Thực trạng ngành nông nghiệp và công nghiệp chế biến thực phẩm của Đan Mạch

1. Tổng quan về điều kiện tự nhiên và năng lực sản xuất

Đan Mạch là quốc gia có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho phát triển nông nghiệp nhờ khí hậu ôn hòa, lượng mưa phân bố đều trong năm, đất đai màu mỡ và địa hình tương đối bằng phẳng. Khoảng 61% diện tích đất của cả nước được sử dụng vào mục đích nông nghiệp. Quy mô trang trại trung bình đạt 83 ha, với hơn 20% số trang trại có diện tích trên 100 ha. Cơ cấu nông nghiệp gồm cả trồng trọt và chăn nuôi, trong đó hai ngành chủ lực là sản xuất thịt và sữa – vốn là những mặt hàng xuất khẩu có giá trị cao.

Cây trồng chính tại Đan Mạch là ngũ cốc, với khoảng 85% sản lượng được sử dụng làm thức ăn chăn nuôi. Chăn nuôi chủ yếu bao gồm lợn, bò sữa, bò thịt và gia cầm. Đan Mạch nổi bật với hệ thống sản xuất thực phẩm hiện đại, có tính minh bạch cao, cho phép truy xuất nguồn gốc rõ ràng từ trang trại đến bàn ăn, đồng thời đảm bảo các tiêu chuẩn khắt khe về an toàn thực phẩm và phúc lợi động vật.

Mặc dù dân số chỉ khoảng 5,8 triệu người, Đan Mạch có năng lực sản xuất đủ lương thực thực phẩm để nuôi sống khoảng 15 triệu người – minh chứng cho hiệu quả và năng suất vượt trội của ngành nông nghiệp. Phần lớn sản phẩm nông nghiệp dư thừa được xuất khẩu, với ngành này đóng góp khoảng 22% tổng kim ngạch xuất khẩu của quốc gia. Các thị trường xuất khẩu chính gồm Đức, Thụy Điển, Vương quốc Anh và Trung Quốc, với những mặt hàng tiêu biểu như thịt lợn, sữa, cá và các sản phẩm từ ngũ cốc.

2. Những yếu tố tạo nên thành công của nông nghiệp Đan Mạch

Hiệu quả và năng suất cao của nông nghiệp Đan Mạch không chỉ đến từ điều kiện tự nhiên thuận lợi, mà còn nhờ hệ thống tổ chức sản xuất, chính sách hỗ trợ và năng lực con người. Một số yếu tố then chốt bao gồm:

• Trình độ cao của người nông dân: Nông dân Đan Mạch có trình độ học vấn và tay nghề chuyên môn cao, nhiều người được đào tạo bài bản từ các cơ sở giáo dục nông nghiệp hoặc đại học.
• Đổi mới sáng tạo liên tục: Các hoạt động nghiên cứu, phát triển và chuyển giao công nghệ diễn ra sôi nổi trong cả khu vực công và tư. Các sáng kiến công nghệ được áp dụng nhanh chóng trong thực tiễn sản xuất.
• Mô hình hợp tác xã hiệu quả: Phần lớn các doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực thực phẩm là hợp tác xã do chính nông dân sở hữu, giúp họ gắn bó lợi ích từ khâu sản xuất đến tiêu thụ. Cơ chế chia sẻ lợi nhuận hợp lý tạo động lực nâng cao hiệu quả sản xuất.
• Chia sẻ tri thức thay vì cạnh tranh: Nông dân có xu hướng hợp tác, chia sẻ kinh nghiệm và công nghệ thay vì xem nhau là đối thủ. Việc chuyển giao tri thức trong chuỗi giá trị được thực hiện hiệu quả và nhanh chóng.
• Truy xuất nguồn gốc toàn diện: Hệ thống quản lý hiện đại cho phép theo dõi và kiểm soát toàn bộ chuỗi sản xuất – từ trang trại đến siêu thị – đảm bảo an toàn và minh bạch cho người tiêu dùng.

