Thành Nhà Hồ - giữ gìn “bức thông điệp” văn hóa cho muôn đời

Chúng tôi đến Thành nhà Hồ vào một ngày cuối tháng 4, khi cái nắng chớm hạ nhẹ nhàng mơn man trên cánh đồng xanh ngát. Dẫu đã đến nơi đây nhiều lần nhưng cảm giác vẫn chưa bao giờ là cũ.

Vừa dẫn chúng tôi đi tham quan, chị Triệu Thị Hương - hướng dẫn viên của Trung tâm di sản thế giới Thành nhà Hồ vừa tỉ mỉ giới thiệu khái quát về lịch sử cũng như giá trị của các hiện vật trong quá trình xây dựng thành. Công cuộc rời đô cấp bách, Thành nhà Hồ được xây dựng trong khoảng thời gian không tưởng với khối lượng công việc đồ sộ.

Để xây dựng Thành nhà Hồ, Hồ Quý Ly đã cho người đào đắp tới 80.000 mét khối đất, khai thác vận chuyển, lắp đặt từ 20.000 - 25.000 mét khối đá phiến. Một công trình kiến trúc lớn như vậy phải hoàn thành trong một khoảng thời gian ngắn và gấp gáp bởi lúc này, quân Minh đã lăm le xâm lược nước ta.

Cho tới hiện tại, vẫn còn vô số bí ẩn về quá trình xây dựng thành bị vùi sâu bên trong những đoạn tường đã mọc đầy cây bụi hay bị chôn chặt dưới chân thành. Và những cuộc khảo cổ cho tới nay mới hé lộ phần nào những bí ẩn đó. Dù vậy, vẫn có những bí ẩn đã trở thành giai thoại...

0:00

Kể từ sau khi Thành Nhà Hồ được công nhận là Di sản văn hóa thế giới, tỉnh Thanh Hóa luôn quan tâm đến công tác quản lý, bảo vệ, chống xuống cấp đồng thời phát huy giá trị Di sản văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ.

Thực hiện khuyến nghị của UNESCO và cam kết của UBND Tỉnh Thanh Hoá, từ năm 2011 đến nay, Trung tâm bảo tồn Di sản văn hoá thế giới Thành Nhà Hồ đã phối hợp với Viện khảo cổ học (Viện hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) và Hội khảo cổ học Việt Nam đẩy mạnh hoạt động khảo cổ dưới lòng đất di sản.

Từ những cuộc khai quật này, các nhà khoa học, nhà sử học đã phát hiện, tìm thấy nhiều cứ liệu quan trọng, giúp làm rõ được kỹ thuật xây dựng Thành nhà Hồ, qua đó giúp ích rất lớn cho công việc bảo vệ, trùng tu di sản đang bị xuống cấp ở nhiều vị trí.

Nhằm phục vụ hoạt động nghiên cứu, giới thiệu đến đông đảo công chúng và Du khách, Trung tâm bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ cũng đã thiết kế một không gian trưng bày giới thiệu hiện vật ngoài trời. Hiện nay, không gian đang trưng bày, giới thiệu hệ thống các chân tảng và vật liệu kiến trúc tiêu biểu đã được phát hiện trong quá trình khai quật tại khu vực nội thành Di sản Thành Nhà Hồ, phục vụ công tác nghiên cứu khoa học và nhu cầu tham quan của du khách.

Tiến sỹ Nguyễn Bá Linh, Giám đốc Trung tâm bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ

Tiến sỹ Nguyễn Bá Linh, Giám đốc Trung tâm bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ cho biết: "Đối với chương trình khảo cổ học, chúng tôi xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm và là nhiệm vụ thường xuyên, không chỉ trong hiện tại mà trong cả tương lai. Vì khai quật khảo cổ học cung cấp cơ sở khoa học rất lớn, phục vụ cho công tác bảo tồn di sản cũng như nhận diện giá trị nổi bật toàn cầu về tính toàn vẹn, tính sát thực của di sản Thành Nhà Hồ. Do vậy, sau khi kết thúc khảo cổ học giai đoạn 1 trong khu vực nội thành, chúng tôi đã "xây dựng chiến lược chương trình khảo cổ học giai đoạn 2 trong thời gian là 10 năm trong khu vực nội thành theo đúng khuyến nghị của UNESCO".

Song song với nhiệm vụ tiếp tục đầu tư nghiên cứu, khảo cổ cũng như bảo vệ, bảo tồn di sản thì việc quảng bá, phát huy giá trị di sản đến với bạn bè trong và ngoài nước là một trong những nhiệm vụ cốt yếu. Sau hơn 1 thập kỷ di sản được Unesco công nhận, thành Nhà Hồ đã và đang là điểm đến du lịch hấp dẫn đối với du khách trong nước và quốc tế.

Từ con số khách tham quan chỉ dừng lại ở vài nghìn lượt mỗi năm, sau 10 năm (từ 2011 - 2020), con số ấy đã không ngừng tăng lên hàng trăm nghìn lượt khách mỗi năm. Đối tượng du khách cũng đa dạng, phong phú hơn, không chỉ có khách nội tỉnh, ngoại tỉnh mà khách quốc tế ngày càng tăng.

Để có được kết quả này, ngoài công tác chuyên môn của các cấp, các ngành thì một trong những vai trò không thể thiếu trong bảo tồn, phát huy, quảng bá di sản đến với bạn bè trong và ngoài nước chính là người dân.

Không thể phủ nhận rằng, một trong nhiều giá trị của Thành nhà Hồ chính là khả năng lưu giữ bên trong nó môi trường văn hóa, hay môi trường sống của con người. Nói cách khác, một trong những nét riêng đặc sắc góp phần khẳng định giá trị của Thành Nhà Hồ là nó gắn chặt với đời sống con người. Bởi vậy, việc gìn giữ di sản không phải là dời người dân đi nơi khác để lại công trình đá trơ trọi, mà phải giữ được sự tiếp nối liên tục đời sống cộng đồng. Và muốn vậy, cần nhấn mạnh đến vai trò và trách nhiệm của người dân trong việc gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể gắn liền với di sản.

0:00

Tiến sỹ Nguyễn Bá Linh, Giám đốc Trung tâm bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ

Với lịch sử tồn tại hơn 600 năm, tòa thành đá ví như một nét trạm trổ tinh tế, tài hoa và đặc biệt sống động, không chỉ trở thành một biểu tượng rực rỡ của văn hóa Việt Nam được vun đắp trong trường kỳ lịch sử; mà những giá trị tự thân – "bức thông điệp" văn hóa – đã vươn tầm nhân loại, trở thành di sản chung của cả loài người. Để rồi, trách nhiệm của hậu thế là tiếp tục gìn giữ để trao truyền tài sản vô giá ấy cho muôn đời. 

Nguồn:https://truyenhinhthanhhoa.vn/thanh-nha-ho-giu-gin-buc-thong-diep-van-hoa-cho-muon-doi-180250505171729657.htm