Từ địa giới hành chính đến quy hoạch bầu trời - Bài 3: Tư duy vùng và tầm nhìn quốc gia

Nhiều kỳ vọng

Mặc dù nhiều cảng hàng không đang làm ăn thua lỗ nhưng các địa phương vẫn kỳ vọng vào sự khởi sắc, thậm chí là có thêm sân bay. Từ ngày 1-7, tỉnh Khánh Hòa sau hợp nhất đã sở hữu sân bay quốc tế Cam Ranh (đang hoạt động), có sân bay Thành Sơn (sân bay lưỡng dụng đang xúc tiến đầu tư) và sân bay Vân Phong (đã được đồng ý chủ trương bổ sung vào Quy hoạch hệ thống cảng hàng không toàn quốc thời kỳ 2021-2030).

!5a.jpg — Hành khách chờ lên chuyến bay tại sân bay Liên Khương (Lâm Đồng). Ảnh: ĐOÀN KIÊN

Ông Phạm Văn Chi, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa, đánh giá, hạ tầng giao thông tỉnh Khánh Hòa thời gian qua đã được đầu tư bài bản. Với việc trong tương lai sở hữu thêm 2 sân bay bên cạnh sân bay Cam Ranh, tốc độ phát triển giao thông hàng không của địa phương sẽ được gia tăng, đẩy mạnh kết nối với các địa phương trong và ngoài nước. Hiện tỉnh đang định hình các trung tâm logistics tại các vị trí chiến lược như sân bay Cam Ranh, nhằm tối ưu chuỗi cung ứng, đưa Khánh Hòa trở thành đầu mối giao thương quan trọng của khu vực và cả nước. Bên cạnh đó, tỉnh định hướng phát triển các khu đô thị mới, khu công nghiệp và du lịch dọc theo các tuyến cao tốc, quốc lộ, đường ven biển, kết nối trực tiếp với cảng biển và sân bay.

Tương tự, tỉnh Lâm Đồng đang duy trì hiệu quả hoạt động sân bay quốc tế Liên Khương nhưng vẫn rất kỳ vọng đối với dự án sân bay Phan Thiết, tin tưởng sân bay này sẽ góp phần thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Ông Lê Ngọc Tiến, Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Lâm Đồng, cho biết, đến nay, địa phương vẫn chờ Thủ tướng phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án sân bay Phan Thiết (hạng mục hàng không dân dụng) để có căn cứ triển khai các bước tiếp theo thực hiện dự án.

Cũng là địa phương sở hữu 2 sân bay sau sắp xếp, TP Đà Nẵng đang kỳ vọng đây là cơ hội để hình thành cấu trúc phát triển kinh tế hàng không - thương mại tự do - logistics - công nghiệp phụ trợ có tầm vóc khu vực. Nếu được quy hoạch phân vai hợp lý, 2 sân bay này sẽ tạo thành 2 cực kết nối bởi trục đô thị - thương mại tự do - công nghiệp - logistics dọc quốc lộ 1.

Nói về tiềm năng phát triển, ông Lương Nguyễn Minh Triết, Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng, nhấn mạnh, sở hữu 2 sân bay không chỉ giúp tăng năng lực tiếp nhận hành khách và hàng hóa, mà còn mở ra khả năng phân hóa chức năng khai thác. Trong đó, sân bay quốc tế Đà Nẵng tập trung vào khách du lịch quốc tế, dịch vụ cao cấp; còn sân bay Chu Lai đóng vai trò hậu cần, vận tải hàng hóa, bảo trì kỹ thuật và đào tạo nhân lực hàng không.

Mới đây, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã đồng ý chủ trương nghiên cứu, bổ sung sân bay Măng Đen (tỉnh Kon Tum trước đây) và sân bay Vân Phong (tỉnh Khánh Hòa) vào quy hoạch hệ thống cảng hàng không. Để các sân bay này đầu tư hiệu quả, Phó Thủ tướng lưu ý, trong quá trình nghiên cứu, rà soát bổ sung, các đơn vị liên quan cần phân tích kỹ các điều kiện tự nhiên, xã hội tại khu vực dự kiến xây dựng sân bay; xác định rõ vai trò, quy mô công suất, loại máy bay, kết nối hạ tầng giao thông, tính toán chi phí đầu tư và nguồn lực triển khai...

“Hệ sinh thái sân bay Chu Lai là thương mại tự do, logistics, công nghiệp, đô thị gắn với trung tâm là sân bay. Đây là mô hình phát triển đang được nhiều quốc gia áp dụng, tiêu biểu như hệ thống sân bay Incheon - Gimpo (Hàn Quốc), Narita - Haneda (Nhật Bản), hay gần nhất là Tân Sơn Nhất - Long Thành (TPHCM). Đà Nẵng hoàn toàn có thể rút kinh nghiệm quốc tế để xây dựng một hệ sinh thái hàng không - logistics đa chức năng, có khả năng kết nối xuyên biên giới”, ông Lương Nguyễn Minh Triết chia sẻ.

Theo các chuyên gia kinh tế, kỳ vọng là vậy nhưng việc quy hoạch, xây dựng sân bay vẫn phải giải lại bài toán hiệu quả. Trong bối cảnh ngân sách nhà nước đang phải gánh rất nhiều nhiệm vụ, việc xây dựng sân bay cần có chính sách huy động nguồn vốn xã hội để áp dụng phương thức đầu tư PPP, mục tiêu là làm sao để mỗi cảng hàng không đưa vào hoạt động đóng góp thực chất cho phát triển vùng và quốc gia. Tuy nhiên, theo PGS-TS Nguyễn Thiện Tống, việc huy động nguồn lực xã hội đầu tư sân bay mới không hề đơn giản. Hiện nay, trong quy hoạch xây dựng một số sân bay tại một số tỉnh, vốn do tư nhân bỏ ra xây dựng, nhưng nếu lỗ, họ vẫn yêu cầu “bù” bằng đất đai, có thể là bất động sản xung quanh dự án sân bay. Vậy phải làm rõ những khoản lỗ ấy là bao nhiêu, trong bao lâu, nếu đã lỗ tại sao vẫn quy hoạch?

