Vòng lặp “thiếu vốn – công nghệ thấp – khó vào chuỗi – khó vay vốn”: Rào cản phát triển của doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ

“Dòng vốn xanh” trở thành trục trung tâm

Công nghiệp hỗ trợ (CNHT) được xem là “xương sống thầm lặng” của nền sản xuất, cung ứng linh kiện, phụ tùng và bán thành phẩm cho các ngành chủ lực như ô tô, điện tử, dệt may. Tuy nhiên, suốt nhiều năm, ngành này đã phải vật lộn với "điểm nghẽn kinh niên" mang tên vốn.

Phần lớn doanh nghiệp CNHT là các đơn vị quy mô nhỏ, thiếu nguồn vốn dài hạn để đầu tư vào máy móc và công nghệ, dẫn đến hạn chế trong khả năng tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhiều hợp đồng tiềm năng với các tập đoàn FDI đã bị bỏ lỡ chỉ vì rào cản tài chính.

cnht 11 — Tín dụng dành cho công nghiệp hỗ trợ đã tăng hơn 23%, gấp nhiều lần tốc độ tăng trưởng chung của ngành. Ảnh: PV

Trong bối cảnh đó, ngành ngân hàng đang định hình một chiến lược mới, trong đó tín dụng xanh được xem là giải pháp kép, vừa giải quyết bài toán vốn, vừa định hướng phát triển bền vững cho CNHT. Tại họp báo Chính phủ thường kỳ vừa qua, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Đoàn Thái Sơn khẳng định quyết tâm kiên trì định hướng dòng vốn vào các lĩnh vực ưu tiên, bao gồm công nghiệp hỗ trợ, công nghệ cao và nông nghiệp.

Theo Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, tín dụng sẽ được điều hành linh hoạt, phù hợp với chỉ đạo vĩ mô và khả năng hấp thụ của nền kinh tế, đồng thời đẩy nhanh việc triển khai chương trình hỗ trợ 2% lãi suất từ ngân sách nhà nước, nhằm thúc đẩy tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn và áp dụng các tiêu chuẩn ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị).

Theo đó, đến cuối quý I/2025, dư nợ tín dụng xanh đã đạt khoảng hơn 700.000 tỷ đồng, chiếm 4,3% tổng dư nợ toàn nền kinh tế. Bình quân giai đoạn 2017-2024, dư nợ tín dụng xanh tăng hơn 21% mỗi năm, cao hơn tốc độ tăng trưởng tín dụng chung. Điều này cho thấy, dòng vốn xanh đang chuyển mình mạnh mẽ, từ giai đoạn "thí điểm" sang "dòng chảy chính" trong cấu trúc tín dụng của Việt Nam.

Đặc biệt, tốc độ tăng trưởng vốn cho CNHT đang vượt xa mức tăng trưởng chung. Tính đến cuối tháng 8/2025, tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa đạt khoảng 3,3 triệu tỷ đồng, chiếm 19% tổng dư nợ. Trong đó, tín dụng dành cho công nghiệp hỗ trợ đã tăng hơn 23%, gấp nhiều lần tốc độ tăng trưởng chung của ngành.

Tác động lan tỏa của vốn ưu đãi

Chiến lược tín dụng hiện nay không còn dừng lại ở việc "bơm vốn" đơn thuần, mà chuyển sang "nuôi dưỡng hệ sinh thái". Khi một doanh nghiệp CNHT được vay ưu đãi để đầu tư dây chuyền hiện đại, đạt chuẩn sản xuất xanh, tác động lan tỏa sẽ kéo theo hàng loạt doanh nghiệp vệ tinh khác cùng tham gia vào chuỗi cung ứng. Tác động này lớn hơn nhiều so với các chính sách hỗ trợ đơn lẻ trước đây.

Tuy nhiên, con đường tiếp cận vốn xanh vẫn còn nhiều rào cản cần tháo gỡ. Doanh nghiệp CNHT thường có quy mô nhỏ, hạn chế về tài sản bảo đảm, và khó chứng minh năng lực tài chính dài hạn. Đặc biệt, hồ sơ vay xanh đòi hỏi các tiêu chí môi trường khắt khe, báo cáo ESG và kiểm toán độc lập, làm tăng chi phí tuân thủ. Nếu cơ chế ưu tiên thiếu cụ thể và hướng dẫn không đồng bộ, dòng vốn có thể bị "nghẽn" ngay từ khâu đầu vào.

Để hóa giải rào cản này, các chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp CNHT nên tập trung vào các dự án có tác động môi trường dễ đo đếm, như cải tiến tiết kiệm năng lượng (thay hệ thống chiếu sáng LED, sử dụng động cơ hiệu suất cao), thu hồi nhiệt, hoặc đầu tư vào xử lý chất thải rắn, nước thải và khí thải. Đây là những hạng mục đầu tư có khả năng chứng minh hiệu quả nhanh và đủ điều kiện để được xếp hạng "xanh".

Các công cụ chính sách cũng đang được thiết kế để giảm gánh nặng tài chính. Hiện tại, mặt bằng lãi suất xanh đã thấp hơn lãi suất thông thường, dao động từ 4-7%/năm cho vay ngắn hạn và 9-11%/năm cho trung và dài hạn. Đặc biệt, dự thảo chính sách cấp bù lãi suất riêng cho CNHT đang được nghiên cứu, với mức hỗ trợ 3%/năm, thời hạn hỗ trợ tối đa 10 năm, áp dụng cho các khoản vay ký kết và giải ngân đến hết năm 2030.

Kinh nghiệm quốc tế như việc Thái Lan lập quỹ bảo lãnh tín dụng hoặc Hàn Quốc gắn tín dụng dài hạn với hợp đồng cung ứng của các tập đoàn lớn là những mô hình để Việt Nam hoàn thiện cơ chế bảo lãnh và cấp bù lãi suất.

Rõ ràng, yêu cầu đặt ra đối với CNHT không chỉ là mở rộng quy mô vốn mà còn phải định hướng dòng vốn theo tiêu chí xanh, dài hạn và gắn với năng lực sản xuất thực tế. Chỉ khi doanh nghiệp có điều kiện đầu tư dây chuyền hiện đại, đáp ứng tiêu chuẩn môi trường và yêu cầu của các tập đoàn quốc tế, họ mới có thể thoát khỏi vòng luẩn quẩn “thiếu vốn – công nghệ thấp – khó vào chuỗi – khó vay vốn”. Khi đó, tín dụng xanh sẽ thực sự trở thành chất xúc tác mạnh mẽ, giúp CNHT Việt Nam bứt phá, giảm phụ thuộc nhập khẩu và nâng tỷ lệ nội địa hóa.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/vong-lap-thieu-von-cong-nghe-thap-kho-vao-chuoi-kho-vay-von-rao-can-phat-trien-cua-doanh-nghiep-cong-nghiep-ho-tro-10389522.html