Xuất bản trong kỷ nguyên số:

Chiều 10-10, tại Hà Nội, Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp với Hội Xuất bản Việt Nam, Học viện Báo chí và Tuyên truyền tổ chức hội thảo khoa học quốc gia “Định hướng phát triển xuất bản Việt Nam trong kỷ nguyên số”.

Sự kiện được tổ chức nhân kỷ niệm 73 năm Ngày truyền thống ngành Xuất bản, In và Phát hành sách Việt Nam (10/10/1952 - 10/10/2025), góp phần tổng kết 5 năm thực hiện Chỉ thị số 44-CT/TƯ ngày 16-4-2020 của Ban Bí thư về đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xuất bản, phát hành và nghiên cứu, học tập sách lý luận, chính trị.

Công nghệ là động lực, con người là trung tâm

Hội thảo là diễn đàn khoa học để các chuyên gia, nhà khoa học, lãnh đạo, quản lý trao đổi, thảo luận làm sâu sắc hơn những vấn đề lý luận và thực tiễn, đánh giá đúng thực trạng, làm rõ những khó khăn, hạn chế trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp trọng tâm, đột phá nhằm phát triển ngành xuất bản Việt Nam trong kỷ nguyên số với đặc trưng nổi bật là sự tác động, ảnh hưởng mạnh mẽ của khoa học, công nghệ và chuyển đổi số.

PGS.TS Phạm Minh Tuấn, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam phát biểu. Ảnh: M.Chi

Phát biểu khai mạc hội thảo, PGS.TS Phạm Minh Tuấn, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam nhấn mạnh, hội thảo khoa học quốc gia “Định hướng phát triển xuất bản Việt Nam trong kỷ nguyên số” là diễn đàn học thuật có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc, nơi hội tụ trí tuệ, kinh nghiệm, tâm huyết của những người làm công tác lý luận, văn hóa, tư tưởng và xuất bản trên cả nước.

Công nghệ số mở ra những cơ hội to lớn để đổi mới quy trình biên tập, xuất bản, phát hành; mở rộng thị trường, tăng cường tương tác với bạn đọc, đưa văn hóa Việt Nam lan tỏa ra thế giới. Trong bối cảnh đó, ngành Xuất bản Việt Nam buộc phải chuyển mình mạnh mẽ – không chỉ để thích ứng, mà để khẳng định sứ mệnh cao cả: Truyền bá tri thức, bồi đắp văn hóa, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và nuôi dưỡng tâm hồn, nhân cách con người Việt Nam.

Nhận diện xu hướng phát triển mới của ngành Xuất bản trong bối cảnh chuyển đổi số toàn diện, PGS.TS Phạm Minh Tuấn nhấn mạnh, xuất bản phải đi đầu trong công cuộc đổi mới tư duy và sáng tạo văn hóa, phải là ngọn đuốc soi đường tri thức, là lực lượng tiên phong trên mặt trận văn hóa – tư tưởng của Đảng. Xuất bản Việt Nam hôm nay không chỉ là ngành truyền thông của tri thức, mà còn là ngành công nghiệp sáng tạo của thời đại số.

Việc chuyển đổi từ xuất bản truyền thống sang xuất bản số không chỉ là thay đổi kỹ thuật, mà là sự chuyển biến căn bản trong tư duy làm nghề: Từ “sản xuất ấn phẩm” sang “kiến tạo nội dung”; từ “xuất bản đơn tuyến” sang “phát triển hệ sinh thái tri thức mở”; từ “truyền đạt một chiều” sang “tương tác đa chiều” giữa nhà xuất bản, tác giả và bạn đọc. Trong đó, công nghệ là động lực – con người là trung tâm – tri thức và bản lĩnh chính trị là nền tảng.

“Phát triển xuất bản Việt Nam trong kỷ nguyên số không chỉ là nhiệm vụ của ngành, mà là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị trong chiến lược phát triển văn hóa và con người Việt Nam. Đó là nhiệm vụ xây dựng nền văn hóa đọc hiện đại, hình thành xã hội học tập, bồi dưỡng tri thức, nuôi dưỡng khát vọng sáng tạo và khẳng định vị thế trí tuệ Việt Nam trên trường quốc tế”, PGS.TS Phạm Minh Tuấn nhấn mạnh.

PGS.TS Vũ Trọng Lâm, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát biểu. Ảnh: M.Chi

Đề dẫn hội thảo, PGS.TS Vũ Trọng Lâm, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật nêu rõ, xuất bản là hoạt động thuộc lĩnh vực văn hóa, tư tưởng, trực tiếp góp phần xây dựng nền tảng văn hóa, tri thức cho xã hội, bảo vệ nền tảng tư tưởng, chế độ chính trị của đất nước, xây dựng đạo đức, lối sống và phát triển toàn diện nhân cách con người Việt Nam; góp phần đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, hình thành xã hội học tập. Xuất bản cũng là một ngành công nghiệp văn hóa, đóng góp vào thành tựu chung của nền kinh tế quốc dân.