Sẽ xem xét, rà soát lại

Với quan điểm quy hoạch không phải là cái bất biến mà vẫn có thể điều chỉnh khi tình hình thay đổi, ông Uông Việt Dũng, Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam, cho biết, trên thực tế, từ khi các tỉnh, thành phố sắp xếp và hoạt động theo đơn vị hành chính cấp tỉnh mới, việc quy hoạch sân bay vẫn đang được xem xét, điều chỉnh. Việc điều chỉnh này nhằm đảm bảo khai thác hiệu quả các sân bay hiện hữu sau khi sáp nhập tỉnh, thành phố, đồng thời xem xét bổ sung các sân bay mới vào quy hoạch phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội các địa phương, vùng và quốc gia.

Cụ thể, Bộ Xây dựng vừa quyết định điều chỉnh quy hoạch để nâng công suất sân bay Gia Bình, đồng thời giảm tương ứng công suất sân bay quốc tế Nội Bài. Theo Cục Hàng không Việt Nam, sân bay quốc tế Gia Bình cách sân bay quốc tế Nội Bài chỉ khoảng 43km. Theo đề xuất, đến năm 2030, sân bay quốc tế Gia Bình sẽ phục vụ 30 triệu khách/năm, tăng lên 50 triệu khách vào năm 2050. Sân bay quốc tế Nội Bài điều chỉnh xuống còn 35 triệu khách vào năm 2030 và quay lại 60 triệu khách vào năm 2050.

Việc điều chỉnh này cho thấy, cơ quan quản lý nhà nước đã có tư duy phân bổ nguồn lực khai thác vùng thay vì dàn trải đầu tư. Tương tự, ngay sau khi hợp nhất các tỉnh Hà Nam - Nam Định - Ninh Bình thành tỉnh Ninh Bình, Bộ Xây dựng đã chính thức ủng hộ việc bổ sung quy hoạch sân bay quốc tế tại địa phương này. Tuy nhiên, việc nghiên cứu không chỉ nhằm “đáp ứng mong muốn địa phương”, mà sẽ đi kèm với các tiêu chí chặt chẽ về dân số phục vụ, khả năng kết nối giao thông và hiệu quả vận hành. “Việc sắp xếp tỉnh, thành phố chắc chắn sẽ có tác động đến quy hoạch sân bay đã được phê duyệt. Cục Hàng không Việt Nam sẽ rà soát, đánh giá lại để báo cáo Bộ Xây dựng”, Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam Uông Việt Dũng cho biết.

Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Anh Tuấn, thời gian tới, Bộ Xây dựng sẽ chủ động triển khai rà soát, điều chỉnh quy hoạch hệ thống sân bay. Việc điều chỉnh lại quy hoạch sân bay không đơn giản, vì có liên quan mật thiết đến quy hoạch tỉnh, quy hoạch chuyên ngành, quy hoạch quốc gia... Mục tiêu cuối cùng là Việt Nam sẽ có một mạng lưới sân bay được quy hoạch hợp lý, kết nối hiệu quả với các loại hình vận tải đường bộ, đường sắt, đường thủy, hàng hải, để đảm bảo có một mạng lưới hạ tầng hoàn chỉnh, tối ưu, đáp ứng nhu cầu phát triển quốc gia trong kỷ nguyên mới.

PGS-TS NGUYỄN THIỆN TỐNG:

Tránh lợi dụng xây sân bay để kinh doanh địa ốc

Việc huy động nguồn vốn tư nhân vào phát triển hạ tầng hàng không theo hình thức BT (đổi đất lấy hạ tầng) đang gặp nhiều vướng mắc, cần xem xét lại. Trước đó, cũng từng có những lời kêu gọi đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (PPP) với 6 sân bay gồm Đồng Hới, Rạch Giá, Cà Mau, Sa Pa, Lai Châu, Quảng Trị. Nếu hợp tác công - tư theo đúng nguyên tắc cổ phần, doanh nghiệp tư nhân không dại gì đầu tư vào sân bay nếu lỗ, trừ khi có những “ý đồ” khác như: kinh doanh địa ốc trá hình trong sân bay...

Vì thế, chính sách dự kiến áp dụng trong đề án định hướng huy động nguồn vốn xã hội đầu tư kết cấu hạ tầng sân bay của Bộ Xây dựng cần xem xét lại một cách kỹ lưỡng. Cần tách bạch giữa dự án xây dựng sân bay với dự án huy động nguồn vốn từ quỹ đất để xây sân bay. Chính quyền địa phương cần xây dựng một dự án đô thị sân bay gồm khu sân bay và khu đô thị quanh sân bay. Khu đô thị quanh sân bay khi được quy hoạch sẽ tổ chức đấu thầu quyền sử dụng đất để làm vốn đầu tư cho sân bay mà Nhà nước sở hữu và quản lý. Nhà nước đầu tư cho sân bay cần cân nhắc quy mô diện tích và sản lượng hợp lý để giảm nhu cầu vốn.

NHÓM PV

Nguồn: https://www.sggp.org.vn/tu-dia-gioi-hanh-chinh-den-quy-hoach-bau-troi-bai-3-tu-duy-vung-va-tam-nhin-quoc-gia-post810334.html