Tri thức dân gian sâm Ngọc Linh được công nhận là di sản

Chiều 14.5, ông Nguyễn Thanh Hồng, Giám đốc Sở VH-TT-DL tỉnh Quảng Nam, cho biết Bộ trưởng Bộ VH-TT-DL vừa ký quyết định đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tri thức dân gian về sâm Ngọc Linh H.Nam Trà My (Quảng Nam).

Bộ trưởng Bộ VH-TT-DL giao Chủ tịch UBND các cấp, nơi có di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào danh mục, trong phạm vi nhiệm vụ và quyền hạn của mình, thực hiện việc quản lý nhà nước theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa.

Phó thủ tướng Lê Thành Long (thứ 2 từ trái qua) tham quan quầy trưng bày sâm Ngọc Linh tại hội nghị diễn ra tại Quảng Nam mới đây

ẢNH: MẠNH CƯỜNG

Theo hồ sơ, địa điểm phân bố của di sản trên địa bàn H.Nam Trà My. Vùng trồng sâm Ngọc Linh ở các xã Trà Linh, Trà Nam, Trà Cang, Trà Tập, Trà Dơn, Trà Leng, Trà Don và Trà Vinh, trong đó tập trung nhiều ở xã Trà Linh.

Chủ thể văn hóa là cộng đồng cư dân thuộc các xã Trà Linh, Trà Cang, Trà Nam, Trà Dơn, Trà Tập, Trà Leng, Trà Don và Trà Mai trên địa bàn H.Nam Trà My.

Trước đó, cuối tháng 5.2024, UBND tỉnh Quảng Nam có văn bản gửi Bộ VH-TT-DL đề nghị đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia "Tri thức dân gian khai thác, trồng và chế biến sâm Ngọc Linh, H.Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam".

Theo UBND tỉnh Quảng Nam, tri thức dân gian khai thác, trồng và chế biến sâm Ngọc Linh, còn được gọi là cây "thuốc giấu". Với đồng bào các dân tộc thiểu số, đây được coi là một loại thần dược có tác dụng chữa bệnh và bồi bổ sức khỏe rất tốt. Sống dựa vào thiên nhiên nên từ xa xưa đồng bào các dân tộc thiểu số cư trú quanh dãy núi Ngọc Linh. Đặc biệt là đồng bào dân tộc Xơ Đăng, từ lâu họ đã biết đến một loài cây thuốc quý mọc trong các khu rừng nguyên sinh.

Đây là tri thức dân gian có giá trị lịch sử, văn hóa đặc sắc, gắn liền với nền nông nghiệp nương rẫy và kinh tế rừng. Điều này cũng minh chứng cho sự gắn bó, gần gũi và hòa hợp với môi trường thiên nhiên của cộng đồng cư dân nơi đây.

Việc tiếp cận, nhân giống, trồng và chế biến sâm Ngọc Linh mang lại giá trị kinh tế rất cao cho thấy sự thay đổi, phát triển về tập quán sản xuất từ khai thác, hái lượm sang sản xuất tập trung, đầu tư thâm canh chuyên sâu, nhờ đó một bộ phận người dân H.Nam Trà My thoát nghèo bền vững.

Qua quá trình thực hành di sản, cộng đồng địa phương đã đúc kết được nhiều kinh nghiệm quý báu hình thành nên hệ thống tri thức dân gian về sâm Ngọc Linh khá hoàn chỉnh.

Tri thức dân gian khai thác, trồng và chế biến sâm Ngọc Linh của đồng bào các dân tộc thiểu số ở H.Nam Trà My có thể xem là kho tàng quý giá, vừa mang giá trị văn hóa, vừa có ý nghĩa to lớn về phát triển kinh tế xã hội.

Bên cạnh những tiềm năng từ cây sâm mang lại thì việc bảo tồn và phát huy tri thức dân gian nghề nghiệp trong việc khai thác, trồng, chế biến sâm Ngọc Linh cũng cần được bảo lưu, gìn giữ.

Sâm Ngọc Linh mọc ở đỉnh núi Ngọc Linh với độ cao 1.500 m - 2.100 m so với mực nước biển

ẢNH: MẠNH CƯỜNG

Ở Quảng Nam, sâm Ngọc Linh mọc tự nhiên tại núi Ngọc Linh từ độ cao 1.500 m - 2.100 m so với mực nước biển, mọc thành đám dưới tán rừng già dọc theo các suối ẩm trên đất nhiều mùn, phân bố chủ yếu ở khu vực các thôn của xã Trà Linh, H.Nam Trà My.

Với những giá trị cao về dinh dưỡng và dược tính vốn có đã được nghiên cứu và công bố, sâm Ngọc Linh được Chính phủ công nhận là sản phẩm quốc gia.

Hiện nay, sâm Ngọc Linh được sản xuất và chế biến ra nhiều sản phẩm khác nhau phục vụ nhu cầu sử dụng của người tiêu dùng, góp phần làm phong phú sản vật của địa phương.

Top 5 nhân sâm tốt nhất thế giới

Sâm Ngọc Linh gắn liền với tên gọi dân gian là cây thuốc quý, cây thuốc giấu, có danh pháp khoa học là Panax vietnamensis, là một loài cây thuộc họ cam tùng (Araliaceae), còn có tên khác là sâm Việt Nam, sâm khu Năm (sâm K5), sâm trúc (sâm đốt trúc, trúc tiết nhân sâm).

Sâm Ngọc Linh được ghi vào trong sách đỏ Thực vật Việt Nam, là một trong những loại sâm quý hiếm, đắt đỏ và nằm trong top 5 nhân sâm tốt nhất thế giới.

Sâm Ngọc Linh cũng là loại nhân sâm thứ 20 được tìm thấy trên thế giới. Hợp chất hóa học đa dạng và có tác dụng thực tiễn đối với sức khỏe của con người khiến sâm Ngọc Linh hiện nay được bán trên thị trường với giá càng ngày càng cao, thậm chí còn cao hơn sâm Triều Tiên nhiều lần.

Sâm Ngọc Linh của Việt Nam có hàm lượng hoạt chất saponin cao nhất (khoảng 12-15%) và nhiều nhất so với các loài khác thuộc chi Panax.

Ngoài ra trong sâm Ngọc Linh còn có 14 axít béo, 16 axít amin (trong đó có 8 axít amin không thay thế được) và 18 nguyên tố đa lượng, vi lượng…

Nguồn: https://thanhnien.vn/tri-thuc-dan-gian-sam-ngoc-linh-duoc-cong-nhan-la-di-san-18525051418060847.htm