3. Sản xuất hữu cơ và phát triển bền vững

Đan Mạch là quốc gia đi đầu trong xu hướng nông nghiệp hữu cơ và phát triển bền vững. Khoảng 12% diện tích đất nông nghiệp được canh tác theo phương pháp hữu cơ. Người tiêu dùng Đan Mạch đặc biệt ưa chuộng thực phẩm hữu cơ, với 30% lượng sữa tiêu thụ là sữa hữu cơ – tỷ lệ cao nhất tại châu Âu.

Ngành nông nghiệp Đan Mạch chú trọng toàn diện đến các yếu tố bền vững, bao gồm giảm phát thải nhà kính, sử dụng tài nguyên hiệu quả, bảo vệ môi trường, đảm bảo phúc lợi động vật và hỗ trợ phát triển cộng đồng nông thôn. Các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) của Liên Hợp Quốc được tích hợp vào chiến lược ngành và thực thi ở cấp độ doanh nghiệp.

4. Mô hình sản xuất hợp tác – nền tảng thành công

Các cụm ngành thực phẩm của Đan Mạch phát triển dựa trên nền tảng hợp tác xã – một mô hình đã được định hình từ cuối thế kỷ 19. Nguyên lý “mỗi nông dân – một phiếu bầu” tạo nên sự dân chủ và minh bạch trong quản trị. Mô hình này đã chứng minh hiệu quả khi các hợp tác xã đầu tiên như nhà máy chế biến sữa hoặc lò mổ đã giúp nông dân nhỏ lẻ tiếp cận công nghệ, nâng cao giá trị sản phẩm và tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Trải qua hơn 50 năm sáp nhập và chuyên nghiệp hóa, các hợp tác xã lớn như Arla Foods và Danish Crown đã trở thành những doanh nghiệp thực phẩm hàng đầu thế giới. Họ tích hợp toàn bộ chuỗi giá trị – từ sản xuất nguyên liệu, chế biến, phân phối đến xuất khẩu – và mang lại lợi nhuận bền vững cho các thành viên nông dân.

5. Chính sách hỗ trợ nông nghiệp trong khuôn khổ EU

Đan Mạch hưởng lợi từ Chính sách Nông nghiệp Chung (CAP) của EU, bao gồm:

• Trụ cột 1: Trợ cấp trực tiếp cho nông dân nhằm duy trì thu nhập và khuyến khích sản xuất nông nghiệp cạnh tranh, bền vững.
• Trụ cột 2: Phát triển nông thôn thông qua các chương trình hỗ trợ hiện đại hóa sản xuất, cải thiện môi trường và khuyến khích canh tác hữu cơ. 

Để nhận hỗ trợ, nông dân phải đáp ứng các tiêu chuẩn chặt chẽ về môi trường, phúc lợi động vật, vệ sinh an toàn thực phẩm và quản lý đất đai.

6. Các ngành hàng chế biến thực phẩm chủ lực

Thịt lợn:Ngành chăn nuôi lợn là một trong những lĩnh vực thành công nhất. Nhờ chuyên môn hóa cao và cải tiến di truyền, năng suất đã gần như tăng gấp đôi trong 30 năm. Việc sử dụng thuốc thú y ở mức thấp nhất thế giới, hoàn toàn không sử dụng hormone tăng trưởng. Các hệ thống giám sát dư lượng hoạt động chặt chẽ và hiệu quả. Tác động môi trường từ việc nuôi một con lợn hiện chỉ bằng một nửa so với năm 1985.

Sản phẩm sữa:Ngành sữa tận dụng quy mô sản xuất lớn để tối ưu chi phí. Mỗi con bò hiện cho lượng sữa gấp đôi so với 30 năm trước. Tính minh bạch và an toàn thực phẩm được đảm bảo tuyệt đối nhờ hệ thống truy xuất nguồn gốc nghiêm ngặt và quản lý chặt chẽ việc sử dụng thuốc.

Thịt bò:Ngành thịt bò tập trung vào chất lượng cao, đảm bảo không sử dụng hormone, truy xuất toàn bộ vòng đời của vật nuôi và tối ưu hóa tài nguyên sản xuất. Các biện pháp giảm khí methane từ thức ăn đang được nghiên cứu và triển khai.