Theo thống kê, năm 2024 cả nước có 57 nhà xuất bản đã xuất bản 51.443 đầu sách, với tổng số lượng 597 triệu bản in. Lĩnh vực xuất bản điện tử có bước tiến rõ rệt, với 54,3% nhà xuất bản tham gia, tăng 29,1% so với năm trước. Những con số tích cực này cho thấy, trong bối cảnh mới, với sự cạnh tranh gay gắt của các phương tiện truyền thông nghe nhìn, mạng xã hội, ngành xuất bản đã tích cực, chủ động đổi mới, sáng tạo để phát triển.

Đưa xuất bản Việt Nam lên tầm cao mới

Hội thảo khoa học quốc gia “Định hướng phát triển xuất bản Việt Nam trong kỷ nguyên số” tập trung làm rõ những vấn đề lý luận cốt lõi về chuyển đổi số, xu hướng phát triển ngành xuất bản và bài học kinh nghiệm quốc tế đối với Việt Nam; yêu cầu về chất lượng nguồn nhân lực và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong hoạt động xuất bản; phân tích thực trạng và đề xuất định hướng và hệ thống các quan điểm, giải pháp trọng tâm, đột phá, có tính chiến lược nhằm phát triển của ngành xuất bản Việt Nam trong thời gian tới.

GS.TS Đinh Xuân Dũng tham luận. Ảnh: M.Chi

GS.TS Đinh Xuân Dũng nhận định, trong bối cảnh hội nhập quốc tế và chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, ngành Xuất bản Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải đổi mới toàn diện cả mô hình tổ chức lẫn phương thức hoạt động. Từ một ngành sản xuất truyền thống, xuất bản cần chuyển mình mạnh mẽ sang môi trường công nghệ và thương mại hiện đại, hướng tới hình thành những tập đoàn, tổ hợp xuất bản có quy mô lớn và đủ năng lực cạnh tranh trong khu vực.

Theo GS.TS Đinh Xuân Dũng, để đạt được mục tiêu đó, ngành cần có các giải pháp mang tính đột phá về quy hoạch, huy động nguồn vốn, đào tạo nhân lực và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ. Mô hình công ty mẹ – công ty con, hay tổ hợp xuất bản – in – phát hành khép kín, kết hợp hài hòa giữa xuất bản sách, báo chí và các dịch vụ văn hóa, được xem là xu thế tất yếu của xuất bản hiện đại. Đây cũng là con đường giúp ngành Xuất bản Việt Nam hội nhập sâu rộng và nâng cao vị thế trong thời đại số.

Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà Xuất bản Khoa học – Công nghệ – Truyền thông Trần Chí Đạt tham luận. Ảnh: M.Chi

Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà Xuất bản Khoa học – Công nghệ – Truyền thông Trần Chí Đạt nhận định, chuyển đổi số đang tạo nên những thay đổi sâu sắc trong toàn bộ chuỗi giá trị của ngành xuất bản và phát hành tại Việt Nam. Quá trình này không chỉ giúp rút ngắn quy trình sản xuất, tối ưu chi phí và nâng cao hiệu quả quản lý, mà còn mở rộng không gian phát hành, đưa tri thức Việt Nam lan tỏa mạnh mẽ hơn tới công chúng trong và ngoài nước.

Theo Tiến sĩ Trần Chí Đạt, các mô hình phát hành mới như sách điện tử, sách nói, in theo nhu cầu hay phát hành đa kênh đang dần định hình diện mạo mới cho ngành xuất bản hiện đại. Tuy vậy, để phát huy hiệu quả của chuyển đổi số, ngành vẫn cần sớm khắc phục những hạn chế về nguồn nhân lực số chất lượng cao, sự thiếu đồng bộ trong hạ tầng công nghệ và tình trạng vi phạm bản quyền vẫn còn diễn ra phổ biến.

Các tham luận tại hội thảo đều thống nhất nhận định, chuyển đổi số, ứng dụng các thành tựu khoa học, công nghệ là xu thế tất yếu, đồng thời là cơ hội để ngành xuất bản Việt Nam phát triển lên tầm cao mới, trở thành một trong những mũi nhọn của công nghiệp văn hóa quốc gia. Muốn làm được điều đó, cần nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành, các địa phương về vai trò của hoạt động xuất bản. Xác định rõ, đầu tư cho xuất bản là đầu tư cho tương lai, cho nền tảng phát triển bền vững của quốc gia.

Theo Ban tổ chức, các tham luận, ý kiến của các đại biểu là cơ sở quan trọng để xây dựng định hướng và giải pháp phát triển ngành xuất bản Việt Nam nói chung, xuất bản sách lý luận, chính trị nói riêng trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc và hội nhập quốc tế.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/xuat-ban-trong-ky-nguyen-so-huong-tro-thanh-mui-nhon-cua-cong-nghiep-van-hoa-719201.html