Tác giả (bên trái) và nhạc sĩ Phạm Tuyên 

Trưa ngày 30/4/1975, giải phóng Sài Gòn, nhạc sĩ Phạm Tuyên nghĩ rằng, chính giây phút thiêng liêng của dân tộc Bác vẫn hiện diện giữa triệu triệu trái tim Việt Nam. Bài đồng ca “Như có Bác Hồ trong ngày đại thắng” được ông viết rất nhanh và ngay lập tức được thu thanh tại Đài Tiếng nói Việt Nam, rồi được phát ngay trên làn sóng điện vào lúc 17 giờ ngày 30/4/1975 sau bản tin thông báo với toàn thế giới Việt Nam đã hoàn toàn thống nhất đất nước sau 30 năm kiên cường đấu tranh.

Nhạc sĩ Phạm Tuyên tâm sự: Lúc sáng tác, tôi không ngờ bài hát có sức lan tỏa rộng như thế. Tháng 3/2010 khi ông là khách mời dự lễ Kỷ niệm 35 năm Ngày Giải phóng Huế, nhạc sĩ Phạm Tuyên kể với tôi: Anh em nhạc sĩ Hà Nội, Huế, Sài Gòn hội ngộ, đang tưng bừng ca hát thì có một đoàn khách Nhật Bản tình cờ gặp và xin tham gia. Đoàn khách du lịch ấy có vài ba người biết chơi guitar, họ chỉ xin hát đúng 2 bài, bài đầu tiên là dân ca Nhật Bản rất nổi tiếng “Hoa Anh Đào”, bài thứ hai là “Như có Bác Hồ trong ngày đại thắng”. Bất ngờ hơn là họ lại hát bằng tiếng Nhật, khiến ông ngỡ ngàng, xúc động. “Khi các bạn hát bài của tôi, họ hát bằng tiếng Nhật cho nên ở dưới các nhạc sĩ chỉ biết vỗ tay theo nhưng đến đoạn điệp khúc ‘Việt Nam Hồ Chí Minh’ không ai bảo ai, tất cả đều đồng thanh hát tiếng Việt.

Ngay sau đó nhạc sĩ Phạm Tuyên gặp bà trưởng tốp người Nhật hỏi tại sao bên đó lại biết bài này, bởi ngày giải phóng miền Nam Việt Nam đã qua lâu rồi? Bà trả lời: “Chúng tôi hát bài này không chỉ ca ngợi ngày chiến thắng 30/4 của các bạn mà còn ca ngợi nước Việt Nam dưới thời đại Hồ Chí Minh. Chính vì vậy trong các cuộc họp mặt đông đảo hai nước Việt - Nhật chúng tôi đều hát hai bài này”.

Thời điểm sáng tác “Như có Bác Hồ trong ngày đại thắng”, nhạc sĩ Phạm Tuyên phụ trách Ban Âm nhạc của Đài Tiếng nói Việt Nam. Anh em nhạc sĩ ở Đài gần như ai cũng dồn tâm huyết vào sáng tác những ca khúc hướng về miền Nam ruột thịt. Hôm bất ngờ nghe Đài đưa tin Trung úy phi công Nguyễn Thành Trung ném bom sân bay Tân Sơn Nhất, ông với các anh em đứng ngây người một lúc nghĩ “đến Tân Sơn Nhất tức là đến Sài Gòn; mà đã đến Sài Gòn thì chỉ vài ba hôm nữa thôi là giải phóng”. Ông Trần Lâm, Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam giao nhiệm vụ: “Chiến thắng lần này của chúng ta là vĩ đại lắm cho nên anh em viết một bài gì đó phải thật hoành tráng”.

Ngay đêm đó, nhạc sĩ Phạm Tuyên đã viết “Như có Bác Hồ trong ngày đại thắng”. Sáng hôm sau ông mang tới Đài bản nhạc này. Lúc duyệt mọi người nhận xét bài quá đơn giản và còn chưa chiến thắng nên anh em động viên nhau bài này sẽ chuẩn bị ngày 7/5 kỷ niệm giải phóng Điện Biên Phủ thì phát sóng. Có người làm công tác chính trị còn nói với ông rằng: “Cẩn thận không thôi lạc quan tếu vì mình chưa chiến thắng”. Vài giờ sau được tin báo: “11h trưa quân ta đã cắm cờ trên Dinh Độc lập”. Ông Trần Lâm gọi Phạm Tuyên lên trao đổi, bởi Ban Tuyên huấn Trung ương cho phép Đài Tiếng nói Việt Nam phát tin vui đại thắng vào lúc 17h ngày 30/4.

Ông Trần Lâm hỏi: “Trước đây tôi có nói chuẩn bị ca nhạc hoành tráng để đón ngày chiến thắng, vậy hiện nay đã có những ca khúc gì?”, nhạc sĩ Phạm Tuyên kể ra một số bài mình đã biết. Ông Trần Lâm hỏi: “Thế ông không viết à?”. Phạm Tuyên nói, ông chỉ viết được một bài ngắn ngắn và hát cho ông Trần Lâm nghe. Nghe xong ông Trần Lâm nói chỉ cần bài ngắn như thế này thôi, chiều nay triệu tập đoàn ca nhạc lên để tập.

“Tôi chưa bao giờ dự một buổi thu thanh cảm động như vậy. Từ nhạc sĩ Cao Việt Bách, chỉ huy dàn hợp xướng, đến những nghệ sĩ chơi nhạc cụ và người hát đều rơi nước mắt vì sung sướng khi đất nước đã hoàn toàn giải phóng. 16h chiều thu xong, ông Trần Lâm lên báo cho các anh ở Ban Tuyên huấn và các trưởng ban đối nội, đối ngoại của Đài đến nghe ở phòng thu. Đúng 17h chiều sau khi phát tin đại thắng, ca khúc: “Như có Bác Hồ trong ngày đại thắng” được phát liên tiếp cho đến tận 24h” - nhạc sĩ Phạm Tuyên kể.

“Như có Bác Hồ trong ngày đại thắng” có sức sống mãnh liệt, được nhiều thế hệ người Việt hát bằng cả trái tim mình. Điều nhạc sĩ Phạm Tuyên xúc động nhất là cho đến nay ca khúc vẫn được khán giả hát ở bất kỳ nơi đâu, ngày lễ, tết, hoặc hội nghị, liên hoan; từ đất liền đến biên giới, hải đảo, miền núi đến miền xuôi, bộ đội hay nông dân ai cũng thuộc. Hơn thế nữa, ca khúc “Như có Bác Hồ trong ngày đại thắng” đã vượt ra khỏi biên giới nước nhà, lan tỏa đến nhiều nước trên khắp các châu lục.

Thanh Tùng

Nguồn: https://huengaynay.vn/van-hoa-nghe-thuat/50-nam-ca-khuc-nhu-co-bac-ho-trong-ngay-dai-thang-153131.html