh.

Bác sĩ Hảo nhấn mạnh, với trường hợp ngón tay bị tai nạn đứt một phần, vi phẫu tạo hình chính là giải pháp tối ưu nhất. Nếu được thực hiện kịp thời và chăm sóc hậu phẫu đúng cách, khả năng phục hồi vận động cho ngón tay là rất khả quan.

Nguồn: https://dantri.com.vn/suc-khoe/tai-nan-chan-thuong-co-nen-phau-thuat-vi-phau-20251012224821544.htm