Xây nền cho công dân thời đại số

Với mục tiêu hình thành công dân số ngay từ trên ghế nhà trường, Đà Nẵng đang từng bước triển khai xây dựng khung năng lực số cho công dân ngay trong trường học.

Sinh viên các trường đại học tham gia cuộc thi tìm kiếm Tài năng an toàn thông tin tổ chức tại Trường Đại học Công nghệ thông tin và truyền thông Việt - Hàn (Đại học Đà Nẵng). Ảnh: THU HÀ

Các cơ sở giáo dục phổ thông và đại học trên địa bàn thành phố đã bắt đầu lồng ghép kỹ năng số vào chương trình giảng dạy, từng bước trang bị cho học sinh, sinh viên năng lực thích ứng với chuyển đổi số.

Định hình công dân số tương lai

Ngày 18/10/2024, UBND thành phố ban hành Quyết định số 2242/QĐ-UBND về khung năng lực số cho công dân trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Theo đó, khung năng lực số cho công dân trên địa bàn thành phố gồm 5 lĩnh vực: Thông tin và dữ liệu; truyền thông và cộng tác; tạo lập nội dung số; bảo vệ và an toàn; môi trường kỹ thuật số.

Đà Nẵng cũng là địa phương đầu tiên trên cả nước ban hành khung năng lực số cho công dân, góp phần hình thành “công dân số” thích ứng với chuyển đổi số. Trong đó, giáo dục đóng vai trò nền tảng. Các cơ sở giáo dục phổ thông và đại học trên địa bàn thành phố bắt đầu lồng ghép kỹ năng số vào chương trình đào tạo, để học sinh sinh viên từng bước thích nghi với môi trường số hóa sau này.

Tại Trường THCS Nguyễn Huệ (phường Hải Châu), Hiệu trưởng Võ Thanh Phước cho hay, năng lực số cho học sinh được nhà trường quan tâm và triển khai sớm nhằm phát triển 5 thành phần chính là sử dụng và quản lý các phương tiện công nghệ thông tin và truyền thông; ứng xử phù hợp trong môi trường số; giải quyết vấn đề với sự hỗ trợ của công nghệ; ứng dụng công nghệ thông tin trong học và tự học; hợp tác trong môi trường số thông qua các chủ đề nội dung. Bên cạnh đó, nhà trường trang bị kỹ năng số cho học sinh, bao gồm cung cấp kiến thức, cơ sở vật chất và tạo môi trường để thực hành, phát triển kỹ năng.

Giảng viên Trường Đại học Sư phạm - Đại học Đà Nẵng (hàng đầu, bên phải) trong một chương trình tập huấn công nghệ, trí tuệ nhân tạo cho giảng viên tại trường. Ảnh: THU HÀ

Năm học vừa qua, Trường THCS Nguyễn Huệ đưa năng lực số vào giảng dạy thông qua 4 hình thức: Dạy môn Tin học chương trình giáo dục phổ thông 2018; tích hợp giáo dục kỹ năng công dân số trong dạy học các môn học, hoạt động giáo dục; dạy học tăng cường giáo dục kỹ năng công dân số; tổ chức câu lạc bộ giáo dục kỹ năng công dân số.

Ngoài ra, trường phối hợp tổ chức sinh hoạt chuyên đề để học sinh được trang bị những quy tắc ứng xử văn minh trên không gian mạng; được cung cấp kiến thức về lợi ích và các mối đe dọa an ninh trên thế giới ảo. Từ đó trang bị cho học sinh kỹ năng sử dụng mạng xã hội an toàn, hiệu quả và kỹ năng ứng phó, xử lý các tình huống gặp phải như tình trạng bắt nạt trực tuyến, bạo lực tinh thần hay tệ nạn xấu…

Theo TS. Trần Thế Sơn, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông Việt - Hàn (Đại học Đà Nẵng), việc xây dựng và đào tạo công dân số an toàn, có ý thức bảo vệ dữ liệu cá nhân là một mắt xích quan trọng trong tổng thể các giải pháp về an toàn, an ninh mạng.

