Việt Nam cao về tỷ lệ nữ khoa học, doanh nghiệp đẩy mạnh bình đẳng giới

Cân bằng giới là một trong những tiêu chí quan trọng trong phát triển bền vững hiện nay. Tại Việt nam, nhiều doanh nghiệp ở các lĩnh vực, đặc biệt liên quan đến xuất khẩu, đã và đang trao quyền nhiều hơn cho phụ nữ.

So với khu vực, chúng ta đang khá nổi trội về tỷ lệ nữ giới trong những lĩnh vực “phi nữ tính”.

Việt Nam nổi trội khu vực về tỷ lệ nữ khoa học

Theo UNESCO (2023), phụ nữ chỉ chiếm 31% tổng số nhà nghiên cứu toàn cầu, và khoảng cách giới càng rõ rệt ở những vị trí học thuật cao. Họ chỉ chiếm 12% thành viên các viện hàn lâm quốc gia, ít được mời diễn thuyết tại hội nghị lớn, tỷ lệ làm tác giả chính của các bài báo khoa học cũng thấp hơn nam giới.

Chia sẻ tại sự kiện mới đây tại TPHCM, GS.TS Nguyễn Thị Thanh Mai - Phó Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM, người vừa nhận bằng công nhận Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Thế giới tại Brazil - cho biết: “Trong khoa học và công nghệ, sự tham gia của phụ nữ là yếu tố thiết yếu nhằm đảm bảo thành tựu khoa học được ứng dụng công bằng, hiệu quả cho mọi người”.

Vị này cho biết, trong đời sống kinh doanh, đặc biệt với sự ra đời của Nghị quyết 68 về kinh tế tư nhân và Nghị quyết 57 về khoa học công nghệ, có thể thấy hoạt động nghiên cứu khoa học không chỉ gói gọn trong phạm vi các phòng thí nghiệm ở các viện trường, mà đang diễn ra trong thực tiễn hoạt động hàng ngày, ở trong các bộ phận Nghiên cứu và Phát triển (R&D) của doanh nghiệp.

Nhìn ra khu vực, bức tranh đa dạng hơn. Ví dụ, Mỹ Latinh và Caribe có gần một nửa số nhà nghiên cứu là nữ, trong khi một số quốc gia châu Á phát triển lại có tỷ lệ thấp, như Nhật Bản chỉ 17%, Đài Loan 18,8%, Hàn Quốc 20-25%, Trung Quốc 28%. Ngay trong ASEAN, Philippines và Thái Lan có trên 50% nhà nghiên cứu là nữ, nhưng Singapore chỉ 34%, Campuchia khoảng 20%.

Việt Nam là trường hợp đặc biệt, khi tỷ lệ nữ nghiên cứu đạt khoảng 45% - thuộc nhóm cao nhất khu vực và vượt trung bình toàn cầu. Đây là kết quả phản ánh truyền thống coi trọng giáo dục bình đẳng cũng như nỗ lực bền bỉ của các nữ trí thức Việt.

Việt Nam cao về tỷ lệ nữ khoa học, doanh nghiệp đẩy mạnh bình đẳng giới - 1

GS.TS Nguyễn Thị Thanh Mai - Phó Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM chia sẻ tham luận tại hội thảo (Ảnh: GEARS@VN).

Theo người trong cuộc, trong bối cảnh bốn nghị quyết lớn của Bộ Chính trị (Nghị quyết 57, 59, 66, 68) được ví như “tứ trụ” đưa đất nước bứt phá, việc xóa bỏ rào cản giới trong khoa học sẽ giải phóng nguồn lực to lớn, tạo thêm động lực cho phát triển.

Doanh nghiệp Việt Nam đang thực thi ra sao?

Về phía doanh nghiệp, ghi nhận ở ngành nước, kết quả khảo sát của VWSA và Ngân hàng Phát triển Châu Á thực hiện tại 28 quốc gia, cho thấy phụ nữ chỉ chiếm 18% tổng lực lượng lao động; tỷ lệ nữ ở cấp quản lý cao chỉ 3 - 9%. Báo cáo của ADB năm 2025 chỉ ra phụ nữ chiếm khoảng 33% lực lượng lao động trong ngành cấp thoát nước Việt Nam, nhưng chỉ nắm giữ 7% vị trí lãnh đạo (như Hội đồng Quản trị hoặc Ban Giám đốc).

Đội ngũ chuyên gia của GEAR@VN cho biết cũng đã và đang tiến hành tư vấn đo lường và quản trị chỉ số bình đẳng giới tại nơi làm việc cho các doanh nghiệp tiêu biểu từ nhiều ngành kinh tế khác nhau, bao gồm: TTC AgriS (Nông nghiệp), Biti’s (Hàng tiêu dùng), WellSpring Saigon (Giáo dục song ngữ), Hợp tác xã Lạc Địa (Thực phẩm và Đồ uống), Pencil Group (Truyền thông sáng tạo), Wecare247 (Dịch vụ chăm sóc sức khỏe).

GEARS@VN ra mắt từ tháng 1/2025, hiện đang đồng hành của Trung tâm BSA và doanh nghiệp xã hội ECUE, nhằm thúc đẩy sự tham gia và trao quyền cho nữ giới trong lĩnh vực kinh tế và kinh doanh. Hiện chương trình này đang được triển khai ở các nước khác gồm Indonesia, Philippines và Myanmar.

Tại Việt Nam, kế hoạch giai đoạn 2025 - 2026, chương trình sẽ thực hiện nghiên cứu về hiện trạng bình đẳng giới trong các ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam (thủy sản, dệt may, da giày, gỗ và nội thất).

Hay mô hình “Ba Nhà” (Triple Helix), được xem là khung lý thuyết hiệu quả để kết nối Nhà nước - Nhà trường - Nhà doanh nghiệp, cũng đang được nhiều doanh nghiệp quan tâm gồm VNG, Coteccons, TTC AgriS, Nestlé, Suntory PepsiCo, ACB, Điện Quang…

Nhìn chung, xu hướng quốc tế cho thấy khung chính sách ESG đang trở thành tiêu chuẩn chung. Trong đó, yếu tố “S” - Social - có bao gồm chỉ số về minh bạch giới, đa dạng nhân sự và bảo vệ quyền lợi lao động nữ. Nếu doanh nghiệp Việt Nam không chứng minh được năng lực ESG, đặc biệt là chỉ số giới, họ sẽ khó tiếp cận nguồn vốn và cơ hội xuất khẩu.

Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/viet-nam-cao-ve-ty-le-nu-khoa-hoc-doanh-nghiep-day-manh-binh-dang-gioi-20251018151538434.htm