Gia cầm và trứng:60% sản lượng được xuất khẩu. Đan Mạch là quốc gia EU đầu tiên được công nhận “không có salmonella” trong trứng và thịt gà. Sử dụng kháng sinh rất hạn chế nhờ kiểm soát bệnh tốt và chất lượng thức ăn cao. 

Thủy sản:Với lợi thế biển rộng và vùng lãnh hải xa ở Greenland và Quần đảo Faroe, 95% sản lượng cá của Đan Mạch được xuất khẩu. 72% sản lượng đánh bắt được chứng nhận MSC, 55% sản lượng nuôi trồng nước ngọt đạt chứng nhận ASC. Xu hướng nuôi cá trong hệ thống tuần hoàn trên đất liền đang phát triển nhanh chóng.

Thực phẩm từ thực vật:Sản xuất cây trồng giàu protein như đậu Hà Lan, đậu faba... tăng gấp đôi từ 2017–2022, tạo ra hàng nghìn việc làm và đóng góp hàng tỷ DKK cho nền kinh tế. Cộng đồng PlanteVærket do Hội Nông nghiệp & Thực phẩm Đan Mạch điều phối đang kết nối toàn chuỗi giá trị ngành thực phẩm thực vật, mở rộng thị trường trong nước và quốc tế.

7. An toàn thực phẩm và tiêu chuẩn chất lượng

Toàn bộ ngành thực phẩm Đan Mạch áp dụng hệ thống quản lý an toàn thực phẩm theo tiêu chuẩn quốc tế (HACCP), đạt tỷ lệ 100%. Quy định an toàn thực phẩm tại Đan Mạch không chỉ dựa vào quy chuẩn EU mà còn được thực hiện nghiêm ngặt hơn trong thực tế. Nhiều doanh nghiệp còn áp dụng tiêu chuẩn nội bộ cao hơn, hoặc thiết lập hợp đồng riêng với các nhóm tiêu dùng đặc thù.

8. Một số thương hiệu lớn đã có mặt tại Việt Nam

• Arla Foods: Các sản phẩm sữa tươi, bơ, phô mai, sữa công thức…
• Danish Crown: Thịt lợn, thịt bò, xúc xích, sản phẩm chế biến sẵn.
• Carlsberg: Bia, nước giải khát.
• Toms: Chocolate và kẹo đặc sản Đan Mạch.
• Lurpak: Bơ cao cấp, được ưa chuộng tại phân khúc cao cấp ở Việt Nam.

9. Nhập khẩu nguyên liệu – cơ hội cho Việt Nam

Do hạn chế về khí hậu, Đan Mạch vẫn phải nhập khẩu nhiều nguyên liệu phục vụ công nghiệp chế biến thực phẩm – đặc biệt là nguyên liệu nhiệt đới như gia vị, trái cây, hạt ca cao, cà phê… Đây là cơ hội rõ rệt cho doanh nghiệp Việt Nam.

Các nhóm sản phẩm tiềm năng:

• Trái cây tươi và chế biến: xoài, chuối, dừa, thanh long, nước ép...
• Thủy sản: cá tra, tôm, mực, ngao…
• Gạo và sản phẩm từ gạo: bánh phở, bánh tráng, mì gạo…
• Gia vị và thảo mộc: tiêu, gừng, quế, hồi, thảo quả…
• Cà phê và ca cao: nguyên liệu thô và sản phẩm chế biến.

Tuy nhiên, để thâm nhập thành công vào thị trường Đan Mạch, các doanh nghiệp Việt Nam cần nắm rõ quy định kỹ thuật của EU, đáp ứng yêu cầu về an toàn thực phẩm, nhãn mác, truy xuất nguồn gốc và phát triển bền vững. Thiết lập quan hệ tin cậy với các đối tác địa phương cũng đóng vai trò then chốt trong việc duy trì và mở rộng thị trường.

---

Nguồn: https://moit.gov.vn/tin-tuc/thi-truong-nuoc-ngoai/thuc-trang-nganh-nong-nghiep-va-cong-nghiep-che-bien-thuc-pham-cua-dan-mach.html