Việc đào tạo công dân số an toàn, cần đưa vào chương trình học ở phổ thông để nâng cao nhận thức và trang bị kỹ năng cho công dân từ khi còn đi học. Ngoài ra, có những chương trình đào tạo ở nhiều cấp độ khác nhau cho các tầng lớp nhân dân, có thể thông qua các khóa đào tạo, bồi dưỡng nâng cao nhận thức và kỹ năng về an toàn thông tin trên mạng.

Chuyển từ cảnh báo sang trang bị kỹ năng

PGS-TS. Nguyễn Gia Như, Hiệu trưởng Trường Công nghệ Kỹ thuật (Đại học Duy Tân) cho rằng, con người là mắt xích yếu nhất trong chuỗi bảo mật nhưng lại có tiềm năng trở thành tuyến phòng thủ vững chắc nhất, là hệ thống phát hiện mối đe dọa thông minh và linh hoạt nhất. Tầm quan trọng của xây dựng công dân số an toàn nằm ở sự chuyển đổi từ nhận thức bị động sang năng lực chủ động. Điểm nổi bật nhất của Đà Nẵng là lãnh đạo tiên phong ban hành “Khung năng lực số cho công dân”, qua đó đã chuyển trọng tâm từ việc “cảnh báo” người dân sang việc trang bị và đo lường năng lực cho họ.

Giáo viên Trường Tiểu học Chi Lăng (phường An Hải) trong khóa tập huấn về ứng dụng công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo trong dạy và học. Ảnh: THU HÀ

Dựa trên nền tảng vững chắc là khung năng lực số, PGS-TS. Nguyễn Gia Như gợi ý thành phố có thể triển khai các giải pháp cụ thể và đồng bộ để xây dựng một thế hệ công dân số thực sự an toàn. Đó là, tích hợp sâu rộng vào hệ thống giáo dục phổ thông. Nên đưa nội dung Luật An ninh mạng vào giảng dạy trong môn Giáo dục Quốc phòng và An ninh tại các trường THPT. Sở Giáo dục và Đào tạo cần đóng vai trò chủ trì trong việc đưa các chương trình này vào chương trình chính khóa, bảo đảm tất cả học sinh được trang bị kiến thức nền tảng.

Cùng với đó, có chương trình bồi dưỡng kỹ năng an toàn thông tin cho người trưởng thành phù hợp, có thể phát triển các khóa học trực tuyến miễn phí, các ứng dụng di động trên nền tảng DaNang Smart City. Song song đó, tạo ra kênh báo cáo tin cậy, đơn giản và biến mỗi công dân thành một “cảm biến” cho mạng lưới an ninh của thành phố.

Theo đại diện lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo, trên cơ sở Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển thành phố Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045, thành phố sẽ triển khai các giải pháp mang tính đột phá, ứng dụng công nghệ hiện đại vào quản lý và giảng dạy. Xây dựng cơ sở dữ liệu lớn (Big Data) về giáo dục, kết nối đồng bộ học bạ điện tử, hồ sơ số học sinh và giáo viên; phát triển hệ sinh thái học liệu số mở, dùng chung cho tất cả các trường, khuyến khích giáo viên và học sinh tham gia sáng tạo nội dung số, hình thành văn hóa học tập trên nền tảng số.

Đồng thời triển khai thí điểm mô hình trường học số ở các cấp học, từng bước phổ cập các lớp học thông minh với bảng tương tác, hệ thống mô phỏng 3D, công nghệ thực tế ảo tăng cường (AR/VR), qua đó tạo môi trường số trực quan, sinh động để học sinh rèn luyện kỹ năng số theo đúng định hướng của khung năng lực.

Mục tiêu đến năm 2030, tất cả trường phổ thông ứng dụng công nghệ số trong quản lý và giảng dạy; ít nhất 50% số bài giảng được số hóa, và 70% số học sinh, sinh viên có cơ hội tiếp cận các khóa học trực tuyến chất lượng quốc tế.

Những bước đi này không chỉ bảo đảm triển khai hiệu quả khung năng lực số cho công dân mà còn góp phần đưa Đà Nẵng trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo giáo dục, tiên phong trong xây dựng xã hội số và công dân số toàn diện.

Nguồn: https://baodanang.vn/xay-nen-cho-cong-dan-thoi-dai-so-3303428.html